Dagblaðið Vísir - DV - 26.04.2016, Blaðsíða 30

22 Menning Vikublað 26.–28. apríl 2016
Traust fasteignaviðskipti
og persónuleg þjónusta
- þinn lykill að nýju heimili
414 6600 | nyttheimili.is
FRÍTT
SÖLUMAT
Reynir Eringsson
820 2145
Skúli Sigurðarsson
898 7209
Guðjón Guðmundsson
899 2694
Fasteignasala
Leigumiðlun
n Bandaríski popptónlistarmað­
urinn Prince lést á heimili sínu
í Minnesota á
föstudag, 57 ára
að aldri. Ekki
hefur verið
greint frá
banameini
hans. Prince
seldi meira en
hundrað millj­
ónir platna á ferlinum og vakti
athygli jafnt fyrir sérlundaða
hætti sem einstaka tónlistar­
hæfileika. Í tónlist sinni bland­
aði hann saman fönki, djassi og
rokki í magnaðan poppkokteil.
Á hátindi ferilsins á níunda ára­
tugnum gaf hann út plöturn­
ar Dirty Mind, 1999 og Sign O‘
The Times auk þess að leika í
myndinni Purple Rain.
n Tónlistarhátíðin Secret Sol­
stice hefur afboðað komu
„guðföður hip­hopsins“ Afrika
Bambaataa vegna
ásakana um
kynferðis­
ofbeldi. Af­
rika, sem
heitir réttu
nafni Kevin
Donovan, var
einn fyrsti plötu­
snúðurinn til að búa til
hip­hop takta snemma á níunda
áratugnum. Fyrir rúmri viku
stigu fjórir karlmenn fram og
sögðu hann hafa áreitt þá kyn­
ferðislega þegar þeir voru ung­
lingar. Afrika neitar sök.
n Á laugardag fóru fram mikil
hátíðahöld og fjölbreyttir við­
burðir víða um heim þegar 400
ára dánarafmæli mesta leikskálds
allra tíma, Williams Shakespeare,
var minnst. Rás 1 fagnaði ártíð­
inni með örhljóðverkakeppn­
inni Shakespeare á 5 mínút­
um. Sigurvegari keppninnar var
Árni Friðriksson, sem skrifaði
nýjan leikþátt byggðan á sögu­
ljóði Shakespeares „The Rape of
Lucrece.“
Úr listheiminum
D
ægurtónlist er ekki einungis
afþreying heldur hreyfiafl,
ekki bara tjáning á andlegu
ástandi einstaklinga heldur
mótandi kraftur í þjóðlífinu.
Þetta er óvíða jafn augljóst og á Ís­
landi, þar sem staða landsins í samfé­
lagi þjóðanna, ímynd og sjálfsmynd,
hefur að miklu leyti verið mótuð af
popptónlistarfólki.
Á sama tíma og popptónlist hefur
nánast birst eins og sjálfsprottið afl í
grasrótinni hefur lítil fræðileg grein­
ing farið fram. En kannski er þetta
að breytast. Um síðustu helgi lauk
einstakri þáttaröð um sögu íslenskrar
popptónlistar á RÚV og á sama tíma
fór fram fyrsta íslenska ráðstefnan þar
sem rætt var um dægurtónlistarfræði.
Poppsagan ryður brautina
Fram eftir 20. öldinni var dægur­
tónlist fyrst og fremst álitin léttvæg
afþreying og lítið skrifað um hana
nema þá helst í formi tilkynninga og
umfjöllunar í dagblöðum. Fyrsta bók­
in sem rakti sögu popp­ og rokktón­
listar á Íslandi frá upphafi kom ekki út
fyrr en um aldamótin og um helgina
lauk svo fyrstu sjónvarpsþáttaröðinni
um efnið, löngu tímabærri tólf þátta
röð á RÚV um popp­ og rokksögu Ís­
lands.
