Fréttablaðið - 02.08.2017, Blaðsíða 18

Það getur vart talizt til mannúð-legrar eða siðaðrar hegðunar, að stjórnvöld, í þessu tilfelli
Umhverfisstofnun, í nafni umhverf-
is- og auðlindaráðherra, selji veiði-
mönnum heimildir til að drepa sak-
laus og varnarlaus dýr, sem ekkert
hafa sér til sakar unnið, og, að því er
virðist, að ófyrirsynju og óþörfu, og
nýti sér þannig blóðþorsta og dráps-
fýsn kaldrifjaðra veiðimanna, til
fjáröflunar, að hluta til fyrir sjálf sig.
Umhverfisstofnun rekur happ-
drætti um dráp á hreindýrum,
þar sem miðinn fyrir að fá að
skjóta og drepa saklaust dýrið
kostar 80.000,00 krónur fyrir kú, en
140.000,00 krónur fyrir tarf. Þetta
blóðhappdrætti er til komið af því,
að eftirspurnin eftir drápsleyfi er
hærri en framboðið, þó ríflegt sé.
Sækjast 3.300 veiðimenn í ár eftir
gleðinni af að fá að drepa 1.315
þessara fallegu og tignarlegu dýra,
sem eru orðin hluti hins íslenzka
vistkerfis og auðga það og prýða;
Ekki er villt dýralíf of fjölbreytt hér.
Sumir þeirra vilja fela sig á bak við
orðið „sport“ í þessum ljóta leik.
Hreindýrastofninn er um 6.000
dýr, og myndi sjálfkrafa sveiflast
upp og niður og haldast í því horfi,
sem gróður leyfir, ef hann væri frið-
aður, að sögn sérfræðinga. Gæti ein-
hver gróðursplilling hlotizt af tíma-
bundið, inni á milli, sem þó myndi
jafna sig. Valda kindur miklu meiri
skaða á gróðurfari en hreindýr. Ekki
verður því séð, að þessi stórfellda
drápsherferð gegn hreindýrum eigi
nokkurn rétt á sér út frá umhverfis-
eða náttúruverndarsjónarmiðum.
Burtséð frá þörfinni á þessu blóð-
baði, virkar heimild til að drepa
1.315 dýr, af 6.000 dýra heildar-
stofni, 22% af stofninum, á einu ári,
óhófleg og yfirkeyrð. Er af því vond
peningalykt.
Það sárgrætilegasta og svívirði-
legasta við þetta mál er þó það, að
frá 1. ágúst má byrja að drepa hrein-
dýrskýr frá kálfum sínum, sem fæð-
ast í lok maí, og eru því rétt tveggja
mánaða. Verður þetta að flokkast
undir argasta dýraníð; Á vegum
Umhverfisstofnunnar! Hver gæti
trúað því, að slíkt gæti gerzt í landi
sem kennir sig við mannúð, menn-
ingu og siðmenntun.
Kálfurinn fylgir móður sinni,
ef hún er þá ekki drepin í fjáröfl-
unarskyni á vegum Umhverfis-
stofnunar, fram í apríl árið eftir.
Ýtir hún honum þá frá sér, enda
nýtt afkvæmi í vændum. Þarf hann
þannig á móður sinni að halda allt
sitt fyrsta æviár.
Það, að drepa móðurina, meðan
kálfurinn þarf enn um langt skeið
á móðurmjólkinni, umönnun og
vernd hennar að halda, fyrir framan
augun á honum, og skilja garminn
svo einan bjargarlausan eða bjargar-
lítinn eftir, er ómanneskjulegt og
gróft dýraníð.
Myndu menn drepa kind frá
tveggja mánaða lambi, meri frá
tveggja mánaða folaldi eða tík frá
tveggja mánaða hvolpi og setja svo
blessuð dýrin út á guð á gaddinn?
Skora verður á umhverfis- og auð-
lindaráðherra, að stöðva þennan
ljóta leik tafarlaust. Svona drápsað-
för fárra tilfinningalausra veiði-
manna að varnarlausum, skaðlaus-
um og saklausum dýrum, sem prýða
auk þess Ísland og auðga, samræm-
ist vart hjartalagi, tilfinningalífi og
afstöðu hins almenna Íslendings til
náttúru, dýra og lífríkis landsins.
Að lokum má spyrja, hvað þeir
menn hugsa og skynja og hvernig
hjartalag þeirra manna er, sem
liggja í því, að murka lífið úr skað-
lausum, varnarlausum, og fallegum
lífverum – spendýrum eins og við –
og það fyrir framan augun á ósjálf-
bjarga afkvæmum þeirra. Vart
verður slíkt til gæfu!
