Fréttablaðið - 01.07.2017, Qupperneq 12

Útgáfufélag: 365 miðlar ehf. Stjórnarformaður: Einar Þór Sverrisson forStjóri: Ingibjörg Stefanía Pálmadóttir Útgefandi og aðalritStjóri: Kristín Þorsteinsdóttir kristin@frettabladid.is
aðStoðarritStjórar: Andri Ólafsson andri@frettabladid.is, Hrund Þórsdóttir hrund@stod2.is, Kolbeinn Tumi Daðason kolbeinntumi@365.is. Fréttablaðið kemur út í 90.000 eintökum og er dreift ókeypis á heimili á höfuðborgarsvæðinu og Akureyri.
Einnig er hægt að fá blaðið í völdum verslun um á landsbyggðinni. Fréttablaðið áskilur sér rétt til að birta allt efni blaðsins í stafrænu formi og í gagnabönkum án endurgjalds. ISSn 1670-3871 fréttaBlaðið Skaftahlíð 24, 105 reykjavík Sími: 512 5000,
ritstjorn@frettabladid.is ÞróunarStjóri: Tinni Sveinsson tinni@365.is helgarBlað: Kristjana Björg Guðbrandsdóttir kristjanabjorg@frettabladid.is markaðurinn: Hörður Ægisson hordur@frettabladid.is menning: Magnús Guðmundsson
magnus@frettabladid.is lífið: Guðný Hrönn Antonsdóttir gudnyhronn@frettabladid.is ljóSmyndir: Vilhelm Gunnarsson villi@365.is framleiðSluStjóri: Sæmundur Freyr Árnason sfa@frettabladid.is
Gunnar
Kristín
Þorsteinsdóttir
kristin@frettabladid.is
Mín skoðun Sif Sigmarsdóttir
Í vikunni sýknaði Héraðsdómur Reykjavíkur íslenska ríkið af kröfu stúlku um miskabætur vegna atviks sem átti sér stað á sólbaðsstofu við Grensásveg.
Um hádegisbil þann 11. apríl árið 2015 barst lögreglu
tilkynning um að tvær stúlkur svæfu vímusvefni í ljósa-
bekkjum stofunnar. Óskaði starfsfólk eftir að þær yrðu
fjarlægðar.
Lögreglu tókst að vekja stúlkurnar eftir nokkra mæðu.
Önnur stúlknanna yfirgaf sólbaðsstofuna í kjölfarið. Hin
var í svo slæmu ástandi, að því er fram kemur í dómnum,
að henni var það ekki unnt. Var hún því flutt á lögreglu-
stöðina við Hverfisgötu þar sem til stóð að bjóða henni
gistingu. Við komu á lögreglustöðina var stúlkan hins
vegar orðin hressari og var henni ekið heim til ömmu
sinnar.
Sú síðarnefnda stefndi ríkinu í kjölfarið. Fullyrti hún að
lögregluþjónar sem voru karlkyns hefðu séð hana nakta í
ljósabekknum. Þeir hefðu auk þess neitað að yfirgefa klefa
hennar þegar hún klæddi sig. Krafðist hún 900 þúsund
króna í miskabætur.
Lögreglumenn neituðu sök. Í framburði þeirra kom
fram að starfsfólk sólbaðsstofunnar hefði verið búið að
breiða handklæði yfir stúlkurnar þegar þá bar að garði.
Þeir sögðust jafnframt hafa vikið úr klefanum meðan
stúlkan klæddi sig.
Dómara þótti stúlkunni ekki hafa tekist að sýna fram
á að lögreglumenn hefðu valdið henni miska með því að
ganga nær friðhelgi einkalífs hennar en efni stóðu til þegar
þeir vöktu hana á sólbaðsstofunni. Ekkert benti til þess að
þeir hefðu niðurlægt hana með því að standa yfir henni
meðan hún klæddist.
Stærsta spurningin
Þegar ég renndi augunum yfir frétt af ofangreindu dóms-
máli í vikunni fannst mér það vart í frásögur færandi. Það
var greinilega komin gúrkutíð. En af einhverjum ástæðum
sat málið í mér.
Það var ekki fyrr en nokkrum dögum síðar að ég áttaði
mig á hvers vegna fyrirsögnin „Sofnaði vímusvefni í ljósa-
bekk og stefndi ríkinu“ leitaði enn á mig. Stærstu spurn-
ingum málsins var nefnilega enn ósvarað: Hvers vegna í
ósköpunum er ekki löngu búið að banna ljósabekki og
loka öllum sólbaðsstofum? Væri ekki nær að stefna ríkinu
fyrir að heimila notkun ljósabekkja?
Gríðarstór tilraun
Sérfræðingur á sviði geislavarna sem Alþjóðaheilbrigðis-
málastofnunin vitnar í segir ljósabekki „gríðarstóra lifandi
tilraun á áhrifum geislunar á fólk í Norður-Evrópu og
Ameríku“.
Tíu prósent fólks í Norður-Evrópu nota ljósabekki
reglulega. Rannsóknir sýna hins vegar að notkun ljósa-
bekkja stóreykur hættu á illkynja húðkrabbameini. Þeir
sem nota ljósabekki fyrir þrjátíu og fimm ára aldur eru
næstum tvisvar sinnum líklegri en aðrir til að fá illkynja
sortuæxli, hættulegustu tegund húðkrabbameins. Þeir
sem nota ljósabekki fyrst eftir þann aldur eru 20% líklegri
til að fá sortuæxli.
Árið 2010 voru birtar niðurstöður rannsóknar á þróun
sortuæxla á Íslandi í tímaritinu American Journal of Epi-
demiology. Segir þar að fram undir 1990 hafi Íslendingar
verið með lægstu tíðni sortuæxla í húð á Norðurlöndum.
Eftir það jókst tíðnin mikið uns íslenskar konur urðu þær