Þættirnir eru gerðir af heimilda­
myndateyminu Markell Productions
(Örn Marinó Arnarson og Þorkell
Harðarson) og Dr. Gunna, en þættirn­
ir byggja einmitt á bókum hans um
sögu dægurtónlistar á Íslandi: Eru
ekki allir í stuði? og Stuð vors lands!
Það er ekki laust við að maður hafi
fyllst tómleikatilfinningu eftir að síð­
asta þættinum lauk, en þessir frábæru
þættir sýna þróun íslenskrar dægur­
tónlistar frá harmonikum, í gegnum
bítl og sveitaböll til alþjóðlegra stór­
sigra íslenskra tónlistarmanna.
Þættirnir er ekki aðeins vel unnir,
áhugaverðir og skemmtilegir heldur
eru þeir, eins og bækurnar, brautryðj­
andaverk í popprannsóknum, grunn­
vinna sem verður hægt að byggja á í
allri tónlistarumfjöllun og ítarvinnu
dægurtónlistarfræðinga í framtíð­
inni. Þetta er línulega stórsagan sem
verður svo hægt að ögra og gagnrýna,
stoppa í og bæta í kjölfarið.
Þættirnir forðuðust að greina eða
túlka þróunina um of eða setja sam­
hengi við samfélagslegar, tæknilegar
og hugmyndafræðilegar breytingar,
en voru að mestu byggðir á fyrstu
handar frásögnum þátttakenda.
Rappið „tekur yfir“
Það var vel til fundið hjá Stöð 2
að láta fyrsta þáttinn í nýrri þáttaröð
um rappsenuna á Íslandi í dag fylgja
beint í kjölfar lokaþáttar Popp­og
rokksögunnar – sem náði skiljanlega
ekki nema rétt að snerta á rappinu.
Tilgangur þáttanna Rapp í Reykja­
vík er auðvitað allt annar en einhvers
konar hlutlæg frásögn af sögu og þró­
un, heldur er einfaldlega verið að taka
púlsinn á og skrásetja tónlistarsenu
sem er sérstaklega frjó og gróskumik­
il um þessar mundir. Eins og nafnið
gefur til kynna sver rappþáttaröð
þeirra Gauks Úlfarssonar og Dóra
DNA sig í ætt við „senutékk“ fyrri ára:
Rokk í Reykjavík (1982), Ný­rokk í
Reykjavík (sem var tekin upp 1994 en
hefur varla birst fyrr en hún poppaði
upp á YouTube um daginn), og Popp í
Reykjavík (1998).
Þátturinn er létt­
ari og líflegri en
fyrri Reykjavíkur­
myndirnar og
er vafalaust efni
sem poppdoktor­
ar framtíðarinnar
munu nýta sér.
Fréttablað­
ið birti forsíðu­
umfjöllun um
íslensku rapp­
senuna á laugar­
degi í tilefni
þáttanna, und­
ir fyrir sögninni
„Rappið tekur yfir.“
Sú samantekt var
ágæt fyrir sitt leyti,
þokkaleg auglýs­
ing en bætti litlu við aðra
svipaða umfjöllun sem
hefur áður birst – með­
al annars forsíðuumfjöll­
un Reykjavík Grapevine í september
2014 sem birtist undir fyrirsögninni:
„Icelandic Hip­Hop is breakin.“
Í Helgarútgáfunni á Rás 2 á sunnu­
dagsmorgun var kersknislega spurt
hvort það hljóti ekki að vera dánar­
tilkynning senu, merki um að hún sé
að missa kúlið, þegar stærsta dagblað
landsins birtir forsíðuumfjöllun um
hana. Verður Rapp í Reykjavík sami
legsteinn á rappsenuna og Rokk í
Reykjavík var fyrir pönksenuna – sem
allir virðast sammála um að hafi liðið
undir lok um það leyti sem mynd
Friðriks Þórs Friðrikssonar kom út?