922 tveggja mánaða hreindýrs-
kálfar settir út á guð og gaddinn
Ole Anton
Bieltvedt
alþjóðlegur
kaupsýslumaður
og stjórnmála­
rýnir
Það er þakkar- og lofsvert þegar forystufólk sveitar-stjórna eða aðrir ráðamenn
taka þátt í opinni umræðu um
samfélagsleg álitamál. Sú umræða
getur vissulega stundum lent á villi-
götum. Bæði er það svo, að skoð-
anir okkar á álitamálum eiga það
til að mótast af ólíkum hagsmunum
eða áhugamálum, hins vegar ganga
menn út frá ólíkum forsendum sem
óhjákvæmilega leiða til sundur-
leitrar niðurstöðu. Grein Péturs G.
Markan, sveitarstjóra og formanns
Fjórðungssambands Vestfirðinga
(Fréttabl. 3.7. sl.) var gott innlegg í
samræður um umdeilt mál. Pétur
tekur til umfjöllunar grein eftir
mig (Fréttabl. 19.6. sl.) sem fjallaði
að meginmáli um niðurstöðu
loftslagsskýrslu Hagfræðistofn-
unar HÍ. Samtímis birtust greinar-
gerðir heimssamtaka um afleitt
ástand jarðarinnar bæði hvað
varðar búsvæði villtra dýra sem og
útblástur gróðurhúsalofttegunda.
Ákvörðun Bandaríkjaforseta um að
ganga útúr Parísarsamkomulaginu
bættist við. Kveikja greinar minnar
voru þó viljayfirlýsingar sem komu
frá framkvæmdaaðilum laxasjó-
eldis víðs vegar um land. Þar voru
tíunduð áform um stóraukið lax-
eldi í fjörðum þriggja landsfjórð-
unga. Nú átti að kýla á það, eins og
okkur Íslendingum er einum lagið.
Er skortur á matvælum?
Við skulum staldra við. Vantar
okkur eða heiminn meira af mat-
vælum? Á tíundu hverri sekúndu
deyr barn úr hungri, þrátt fyrir að
næg matvæli séu í heiminum til
að fæða milli 10 og 12 milljarða
jarðarbúa, en þar búa nú um 7,5
milljarðar manns. 800 millj. lifa
við örbyrgð, þótt óhemju fjármagn
fari á milli fjármálakerfa í leit að
arðbærri fjárfestingu; ekki til að
seðja hungur. Með þetta í huga
ákveða dugnaðarmenn í Noregi og
á Íslandi að stíga stórt skref og auka
framleiðslu á eldislaxi um verulegt
magn. Íslenskir sauðfjárbændur
ætla á sama tíma að senda frosið
lambakjöt alla leið til Kína. Skyldi
þetta hvort tveggja draga úr kol-
efnisspori okkar? Öll framleiðsla
og allir flutningar menga; auka á
það sem fyrir er. Þar er laxeldið
engin undantekning. Deila má þar
um magntölur, ekki eðli. Vonandi
tekst í framtíðinni að bæta tækni
og aga umgengni og draga þar með
úr umhverfisslysum. Það eykur
vissulega mengun og hitastig jarðar
að auka framleiðslu á matvælum,
sem þar að auki er nóg til af, bæði
hérlendis og í heiminum. Þar erum
við þjóða kappsömust.
Vísindaniðurstöður hundsaðar
Meðhöndlun ráðamanna á vísinda-
legum niðurstöðum, þegar að auð-
lindahagsmunum kemur, er und-
antekningarlítið svarað með þögn.
Orri heitinn Vigfússon, vinur minn,
sagði mér margar sögur af vinnu
sinni til verndar villtum laxastofn-
um í N-Atlantshafi. Ég las bréf hans
til stjórnmálamanna víðsvegar á
norðurhveli sem og á Íslandi. Þótt
stórmerkt starf hans hafi í upphafi
snúist um uppkaup á laxanetalögn-
um í sjó, færðist barátta hans fljót-
lega yfir á verndun lífríkis villtra
laxa og silunga og hreinleika stofna
þeirra. Þar voru virkjanaáform í
neðri Þjórsá og hröð uppbygging
laxeldis í sjókvíum mesta ógnunin.
Orri var afar vandur að vinnu sinni.
Hann studdi málflutning sinn með
margrýndum niðurstöðum heims-
þekktra vísindamanna, þar sem því
var við komið, eða með reynslu af
öðrum svæðum, þar sem það átti
við. Niðurstaða hans í samtali við
mig var dapurleg. Hann sagði að
það virtist litlu máli skipta hve
vandaðar skýrslur væru unnar og
sendar, og þar væru íslenskir ráða-
menn engin undantekning, lítið
mark væri tekið á þeim, væru þær
yfirhöfuð lesnar. Hugarfarið gagn-
vart auðlindum landsins væri eins-
leitt. Iðnaðarnýting nánast hvað
sem það kostaði.