líklegustu á Norðurlöndum til að fá sortuæxli. Talið er að
meiri notkun á ljósabekkjum hér á landi en í nágranna-
löndunum sé hluti skýringarinnar.
Eftirsjá
Ég sé ekki eftir mörgu í lífinu; mér finnst það of stutt til að
horfa mikið um öxl. En ég á mér eina eftirsjá. Þegar ég var
þrettán ára tókum við vinkonurnar okkur til og keyptum
okkur allar tíu tíma ljósakort. Við vorum nefnilega að fara
að fermast. Við vorum brúnar og sætar á fermingardaginn.
En pjattið var dýrkeypt. Á einu bretti höfðum við bæst í
þann hóp sem er tvisvar sinnum líklegri til að fá sortuæxli.
Árið 2009 voru ljósabekkir bannaðir í Brasilíu. Árið
2015 gekk sambærilegt bann í gildi í Ástralíu. Er ekki tími
til kominn að við Íslendingar bregðumst við niðurstöðum
nýjustu rannsókna, bönnum þann skaðvald sem ljósa-
bekkir eru og björgum mannslífum?
Dýrkeypt pjatt
Því er eðlilegt
að spyrja
hvers vegna
yfirvöldum
menntamála
virðist svo
mikið í mun
að steypa alla
í sama mót.
KOMDU
Í
– dásamleg deild samfélagsins
OPIÐ UM HELGAR FRÁ KL. 11 – 17
K
V
IK
A
Kristján Þór Júlíusson menntamála-ráðherra hefur þvertekið fyrir að til standi að sameina Menntaskólann í Reykjavík og Kvennaskólann. Fram kom í Fréttablaðinu í vikunni að starfsfólk MR óttaðist að uppi væru
áætlanir um slíkt.
Virðist það einkum byggt á samtölum við starfs-
fólk menntamálaráðuneytisins og þeirri staðreynd
að staða rektors MR hefur enn ekki verið auglýst
þrátt fyrir að meira en mánuður sé síðan fráfarandi
rektor sagði starfi sínu lausu.
Er nema von að starfsfólk tvístígi þegar skóla-
starfinu er sýnt slíkt tómlæti?
Ekki er gott að segja hvað menntamálaráðherra
gengur til, en við verðum að taka orð hans trúanleg
um að ekki standi til að sameina skólana tvo. Það
væri sannkölluð synd og enn til þess að draga úr
fjölbreytni í skólakerfinu eftir innleiðingu þriggja
ára framhaldsskólanáms og samræmingu náms-
skráa. Við þurfum alla skólana; Fjölbraut í Breið-
holti, Menntaskólann á Akureyri, Verzlunarskól-
ann, Fjölbrautaskóla Suðurlands, Menntaskólann á
Egilsstöðum og svo mætti lengi telja.
Auðvitað á ekki að blása á rekstrarsjónarmið í
skólakerfinu frekar en annars staðar. Hins vegar
eigum við að forðast að steypa alla í sama mót.
Nóg er einsleitnin samt í okkar ríflega 300 þúsund
manna samfélagi.
Menntaskólinn í Reykjavík er elsta mennta-
stofnun landsins og á rætur sínar að rekja til ársins
1056. Í skólann hafa gengið mörg þekktustu nöfn
þjóðarsögunnar. Skólastarfið og byggingin eru sam-
ofin íslenskri sögu, en það var á hátíðarsal skólans
sem Jón Sigurðsson mælti hin fleygu orð: „Vér mót-
mælum allir.“
Kvennaskólinn í Reykjavík á sér sömuleiðis
merka sögu og hefur skýra sérstöðu sem skóli sem
stofnaður var af þeirri hugsjón að efla menntun
kvenna. Þar var mörkuð mikilvæg varða í kvenrétt-
indabaráttuna sem enn stendur.
MR og Kvennó eru ekki merkilegri en aðrir
skólar. Þeir hafa hins vegar sín karaktereinkenni
sem frekar ætti að ýta undir en bæla niður. Varla er
líklegt að einhverjum dytti í hug að sameina bresku
skólana Eton og Harrow, eða háskólana Harvard og
Yale í Bandaríkjunum.
Rökin fyrir því eru augljós. Það á ekki að vera
markmið skólastarfs að framleiða fullorðna ein-
staklinga á færibandi. Þvert á móti á skólastarfið að
vera nógu fjölbreytt og sveigjanlegt til að allir geti
fundið eitthvað við sitt hæfi. Þannig auðgast mann-
lífið og hver og einn fær tækifæri til að láta ljós sitt
skína.
Árangur íslenskra stúdenta í erlendum skólum
ber þess vitni að hingað til hafi okkur tekist ágæt-
lega upp í þessum efnum þrátt fyrir mannfæðina.
Því er eðlilegt að spyrja hvers vegna yfirvöldum
menntamála virðist svo mikið í mun að steypa alla
í sama mót.
Færibandafólkið
1 . j ú l í 2 0 1 7 l A U G A R D A G U R12 s k o ð U n ∙ F R É T T A B l A ð i ð
SKOÐUN
0
1
-0
7
-2
0
1
7

0
4
:2
2
F
B
0
8
0
s
_
P
0
7
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
6
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
0
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
8
0
s
_
P
0
1
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
D
3
C
-4
4
3
0
1
D
3
C
-4
2
F
4
1
D
3
C
-4
1
B
8
1
D
3
C
-4
0
7
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
9
A

F
B
0
8
0
s
_
3
0
_
6
_
2
0
1
7
C
M
Y
K