Norðurslóð - 14.12.1984, Blaðsíða 17

Bæjar-
vísur
Eiríks Pálssonar4
ortar um 1850
Einhverju sinni á liðnu sumri
heimsótti okkur Freylaug Eiðs-
dóttir frá ingvörum, nú búsett í
Nesi í Saurbæjarhreppi í Eyja-
firði.
Erindi hennar var að koma á
framfæri við aðstandendur
Norðurslóðar skriíuðum bók-
um, sem í eru bæjarvísur svarf-
dælskar og fleira ljóðakyns.
Meðal bæjarvísnanna er felu-
vísnasyrpa Eiríks Pálssonar í
Uppsölum Prjóna-Eiríks. í
Svarfdæiu hinni nýju er sagt að
þær séu ortar 1858, en ég held
hinsvegar að þær séu ortar á
árabilinu 1851-54.
Sjálfur heyrði ég sumar þessar
bæjarvísur um munn hafðar,
þegar ég var barn og lærði
jafnvel nokkrar. Hinsvegar hef
ég aldrei séð þær skrifaðar fyrr,
hvað þá á prenti og líkast til hafa
þær aldrei „á þrykk út gengið".
Það er því skemmst frá því að
segja, að ég varð harla glaður
yfir að fá svona upplagt jóla-
blaðsefni upp í hendurnar alveg
fyrirhafnarlaust, og þakkaði
Freylaugu innvirðulega fyrir
hugulsemina.
Aftur á móti fór ég að verða
dálítið hugsi, þegar ég tók að
skoða handritið betur nú nýlega
og þóttist sjá að í því væri æru
áreiðanlega töluvert af villum.
Spurningin er þá hvort maður á
að leyfa sér að birta þetta á
prenti án þess að reyna að
1. Súfgis nefna má ég mann
mætu vafinn gengi.
Á Barkastöðum hefur hann
hjúum ráðið lengi.
2. Býr á Viðum Nói nú,
naumast ég hann þekki.
Kraftagóður heldur hjú,
hver nú veit ég ekki.
3. Næst þá kemur Nari minn
nóg að starfa hefur.
Mjölni ræður maðurinn
mörg sem dyggðin vefur.
4. Bæsing nefna bónda má
býr í Klettahreysi.
Fénu ekki fargar sá
fyrir hjúaleysi.
5. Gætir bús á Greppabekk
get ég Steinþór heitir.
Lýðir fúsir lofa rekk
lund því sjaldan breytir.
6. Hannjón par ei hrósar sér
hraustur þó er talinn.
Færið-þar sem-blýið ber
bústað hefur valið.
7. Áslák nú ég nelna má
naumast er á hraki.
Heldur bú og hirðir á
Himinglæfubaki.
8. Láp ég kenni, korðaþund
kost þó vilji betri.
Hirða nennir græna grund
Gylfa nefs á setri
9. Upp - í - hæðum Jason ég
játa buið halda.
Öfunda á engan veg
af því reynir skjalda.
10. Árin túnið yrkja má
aldurinn þótt beygi.
Hjarðir styggir herrans frá
hinum breiða vegi.
11. Annar Nói nýtur þar
náir búi halda.
Hret ei snjóa hræðist par
heyföngin því valda.
12. Hann sem tíu andir ól
einn þar partinn hefur.
Býr á ný með baugasól
bóndann ómegð vefur.
13. Götuhreysi gistir í
gætir búsins þarfa.
Loddu Bessi lyndisfrí
laglegur til starfa.
14. Súngam fann ég samt að því
sorg þó kanni meina.
Dimmum ranni duðrar í
dauðra manna beina.
15. Auðnan dýra ekki rýr
Yngis snýr - að manni.
Görpum skýran greiða býr,
Goða stýrir - ranni.
16. Sama staðar Bessi býr
börn og kvinnu viður.
Sómahraður hringatýr
hefð og lánið styður.
17. Hringarjóður hjalparfús
hafnar vansa glaumi.
Gildur Nói gætir bús
Goða fram í straumi.
18. Sígli Kjálka situr á
sinna gætir muna.
Lýir fálkafoldir sá
frekt við þjónustuna.
19. Blóthúss gjallar býli á
baugs - með - gefni sinni.
Sígli snjallur situr á
sagt er að hann vinni.
20. Súfgis verð ég nefna nú
næstan þar á línu.
Hrauns - í gerði heldur bú
hyggur vel að sínu.
21.Stundar glaður sóma sið
situr Ytra Leyni.
Nói hraður vinnur við
varinn slysa meini.
22. Nafni reynir hendur hans
hagieiks menntir viður.
Á Syðra-Leyni beitir brands
bændafélag styður.
23. Fyrir ofan Bæsings blað
bú við náir eira.
Mikið Jason amar að
ómegðin og fleira.
24. Dirgusur í Dýrðarstað
dugir vel að búa.
Engan held ég undri það
þó eigi gott til hjúa.
25. Nýtan kalla Nóa má
notar allvel strindi.
