Norðurslóð - 14.12.1984, Side 24

Annálabrot frá 1701 -1710
Páll Kristjánsson tók saman með hliðsjón af Vallaanál
Anno 1701.
„Landnyrðingsfjúk á nýársdag.
Vetur upp þaðan mjög mis-
lægur um landið, afbragðsgóður
alstaðar suður og suðaustur en
harður að niiklu leyti norðaustur og
fyrir noröan land og vestan allvíða,
með snjóum og jarðbönnum."
I 'allaannúll.
Þádó I I. marsað Möðruvöllum i
Hörgárdal, Hans Scheving Lárus-
son, er skrifari vai í Björgvin i
Noregi, f. 1630. Faðir hans, Lárus
(Laurits) var prófastur í Schevinge
á Norður Sjálandi, d. 1663. en þar
af er ættarnafnið dregið.
Hans Scheving var faðir Lárusar
Schevings sýslumanns i Eyjafirði
d. 1722, föður Hannesar Scheving
sýstumanns d. 1726, faðir Lárusar
klausturhaldara á Munkaþverá d.
1784, l'öður Jórunnar fyrri konu
Þorsteins prests í Stærra-Árskógi,
Hallgrímssonar.
Jórunn og Þorsteinn eignuðust
fimm syni, fjórir urðu prestar. þrír í
Svarfaðardal. Stefán prestur á
Völlum, Kristján prestur á Tjörn,
Baldvin prestur að Upsum og Hall-
grímur aðstoðarprestur að Bægisá,
drukknaði við silungsveiði í Hrauns-
vatni 1816, faðir Þorsteins bónda
og söðlasmiðs í Hvassafelli, Eyja-
firði, föður Hallgríms, föður Snjó-
laugar, móður Ástríðar, móður
Gunnars Jóhannssonar skipstjóra á
Dalvík. F rá ofannefndum prestum
er margt niðja hér í sveit.
„Um sumarmál kom bjarndýrað
landi við Upsaströnd, með tvo
húna, dýrið var drepið en húnarnir
látnir lifa." Vallaannáll. Var
annar bjarnarbaninn Ingimundur
Jónsson bóndi á Karlsá. Svarf-
dælingar, seinna bindi.
„Vorið ærið hart hvarvetna um
land með hörkum og snjóum, nátt-
frostum og norðankuldum."
Vallaannáll. ,,Þar eftir fylgdi stór-
legt grasleysi og gekk nálega fram
um sólstöður, að lítt greri." - Valla-
annáll. „Allmikil harðindi í Þing-
eyjar- og Vaðlasýslum með mann-
falli, dcyöi eigi færri cn 100 manna
og nokkrir bráðlega, það fall gekk
yfir framan um veturinn og mjög
fram á vorið.
Féll og hrönnum kvikfé þar í
sveitum (Eyjafjarðar og Þingeyjar-
sýslunt) sökum heyleysis og grimmrar
veðráttu. Skiptapi á Eyjafirði, týnd-
ust fjórir, fimm komust af.“ Valla-
annáll.
Anno 1702.
„Vetur frá jólum frostamikill.
Fyrir norðan grasbrestur." Mœli-
/ellsannáll. „
„Fiskur fyrir norðurlandi.“ -
Eyrarannáll.
„Varð þá fyrir norðan fellivetur
af fé og færleikum." - Setbergs-
annáll.
Þá dó Magnús digri í Vigur.
Hann var sonur Jóns prests og
skálds í Vatnsfirði, f. 1606, d. 1673,
Arasonar sýslumanns í Ögri, f.
1571, d. 1652, Magnússonar sýslu-
manns prúða í Bæ á Rauðasandi, f.
um 1525 d. 1591 (var mikilmenni og
skörungur, skáld), Jónssonar lög-
réttumanns (stórbóndi og auðugur)
á Svalbarði við Eyjafjörð, f. um
1485 d. 1564, Magnússonar sýslu-
manns í Skriðu Hörgárdal. Beinn
karlleggur til Egils á Borg á Mýrum.
Kona Magnúsar í Skriðu: Kristín
Eyjólfsdóttir bónda á Urðum í
Svarfaðardal f. 1395, Arnfinnsson-
ar bónda og hirðstjóra að Urðum,
d. um 1432, Þorsteinssonar lög-
manns á Urðum.