Ekki bara náttúrunni að þakka
Gróðurmold slíkra tónlistarsena,
uppgangur þeirra og dauði, var eitt
aðalumfjöllunarefnið á öðrum mikil­
vægum poppfræðilegum viðburði
sem einnig átti sér stað um síðustu
helgi, þegar fyrsta íslenska ráðstefnan
um dægurtónlistarfræði var haldin í
Háskóla Íslands og Listaháskólanum.
Aðalfyrirlesari ráðstefnunnar
var dr. Nick Prior, dægurtónlistar­
fræðingur við Háskólann í Edinborg. Í
fyrirlestri sínum talaði Prior um hvað
hugtakið „sena“ væri í raun óskýrt
og oft á tíðum ruglandi. Þetta sagði
hann meðal annars hafa í för með sér
að útskýringar á listrænni grósku og
frjósemi tiltekinnar senu yrðu oftar
en ekki grunnhyggnar og yfirborðs­
legar, endurteknar klisjur um að rign­
ingin í Manchester eða mikilfengleg
náttúra Íslands út­
skýri líflega tónlist­
arsenu á þessum
stöðum. Þetta sagði
hann ekki standast
skoðun.
Prior lagði
áherslu á að fjöl­
margir ólíkir þætt­
ir spiluðu saman
á hverjum stað en
lagði fram kenn­
ingu um að þrjá
grundvallarþætti
mætti oftar en ekki
nota til að skilja
virkni sena: rým­
ið sem senan
er staðsett í,
þau félagslegu
tengsl sem
hún byggist
á og skap­
ar, og þeim
dreifingar­ og
boðskiptaleiðum sem hún býr yfir
og mótar sér. Með áherslu á þessa
þrjá þætti hefur Prior meðal annars
greint íslenska tónlistarsenu, í grein
sem nefnist „It‘s a social, not a nature
thing.“
Eins og nafnið gefur til kynna
grefur greinin undan þeirri kenn­
ingu að nágrenni við náttúruna sé
helsti áhrifavaldur í tónlistarsköpun­
inni. Þar er þvert á móti sett fram sú
kenning að áþreifanlegt borgarrým­
ið hafi haft afgerandi áhrif á virkni ís­
lensks tónlistarlífs, hinn samþjapp­
aði miðbæjarkjarni með endalausa
möguleika á tilviljanakenndum
mannamótum á milli tónleikastaða,
bara, plötubúða og æfingahúsnæð­
is, gæti hafa leikið stórt hlutverk í
viðhaldi gróskumikillar tónlistar­
sköpunar á Íslandi í gegnum árin.
Reykjavík væri ekki bara umhverfið
heldur í raun mikilvægur gerandi í
tónlistarlífinu.
Prior lagði einnig áherslu á
mikilvægi tónlistariðkunar í því að
tengja saman fólk. Honum virð­
ist sambönd tónlistarfólks á Íslandi
myndast fyrr en á flestum öðrum
stöðum, jafnvel allt niður í leikskóla.
Hann segir enn fremur að tónlistin
sé ekki bara tjáning á vinskap heldur
Talað um tónlist
n Góð helgi fyrir tónlistarnörda n Popp- og rokksaga n Rapp í Reykjavík n Ráðstefna um dægurtónlistarfræði
Kristján Guðjónsson
kristjan@dv.is
„Þættirnir er
ekki aðeins vel
unnir, áhugaverðir og
skemmtilegir heldur eru
þeir, eins og bækurnar,
brautryðjandaverk í
popprannsóknum.
Einstök þáttaröð Íslensk popp- og rokksaga er fróðlegt og skemmtilegt brautryðjenda-
verk í sagnfræði dægurtónlistar.
Rapp í Reykjavík Gísli Pálmi er
einn þeirra rappara sem bregður
fyrir í nýrri þáttaröð Stöðvar 2 um
rappsenuna í Reykjavík.
Mynd ÞoRMaR ViGniR GunnaRsson