Bóndinn snjalli býr upp á
bröttum Fjallatindi.
fékk svo mætti búa.
Af því hefur einhver not,
þótt aura - vanti - grúa.
30. Hann sem flýr ei hrottaþrá
í hretviðranna skjóli
búi stýrir ötull á
Yngismanna stóli.
31. Á Mæðuhvoli brjótur brands
býr með Gefni seyma.
Bæjarmagn er heiti hans
hafði fyrr að geyma.
32. Nóa þá ég nefna má
næst í húsaskjóli.
Bóndinn knái býr upp á
brötturh Laugarhóli.
33. Bús við annir sagt er sé
seggja snar í röðum.
Jason kann að fæða fé
fram á Harastöðum.
34. Þá er sóknin þessi frá,
því skat aðra finna.
Þverhyl Nói unir á,
efna gætir sinna.
35. Nafni Ragnars arfa er
einn á Skeri syðra.
Brögnum mörgum bjargir lér
bágt þó nái viðra.
36. Aldinn byggir ytra Sker
eyðir blossa móðu.
Skírnarheiti Blakks hann ber
býr í lagi góðu.
37. Býr á Slakka baugs með jörð
bóndinn heitir Nói.
Vel upp elur væna hjörð
veturinn þótt snjói.
38. Hjals í leyni heldur varm
halurinn velskikkaði.
Á sér heiti álíkt hann
Ylfings fremst á blaði.
39. Brekku Loðinn byggir á
Bjargarlitlu svæði.
Efnagóður samt er sá,
svöngum gefur fæði.
40. Næstur honum Áskell er
aldurinn þó halli.
Mætur byggir málmaver
Matarhúss á fjalli.
41. Áskatla með ágætt bú
ekkjudóm þó kanni.
Á bóli Loðins byggir hún
barnalaus er svanni.
42. Sama staðinn heldur hér
hýr í lund að vana.
Rétt ber heiti randaver
Keginshlýra bana.
43. Þá er Nói eftir einn
er á Hlaupi dvelur.
Varla þó til verka seinn,
vænar kindur elur.
44. Sigurdvali þrek og þol
þykir bera lengi.
Yfir ræður Ytra-Bol
artugur við mengi.
45. Nóa vil ég nefna þá
nýtan hrings með Gefni.
Syðra Bolnum situr á
samt við lítil efni.
46. Láp þar næstan letrar sveit
línspöng á sér fróma.
Bæklingsstaða byggir reit
bæði stunda sóma.
50. Heldur sama Herjans lljóð
hagur dável taldur.
Svipað nafn og Suttungs jóð
sverða - hefur - Baldur.
51. Nói hrings með brekku býr
á bóli Ferða seggja.
Ei þarf greindum álmatýr
ætíð ráð að leggja.
52. Áskell halla Ótægins
yrkir meður dáðir.
Láp ég kalla heiti hins,
hýrast þeir þar báðir.
53- Draugs í brekku bænum er
bóndinn Nói talinn.
Segja lýðir seimaver
sé í mörgu valinn.
54. Sígli býr á Sváfnisjörð
sig að vinnu heldur.
örðugt gengur álma Njörð,
eitthvað þessu veldur.
55. Hvoli Nói hraustur á
hagleiks stundar iðju.
Margt til þarfa maður sá
myndar afls í smiðju.
56. Jarlaskálds á bænum býr
bjargar sér með kvinnu.
Hamars (?) nafn á hringatýr
hraður er til vinnu.
57. Björgum Hlóðar byggir á
baugarjóðum greiða
mörgum góðan gefur sá
Gauts um - fljóð til reiða.
58.Sama stað hans sonur á
sinni lund ei breytir.
Búinn snilli baugs með - gná
bóndinn Nói heitir.
59. Fáráðlings á staðar stað
stýrir búi sínu.
Nafni þess er taminn trað (?)
tretla að finna línu.
60. Á Heimskastöðum sagt er sé
svinnur geirabeitir.
Göngudýrið glefsande
get ég þessi heitir.
61. Á Þversprænu bóndinn býr
brúði meður sinni.
Hægri mundar mögur er (?t
margt í veröldinni.
62. Brúsastaða bóndinn sér
bjargar eftir vonum.
Glæsivalla gefið er
Gylfa nafnið honum.
63. Barmi lágar bóndinn á
Brekku Grani heitir.
Myndar dável mærðarskrá
mastraljóni beitir.
64. Hann sem eftir unnið stríð
áður þráði blundinn.
á syðra-Kotstað seims með hlíð
sinn hefur bústað fundinn.
65. Hann sem Gunnlöð flutti frá
fylli kera þundar.
Ytri-Kotstað yrkir sá
allvel búið stundar.
66. Nói ræður reifur prís
Rögnis - sléttri kvinnu.
Harðan breiðir handar ís
hagleiks tamur vinnu.
67. Morv á situr sama stað
seimar skyldu gætir
Heim hann flytur húsum að
hungur það sem bætir.
68. Hlóðar býr á Halli nú
heiður fær af mengi.
Þessi hefur þriflegt bú
þó hann skorti engi.