Kona Jóns lögréttumanns á Sval-
barði: Ragnheiður (á rauðum sokk-
um) Pétursdóttir lögréttumanns í
Djúpadal, f. um 1475, Loftssonar
bónda á Staðarhóli í Saurbæ, d.
1476, Ormssonarhirðstjórad. 1446,
Loftssonar ríka á Möðruvöllum í
Eyjafirði, d. 1432.
Seinni kona Magnúsar prúða og
móðir Ara í ögri: Ragnheiður, d.
1642 Eggertsdóttir lögmanns
Hannessonar. Kona Ara í ögri:
Kristínf. 1574, d. 1652, Guðbrands-
dóttir Hólabiskups Þorlákssonar.
Kona Jóns í Vatnsfirði og móðir
Magnúsar digra: Hólmfríður, f.
1617, d. 1692, Sigurðardóttiryngra,
Oddssonar biskups Einarssonar
skálds að Eydölum.
24 - NORÐURSLÓÐ
Magnús digri bjó í Vigur (ísa-
Ijarðarsýslu), f. 1637. Hann var
bóndi og fræöimaður. Var hag-
mæltur og stórauðugur.
Fyrri kona Magnúsar digra:
Ástríður d. 1719, Jónsdóttur prests
í Holti í Önundarfirði, Jónssonar.
Magnús digri og Ástríður voru
foreldrar Þorbjargar móður Hólm-
fríðar, móður Þorbjargar, móður
Hólmfríðar, móður Bjarna stúdents,
föður Jórunnar, móður Freyju á
Hamri, móður Antons Antons-
sonar á Dalvík.
Anno 1703.
„Þessi vetur var bærilegur, þótt
stórviðrasöm veður væru, hrökk og
af í cinstaka stöðum útigangs-
peningur." Mœlifellsannáll.
„Vorið hart og kalt með næðing-
um og norðanvindum sífclldum og
gróðurleysi fram til fardaga, batnaði
þá og gerði góða veðuráttu, með
hægviðrum og þurrki, en grasvöxt-
ur var lítill víðast."
„En íslaust fyrir norðan."
„Skipkvæmt að venju kringum
landið." - Vallaanáll.
Tekið fyrsta manntal á íslandi,
og voru landsbúar þá 50444.
Þá töldust 102 ómagar í Svarfað-
ardalshreppi. Manntal 1703.
Þá dó Þorvaldur (Hríseyingur)
Gunnlaugsson.
Gunnlaugur faðir hans drukknaði
í skreiðarferð á Grímseyjarsundi
1619. Hann var launsonur Gríms
lögréttumanns á Ökrum í Blöndu-
hlíðf. um 1550, Jónssonar lögréttu-
manns á Ökrum Grímssonar lög-
manns á Ökrum, Jónssonar sýslu-
manns í Hegranesþingi um 1500.
Móðir Jóns á Ökrum og kona
Gríms lögmanns: Guðný Þorleifs-
dóttir hriðstjóra, d. 1486, Björns-
sonar ríka á Skarði á Skarðsströnd,
f. 1408, drepinn á Rifi af enskum
lauskaupmönnum 1467.
Kona Björns ríka: Ólöf ríka d.
1475, Loftsdóttir ríka á Möðru-
völlum, Guttormssonar í Þykkva-
skógi, veginn 1381, Ormssonar lög-
manns, sem var í Grundarbardaga
8. júlí 1362.
Þorvaldur bjó lengi í Hrísey og
kenndur við hana, bjó síðast í
Fagraskógi og kallaður hinn „gamli",
enda varð hann 99 ára gamall f.
1604.
Þorvaldur var þríkvæntur. Hans
fyrsta kona var Björg Rögnvalds-
dóttir, bónda á Hámundarstöðum
og Krossum (nefnduríættartölum),
d. 1630, Jónssonar bónda á Kross-
um, Þorgeirssonar bónda á Grund í
Svarfaðardal, uppi á 16. öld.
Bræður Bjargar sem kunnir eru.
