Tímarit hjúkrunarfræðinga - 01.07.2002, Síða 12

stóð. Þessi sami hjúkrunarfræðingur fylgdi síðan ijölskyld-
unni eftir i 2 mánuði eftir útskrift. Eftirfylgni fólst í að
uppörva foreldra og viðræðum við þá um líðan þeirra.
Jafnífamt var leitast við að endurmeta meðferðina eftir
þörfúm.
3. Barnið. I samtölum við foreldrana var farið yfir ýmsa
þætti tengda barninu, eins og: almennan þroska barna og
hvernig og hvers vegna þurfi að taka tillit til hans við
umönnun þeirra; mismunandi grát og líklega merkingu
hans; svefn og svefnþörf ungbarna; upplifun barns af
umhverfi sínu; áhrif heilsufarsvandamála á barnið og líðan
þess; hvemig lundarfar bams hefur áhrif á umönnun þess.
Mikilvæg atriði við meðferðina í þessari rannsókn felast í
stuðningi við sjálfshuggunarhæfni barnsins (Minde o.fl.,
1993). Aðferðin „shaping technique“, sem nefnd er hér að
framan, var notuð. Hún var síðan útfærð á mismunandi hátt
eftir hverju barni og þurfti þar helst að taka tillit til lundarfars
og þroska barnsins og síðan líðanar og aðstæðna fjölskyldu
þess.
Foreldrar vinna eftirfarandi heimaverkefni þá 4 daga sem
innlögnin stendur:
• Áætla þær breytingar sem þarf að gera heima varðandi
svefnstað bamsins yfir nóttina. Breytingar geta verið
fólgnar í að undirbúa sérherbergi fyrir barnið, flytja barnið
í herbergi með systkini þess eða að færa rúm barnsins til í
herbergi foreldranna.
• Koma reglu á daglúra barnsins. Áætla þarf hvar og hvenær
bamið sefúr yfir daginn og á hvaða hátt það eigi að sofna.
• Koma reglu á matartíma barnsins.
• Byggja upp regluleg og jákvæð samskipti foreldra og
barns, en þau geta verið fólgin í að fara reglulega með
barnið út að leika o.fl.
• Foreldrar noti tækifærið sem býðst meðan barnið liggur á
spítala og geri eitthvað fyrir sig og sitt samband. Ýmsir
möguleikar eru ræddir i þessu sambandi.
Þættir, sem skipta máli við meðferð þessara barna en oft er
ekki auðvelt að koma auga á og meta, eru til dæmis: nærvera,
samhyggð, framkoma, hlustun, samtalstækni, hrós og upp-
örvun. Þetta eru þættir sem bæði geta haft áhrif á árangur
meðferðarinnar.
Niðurstöður
Þátttakendur
Endanlegt úrtak mynduðu 33 börn af 35 sem voru innlögð á
bamadeildina á tímabilinu. Fyrir eitt bam lá ekki fyrir skrif-
legt samþykki foreldra fyrir þátttöku í rannsókn og annað var
eldra en 24 mánaða þegar meðferð hófst. Ekkert barn þurfti að
útiloka frá þátttöku vegna töku róandi lyfja.
Um þriðjungur mæðra var heimavinnandi (n=13/ 39,4%)
og fimm (15,2%) unnu úti allan daginn. Hinar 15 unnu
140
hlutastörf. Meirihluta feðra vann úti (n=25/ 83,3%). Einn faðir
var atvinnulaus og upplýsingar vantaði frá fjórum.
Aldur bama og foreldra er sett upp í töflu 1.
Tafla 1. Aldur foreldra og barna í úrtaki (n=33 mæður; n=30
feður; n=33 börn)
Meðaltal SD Bil
Aldur mæðra (ár) 30,0 5,26 20-39
Aldur feðra (ár) 32,72 6,35 23-46
Aldur barna (mánuðir) 11,24 4,37 5-23
Meðalaldur barnanna var 11,24 mánuðir í upphafi með-
ferðar. Aldursdreifing foreldra sýnir að foreldrar í rannsókn-
inni eru eldri en landsúrtak foreldra með ungbörn (Arna
Skúladóttir, 2001) og gefúr það til kynna að eldri foreldrar séu
líklegri en yngri til að sækja þjónustu vegna svefnvanda barna
sinna.
Börnin, sem fæddust eðlilega, vom 69,3% (n=21), og er
það sambærilegt við íslensk þýði (Ama Skúladóttir, 2001;
Thome, 2000). Fjöldi bama í úrtaki, sem fæddist með keisara-
skurði var hins vegar hærri en í íslensku þýði, eða 22,1% í
samanburði við 12,4% (Thome, 2000). Fjögurböm vom geng-
in með 37 vikur og styttra (13,2%) sem er hlutfallslega hærri
tala en í úrtaki barna sem fá meðferð á göngudeild án sjúkra-
húsinnlagnar (Arna Skúladóttir, 2001). í úrtaki voru 80% fjöl-
skyldna búsettar á Stór-Reykjavíkursvæðinu þar sem 60%
þjóðarinnar búa. Niðurstöður sýna því ójöfnuð í aðgengi að
þjónustunni fyrir landsbyggðina. Fjöldi barna, sem hafði feng-
ið meðferð, með róandi lyfjum fyrir innlögn, var 23 eða 70%.
Nokkrar lýðbreytur barna og foreldra eru settar upp í töflu
2. Hún sýnir kynferði barnanna, hvort bamið á systkini á sama
heimili eða ekki og hvort foreldrar eru í sambúð eða ekki.
Tafla 2. Lýðbreytur barna og foreldra í úrtakinu ( n=33 börn;
n=33 mæður; n=30 feður)
N %
Kyn
stúlkur 13 40
drengir 20 60
Systkini
já 16 48,5
nei 17 51,5
Sambúð foreldra
já 30 91
nei 3 9
í töflu 2 kemur fram að fleiri drengir eru lagðir inn á
barnadeildina vegna svefnvandamála en stúlkur. Börnin eru
ekki fxekar fyrstu börn foreldra sinna og foreldrar barnanna
era ekki fleiri einstæðir ef miðað er við landsúrtak (Arna
Skúladóttir, 2001).
Tímarit hjúkrunarfræðinga • 3. tbl. 78. árg. 2002