69. Frostabikars báli nú
Bessi ráðið getur.
Yrkir sína ómafrú
öðrum mörgum betur.
(sami bær og 68?)
70. Bol Hallanda breiðum á
byggja veit ég Nóa.
Veður eftir vonum sá
veraldar um flóa.
71. Á Samangrónu svæði býr
Samót hrings - með - reinu.
Á hann bæði ær og kýr
ei þó margt af neinu.
72. Vatnsgarðshornið vandaður
vel um hirðir Nói.
Þrifinn, trúr og þolgóður,
þeigi verkasljói.
73. Lýði fræðir liðugur
lofða reifður hóli.
Séra Nói siðugur
Svana - ræður - bóli.
74. Situr Nói, satt það er
Svanabóls - í - koti.
Ókunnugur er hann mér
efna vanur þroti.
75. Ingagnoðarbraut á býr
bóndinn Nói séður.
Hafs á boða dæludýr
dregur virða meður.
76< Öski heitir hreppstjórinn
heldur syðra-Móinn.
Hollur sveit og hreinskilinn
heiður ber algróinn.
77. Ytra-Móinn aldraður
yrkir sér til þarfa.
Heitir Nói höndugur
hvað sem fer að starfa.
78. Hlóðar stýrir hlunnamar
hafs um breiðar lendur.
Hinsta maka Hallgerður
hans við bær er kenndur
79. Bolurinn þar byggður er
bóndann skal um segja.
Hæðajöfurs heiti ber
hann og fjársins meyja.
fift Fram úr vör á fiskahlað
Fáfnis - veit ég - bana.
karls frá sonar stórum stað
stýra hömlugrana.
81. Láp ág verð að letra nú
iínspöng á sér góða.
Straums - í gerði stundar bú!
stýrir essi flóða.
82. Þar sem báran beljar við
brúði Þundar glaður
Hlóðar notar haglendið,
hann er og formaður.
83. Háaldraður herrans þjón
hraður máls á þingi.
Yrkir glaður Fiskafrón
Fáfnis góðkunningi.
84 • Situr Nói sama stað
sól með - handarfanna.
Bruna lætur báruglað
brautir höfrunganna.
85. Nóa þá ég eftir á
elli náir þvinga.
Bús er náir stunda stjá
Staðnum hjá Brynninga.
86. Birtingslanda bænum á
byggir snót nreð unga.
Hann Ásbrandur heita má
hefur ómegö þunga.
87. Efst þar byggðu firðar Fold
forðum lands á mói.
Ræktar iðinn Ýmis hold
er að heiti Nói.
Frh. á bls. 25.
komast ylir aðrar og eldri upp-
skriftir og gera samanburð. Eg
ákvað samt að láta þetta flakka
eins og það er og leiðrétta aðeins
augljósar villur.
Nú vil ég biðja lesendur að
hafa í huga, hvernig þetta er til
komið. Þetta er gert eftir upp-
skrift frá 1957, sem er eftir
uppskrift frá 1928, sem er eftir
uppskrift gerðri í Heiðarhúsum
á Flateyjardalsheiði 26. júní
1853 eftir því sem stendur í bók
Freylaugar. Svo villupúkinn
hefur haft mörg, góð tækifæri til
að gera óskunda.
Eg vona hinsvegar að margir
hafi gaman að spreyta sig á að
ráða manna- og bæjarnöfnin og
auðvitað hjálpar bæjarröðin
mikið til.
Mér sýnist þetta allt vera hið
mesta og besta rannsóknarefni.
Vill ekki einhver eða einhverjir
snjallir Svarfdælingar heima
eða heiman senda Norðurslóð
ráðningar og skýringar og jafn-
vel leiðréttingar við braginn?
Þið fyrir sunnan, góðir sveit-
ungar. Vill ekki einhver ykkar
labba niður í Landsbókasafn og
vita hvað þið finnið þar af skáld-
skap Prjóna-Eiríks?
Þetta er allt svo merkilegt, að
ástæða væri til að taka það sem
efni í doktorsritgerð. Einhver
hefur orðið doktor út á smærra
grjón.
Ritstj.
NORÐURSLÓÐ - 17
26. Fornmannsklæða fögrum
linnst hann Mikill stýra.
Býr með kvinnu, þeirra þol
þolir ellin rýra.
27. Klængs á hreysi heldur bú
hraður er til vinnu.
Sómagæddur Nói nú
nýtri meður kvinnu.
29. Grenár þjónar gerði um stund
giftur konuhrófi.
Notar frón og Ymisund
orðahagur Nói.
28. F’ús - að Sig-a F'ossárkot
47. Á Steinþórshóli stillt með geð
stinnur geymir hrotta.
Hans má telja heiti með
Herrans píslarvotta.
48. Veigsól er um viskutún
vönduð, gott elskandi.
Sands á elfur situr hún
samt í ekkjustandi.
49. F'áfnisbani finnst ei sljór
þó fái veiki kanna.
Allvel býr sá örva-Þór
undir fótum manna.