A. Jón eldri, sem brenndur var
fyrir galdra á Melaeyrum í Svarf-
aðardal 1625. Fyrsta galdrabrenna
á íslandi. Líklega hefur Jón eldri
dáið barnlaus.
B. Þorvaldur bóndi og skáld á
Sauðanesi, Upsaströnd.
C. Jón yngri, sem bóndi varð á
Krossum, faðir Rögnvaldar bónda
á Öxnhóli 1703, f. 1669, faðir Jóns
bónda á Hámundastöðum f. 1691,
faðir Rögnvaldar bónda á Hóli,
Upsaströnd, d. 1807. Frá Rögnvaldi
eru Hólsmenn komnir. Síðasta
kona Þorvaldar gamla: Herdís f.
1649 Bjarnadóttir prests á Upsum
1642-1667, d. 1697, Hallssonar lög-
réttumanns í Möðrufelli í Eyjafirði,
Bjarnasonar í Skriðu í Hörgárdal.
Kona Bjarna í Skriðu var Halldóra
Björnsdóttir officialis á Melstað,
Jónssonar biskups Arasonar. Meðal
barna Þorvaldar og Herdísar:
Gunnlaugur f. 1690, bóndi í Fagra-
skógi og víðar bjó hann síðast í
Svarfaðardal, faðir Þorvaldar bónda
á Sökku, f. 1712, föður Hólmfríðar
f. 1745, konu Þorvaidar bónda á
Ingvörum, d. 1785, Sigurðssonar.
Synir þeirra lngvarahjóna,
Hólmfríðar og Þorvaldar.
A. Gunnlagur Þorvaldsson f.
1772, bóndi á Hellu, mikill ættfaðir
m.a. Krossaættarogeruniðjarhans
margir í Svarfaðardal og á Arskógs-
strönd. Kona Gunnlaugs á Hellu:
Þóra f. 1780, Jónsdóttir ríka á
Krossum f. um 1746, Jónssonar
bónda á Hellu f. 1686, Gunnsteins-
sonar bónda á Krossum 1703, f.
1658, Sigurðsson.
Móðir Þóru og kona Jóns ríka:
Guðlaug f. 1746, Vigfúsdóttirbónda
á Stóru-Hámundarstöðum, f. um
1692, Sigurðssonar bónda sama
stað f. um 1647 Bjarnason. Móðir
Viglusar og kona Sigurðar: Guðrún
f. 1653, Vigfúsdóttir lögréttumanns
á Herjólfsstöðum I Álftaveri. Jóns-
sonar prests í Kálfholti, Stefáns-
sonar prests í Odda Gíslasonar
biskups, Jónssonar.
B. Þorvaldur Þorvaldsson f.
1775, bóndi á Brattavöllum á
Árskógsströnd faðir Svanhildar,
móðir Rósu Guðrúnu. móður
Valdemars Snævarrs skólastjó’ra og
sálmaskálds, föður Stefáns E.
Snævarrs prests á Dalvík.
Anno 1704.
„Utsynningur með éljuni nýárs-
dag. Vetur upp þaðan góður víðast
uni land og frostlaus, svo fáir
mundu slíkan.
Vorið gott hvarvetna nieð gras-
vexti í líkara lagi. Skipkvæmt að
venju kringum landið.
Sumar frá alþingi gott víðast um.
land, með þurrviðrum og hægviðr-
um, heyskap í betra lagi og góðri
nýtingu, nema fyrir norðan Óxn-
dalsheiði, þar heyjaðist lítt og nýtt-
ist eigi betur.
Haustið hvarvetna gott, þurrt og
hægviðrasarnt. Hlaupveður frá
vestri til suðurs með dimmu og
vætu jólanótt, jóladag regn og vott
sunnan og óstöðugt þaðan af til
nýjársdags." - Vallaannáll.
Anno 1705.
„Vestanvindur hvass nýársdag.
Vetur upp þaðan í meðallagi um allt
land.
9. mars rak hafís fyrir norðan
land, lá hann fyrir landinu allt fram
um jónsmessu.
Vorið hart og kalt hvarvetna með
grasleysi og fiskleysi fyrir norður-
landi." - Vallaannáll.
„Komu skip á allar hafnir."
- Mœlifellsannáll.