Sjálfbær auðlindastjórnun
Við Íslendingar erum dugleg en
ekki endilega framsýn þjóð. Látum
okkur nægja að horfa fram til næstu
mánaða eða ára. Á einu sviði auð-
lindanýtingar höfum við þó brotið
blað. Fiskveiðistjórnunarkerfið,
með öllum sínum göllum, tryggir
arðbæra og um leið sjálfbæra nýt-
ingu fiskimiðanna til frambúðar.
Viðbrögð og athafnir vestfirskra
útgerðarmanna á sínum tíma við
nýju kerfi voru skelfileg fyrir fjórð-
unginn. Aðalatriðið virtist vera að
brjóta þetta nýja kerfi niður, hvað
sem það kostaði. Jafnvel viðbótar
úthlutun aflamarks gat ekki komið
vitinu fyrir þá. Afleiðingarnar eru
augljósar. Fjórðungurinn braut
sjálfan sig niður. Nú á að treysta
á laxeldi. Pétur fullyrðir að það
sé umhverfisvænt. Upplýsingar
mínar segja aðra sögu. Úrgangur-
inn úr kvíunum fer eða síast út í
hafið – hvert ætti hann annað að
fara ? Þá er það á allra vitorði að
leyfisveitingar þar til bærra opin-
berra stofnana byggjast oft meir
á velvilja stjórnenda stofnana til
væntanlegrar starfsemi en á hlut-
lægu, gagnrýnu umhverfismati.
Því miður. Það gildir ekki bara um
laxeldi.
Niðurgreidd náttúruspjöll
og mengun
Allt fram á síðustu ár hefur þjóðin
einnig verið fullvissuð um að
virkjanir spilltu lítið og stóriðjan
mengaði ekki. Reynslan hefur
kennt okkur annað. Við áttum að
verða rík af fyrrnefndri starfsemi.
Landsvirkjun hefur til skamms
tíma verið með bágborna eigin-
fjárstöðu eftir sextíu ára orkusölu
til stóriðju. Stóriðjufyrirtækin
sjálf skilja lítið annað eftir en laun
þeirra sem þar vinna. Já, ég fullyrti
að líkt væri á komið með laxeldið.
Hinn raunverulegi virðisauki sem
myndast á seinni vinnslustigum
yrði eftir erlendis. Þar að auki
hefur stóriðja notið mikillar opin-
berrar fyrirgreiðslu í aðstöðu og
niðurgreiðslu bæði í orkuverði og
sköttum. Því er haldið dyggilega
áfram á Húsavík. Það getur verið
virðingarvert að leggja sig fram um
að skapa ný störf. Í landinu er þó
meira en næg atvinna. Sú viðleitni
verður þó fyrir miklum hnekki ef
fórnarkostnaðurinn er meiri en
ávinningurinn. Við sem af veikum
mætti erum að benda á að verjast
þurfi frekari átroðslu á náttúruna,
lítum svo á að hún megi ekki við
frekari ágengni. Við megum ekki
með neinu móti halda starfi Geir-
mundar heljarskinns áfram. Jörðin
og landið okkar eru komin að eigin
þolmörkum. Það var inngangurinn
að grein minni og inntak um leið.
Spesíur Júdasar og endimörk ágengni
Þröstur
Ólafsson
hagfræðingur
Það getur verið virðingar-
vert að leggja sig fram um
að skapa ný störf. Í landinu
er þó meira en næg atvinna.
Sú viðleitni verður þó fyrir
miklum hnekki ef fórnar-
kostnaðurinn er meiri en
ávinningurinn.
ALLT FYRIR
HEIMILIÐ
Síðumúla 30 - Reykjavík
Hofsbót 4 - Akureyri
• Nýtt útlit, öfl ugri og hljóðlátari
• Stiglaus hraðastýring ásamt
pulse rofa og 5 prógrömmum
• Uppskriftabók fylgir
Rauðagerði 25 108 Rvk Sími 440-1800 www.kaelitaekni.is
Pro750 galdurinn á
bak við ferskt hráefni
Burtséð frá þörfinni á þessu
blóðbaði, virkar heimild
til að drepa 1.315 dýr, af
6.000 dýra heildarstofni,
22% af stofninum, á einu ári,
óhófleg og yfirkeyrð. Er af
því vond peningalykt.
2 . á g ú s t 2 0 1 7 M I Ð V I K U D A g U R18 s K o Ð U n ∙ F R É t t A B L A Ð I Ð
0
2
-0
8
-2
0
1
7

0
4
:3
0
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
D
6
B
-F
5
6
4
1
D
6
B
-F
4
2
8
1
D
6
B
-F
2
E
C
1
D
6
B
-F
1
B
0
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
B

F
B
0
4
8
s
_
1
_
8
_
2
0
1
7
C
M
Y
K