11. sept. dó Þorsteinn lllugason,
prestur á Völlum í Svarfaðardal.
lllugi faðir hans var ráðsmaður á
Hólum í Hjaltadal d. 1637, sonur
Jóns lögsagnara að l.augum í
Reykjadal, Illugasonar prests að
Múla, Guðmundssonar. Móðir
Þorsteins og kona Illuga ráðsmanns
var Halldóra (systir Þorláks biskups)
Skúladóttir, d. 1612, Einarssonar á
Eiríksstöðum.
Móðir Halldóru. Steinunn laun-
dóttir Guðbrands biskups á Hólurn,
Þorlákssonar.
Þorsteinn varð prestur á Völlltm
1658 og sat staðinn til 1698, f. 1617.
Varð prófastur í Vaðlaþingi 1667-
I6§8. Þorsteinn þótti skarpgáfaður
lærdómsmaður, en harðbýll og
lcgírugur. Hneigður til drykkju og
þá grimmlyndur. Kona Þorsteins
prests: Steinvör f. í'yrir 1703, Jóns-
dóttir prófasts á Munkaþverá, f. unt
1584, d. 1682, Runólfssonar.
Móðir Steinvarar: Sigríður d.
1623, Einarsdóttir bónda á Héðins-
höfða Nikulássonar Klausturhald-
ara, f. um 1520, Þorsteinssonar
sýslumanns í Reykjahlíð d. 1555,
Finnbogasonar lögmanns Jóns-
sonar pests og Maríuskálds d. 1471,
Rálssonar. Þorsteinn og Steinvör
voru foreldrar Kristrúnar f. 1665,
móður Bjargar á Reynistað f. 1685,
móður Jóns, föður Nikulásar,
föður Kristrúnar í Kollugerði,
móður Símonar í Efstakoti, föður
Hallfríðar, móður Kristínar í Sæ-
bóli, móður Guðlaugs í Miðkoti,
föður Dórotheu Sigrúnar, móður
Guðlaugs Arasonar rithöfundar.
Anno 1706.
„Hörkufrost með þykkni nýárs-
dag.
Vetur upp þaðan til góu bæri-
legur hvarvetna, en frá góu harður
víðast með snjóum og jaðbönnum,
og þrengdi mjög kvikfé hjá mörg-
um, einkum fyrir norðan land.
Aðfaranótt 8. jan. gerði ofsaveð-
ur af vestri, er gerði mikinn skaða á
húsum, heyjum og bátum, brotnuðu
27 bátar kringunt Eyjaljörð, þar af
tveir í Ólafsfírði. Þá tók kirkjuna á
Munkaþverá, allt að bitum og mið-
hlut úr kirkjunni að Möðruvöllum í
Eyjafirði.
Vorið hvarvetna hart og kalt með
norðan stormum og næðingum,
snjó og illviðri með afhrófli kvik-
fjár og bjargarskorti milli manna
fyrir norðan land. Kom hafís þar að
um sumarmál, en varð þó eigi löng-
unt landfastur og hraktist þar fyrir
lengi vorsins jafnt yftr til Jóns-
messu, en með henni batnaði syðra
og vestra, svo spretta tók, en fyrir
norðan héldust samt harðindin,
varð því þar grasvöxtur eynidar-
legur, en syðra og í öðrum fjórð-
ungum í meðallagi og betri sum-
staðar." - VaUaannáU.
Þá dóu Bjarni Þorsteinsson prest-
ur að Vesturhópshólum og kona
hans Filippía Þorláksdóttir. Þor-
steinn faðir Bjarna prests var
prestur að Vesturhópshólum 1641
til æviloka 1666. Sonur Ásmundar
bónda á Grund í Eyjafirði, Þor-
stcinssonar lögréttumanns á Grund
d. 1596, Guðmundssonar bónda
síðast að Felli í Kollafirði.
Foreldrar Filippíu: Þorlákur að
Stóru-Borg, Þórðarson og siðasta
kona Þorláks, Sólveig, Björnsdóttir
í Bólstaðarhlíð, Magnússonar,
Björnssonar officialis á Melstað,
Jónssonar biskups Arasonar.
Bjarni varð prestur að Vestur-
hópshólum 1666 og var þar til
dauðadags 1706, f. 1629. Hann var
gáfumaður, kennimaður góður og
söngmaður.
Bjarni og Filippía voru foreldrar
Páls prests á Upsum 1711 til ævi-
loka 1731, f. um 1665. Páll prestur
var gáfumaður, hagmæltur, búsæll
og maður vinsæll.
Kona Páls: Sigríður f. um 1682,
d. 1754, Ásmundsdóttir, Halldórs-
sonar prentara. Sigríður var hin
mesta merkiskona og vel að sér um
alla hluti. ,,Góð kona ogGuðrækin
vitur og vinsæl, gjöful og gestrisin."
Meðal barna Páls og Sigríðar:
A. Bjarni Pálsson, fæddur að
Upsum 1719, fyrsti landlæknir á
íslandi.
B. Filippía f. 1710, d. 1785, móðir
Erlends Klausturhaldara að Munka-
þverá 1783-1795, f. 1750. d. 1835.
iáðir Filippíu á Upsum f. 1785, d.
1838, ntóðir Snjólaugará Krossum
f. 1809, d. 1890, rnóðir Baldvins
bónda á Böggvisstöðum f. 1837, d.
1919, faðir Lofts bónda, sama stað
f. 1881, d. 1940, faðir Björgúlfs og
systkina hans.
Anno 1707.
„Frost með heiði nýjársdag.
Vetur upp þaðan góður hvar-
vetna með hlákum, snjóleysum og
hægðarfrostum, þó vindasamur
með vætum og ógæftum til sjávar í
fiskiverunt, varð því fiskiafli minni
en ella mundi, þar fiskur var fyrir
ávalt, er róið var.
Vorið afltragðsgott hvarvetna
með hitum og hægviðrum til
fardaga, en frá þeim þurviðrum.
Koni sjaldan skúr svo mikill að
hrcinlcga vætti jörðina, spratt þó
gras i nieira lagi alstaðar.
Sumarið upp þaðan afbragðsgott
alstaðar til veðráttu, heyskapar og
nýtingar.
Fiskiföng bjargleg víða kringum
landið og svo fyrir norðan þá gaf.
Þá gekk yfir allt ísland geysileg
bólusótt, með miklum manndauða.
Ekki hafði bólan minna um sig
fyrir norðan, færðist hún ofan eftir
Oxnadal og Hörgárdal og á Galmar-
strönd. Óx eftir það sóttin á Möðru-
völlum og manndauðinn þar í nánd.
Bólan gekk nú ákaft í FJjótum og
Svarfaðardal og magnaðist í Eyja-
firði og á Svalbarðsströnd og í
Höfðahverfi.
Haustið allt ágætt, gott hvar-
vetna með hitum og hlýviðrum, svo
trautt mundu menn slíkan.
Vetur til jóla góður." - Valla-
annáll.
Þá dó í Höfðahverfi, Þórarinn
Vigfússon. Vigfús faðir hans var
bóndi í Hóli í kinn, f. nálægt 1620-
30. Sagður vitur maður og vel
menntaður. Sonur Friðriks undir-
kaupnianns á Húsavík, er var
maður danskur að ætt.
Þórarinn var klausturhaldari á
Möðruvöllum 1683-94. Bjó íGreni-
vík 1703, f. um 1657.
Kona hans var Ingibjörg f. um
1664, Markúsdóttir pr. að Laufási,
f. um 1631, d. 1682, Geirssonar pr.
að Helgastöðum 1640 og hélt til
dauðadags 1660, Markússonar bónda
að Felli í Kinn.
Páll Kristjánsson.
Þórarinn og Ingibjörg voru for-
eldrar Guðrúnar í Grcnivík f. 1693,
ntóður Þórarins sýslumanns á
Grund í Eyjalirði, f. l7l9(Þaðaner
Thorarcnsenætt), faðir Friðriks pr.
á Brciðabólstað f. 1763, faðir
Bjarna stúdents í Bæ í Hrútafirði f.
1791, faðir Jóns pr. á Tjörn f. 1817,
laðir Hólmfríðar á Upsunt f. 1851,
rnóðir Jóns á Sauðanesi d. 1964,
faðir Jóhannesar skipstjóra á Dal-
vík.
Anno 1708.
„Frost með heið og liægviðri
nýársdag. Vetur upp þaðan mis-
lægur unt landið, góður syðra og
vestra, en Itarður víðar fyrir norðan
land og norðaustan með snjóum
kuldum og jarðbönnum, svo ekki
batnaði fyrr en að liðnum sumar-
málum." - Vallaannáll.
Þá er getið á Alþingi, Skafta
Jósepssonar lrm. úr Hegranesþingi.
Hann varsonur síra Jóseps á Olafs-
völlum, Loltssonar pr. á Setbergi,
Skaftasonar prests s.st., Lol’tssonar
pr. á Húsalclli, Þorkelssonar Vellíngs,
Björgólfssonar pr. og ráðsmanns á
Reynistaðarklaustri, 1394-1408.
Móðir Skafta og kona Jóseps:
Sigriður ísleifsdóttir b. í Saurbæ á
Kjalarnesi, Eyjólfssonar. Móðir
síra Jóseps: Kristín, laundóttir
Odds biskups Einarssonar.
Skafti Jósepsson var f. um 1650,
d. 25. ág. 1722. Skafti lærði í Skál-
holtsskóla, lenti í galdramáli, hvarf
þá lrá námi og gerðist lögsagnari í
Hegranesþíngi 1689 og lengi síðan,
en lögréttum, þar 1691. Bjó á
Bjarnastöðum í Unadal, Ytri-Brekk-
um, síðast á Þorleiksstöðum í
Blönduhlíð. Vel gelinn maður,
mikilmenni og mikilsvirtur.
Kona Skafta var, Guðrún, f. um
1657, d. 1720, dóttir Steingríms
bónda á Hofi í Skagaljarðardölum,
Guðmundssonar.
Skafti og Guðrún kona hans voru
foreldrar. Þorleifs pr. að Múla 1724
og hélt til æviloka 1748, laðir Ara
pr. á Tjörn í Svarfaðardal 1754 og
þar var Itann til dauðadags 1769,
læddur um 1711. Ari var mikil-
ntenni, harðger og hraustur, sem
hann átti kyn til, raddmaður mikill,
skýr og minnugur. Tvíkvæntur.
Fyrri kona: Helga, f. nál. 1716, d.
1756, dóttir Þórðar hreppstjóra á
Ystafelli í Kinn, Magnússonar og
miðkonu' hans, Guðrúnar Hjaltad.
b. á Gilsá og Naustum, f. 1650,
Björnssonar b. á ’l eigi í Fljótshlíð,
Pálssonar b. á Heylæk, Magnús-
sonar lögrnt. á Teygi, f. um 1530-
1540, Hjaltasonar (Barna-Hjalta)
bónda á Stóru-Borg, Magnússonar.
Kona Hjalta (Barna-H.) og móðir
Magnúsar: Anna, Vigfúsdóttir hirð-
stjóra, Erlendssonar (Anna á Stóru-
Borg, og Hjalti, sögufrægar persón-
ur).
Meðal barna Ara pr. á ’l'jörn og
fyrri konu hans Helgu var: Jón, f.
1744, b. á Hánefsstöðum, faðir
Guðrúnar eldri, í Hofsárkoti, f.
1765, ntóðir Helgu, f. 1794, seinni
konu Jóns Jónssonar b. á Uppsöl-
um 1816 til æviloka 1833. Fyrri
kona Jóns Jónssonar á Uppsölum
var Ingibjörg Bjarnadóttir á Klængs-
hóli. Frá þeint eru komnir: Sigurður
Marinó, skólastjóri og b. í Brautar-
hóli og þeir bræður, Jón Helgi,
kennari og b. á Þverá og Jón
Jónsson fyrrum skólastjóri og b. á
Böggvisstöðum.
Jón Jónsson á Uppsölum og
seinni kona hans Helga, voru
foreldrar Páls hreppstjóra í Syðra-
Holti (Páll er langafi minn, er þetta
ritar), f. 1826, faðir Sigfúsar b. s. st.,
f. 1856, faðir Guðrúnar Pálínu, f.
1881, móðir Jakobs, d. 1970, faðir
þeirra bræðra og útgerðarmanna,
Frh. á bls. 25.