Fréttablaðið - 25.10.2017, Blaðsíða 28

Áætla má að umfram eigið fé í stóru við-s k i p t a b ö n ku n u m þremur hafi verið um 97 milljarðar króna miðað við
eigin fjárkröfur Fjármálaeftirlits-
ins og eiginfjárauka stjórnenda
bankanna í lok júnímánaðar. Þar
af var umfram eigið fé í ríkisbönk-
unum um 60 milljarðar króna. Þetta
kemur fram í nýrri greiningu Yngva
Arnar Kristinssonar, hagfræðings
Samtaka fjármálafyrirtækja.
Sérfræðingar sem Markaðurinn
ræddi við telja afar skynsamlegt
að losað verði um fjármuni sem
bundnir eru í bönkunum þremur
– Arion banka, Íslandsbanka og
Landsbankanum – á næstu árum
og þeir greiddir til eigenda í formi
arðs. Ríkið, sem á Íslandsbanka og
Landsbankann að fullu, eigi að nýta
arðgreiðslurnar til þess að greiða
niður skuldir. „Það yrði glórulaust
að nýta þær til þess að standa undir
auknum ríkisútgjöldum,“ segir
Snorri Jakobsson, sérfræðingur hjá
Capacent.
Flestir stjórnmálaflokkar sem
eru í framboði í þingkosningunum
á laugardag hafa lagt til að eigið fé
viðskiptabankanna verði minnkað
um tugi til hundrað milljarða
króna, áður en þeir verði seldir, til
þess að greiða niður skuldir ríkisins
og fjármagna uppbyggingu innviða
og önnur kosningaloforð.
Friðrik Már Baldursson, prófessor
í hagfræði við Háskólann í Reykja-
vík, segir ekki „hundrað í hættunni“
þó að eiginfjárhlutföll bankanna
myndu lækka aðeins. Séu hlutföllin
hins vegar of lág geti nokkurra pró-
senta útlánatöp komið illa niður á
bönkunum.
Útreikningar Yngva Arnar leiða
í ljós að miðað við áhættuvegnar
eignir bankanna, þær eiginfjár-
kröfur sem gerðar eru til þeirra
auk eiginfjárauka stjórnenda í lok
júnímánaðar síðastliðins, þá geti
viðskiptabankarnir greitt allt að
97 milljarða króna í arð til eig-
enda sinna. Er þá ekki tekið tillit
til mögulegrar útgáfu bankanna á
víkjandi skuldabréfum, sem gæti
aukið svigrúm þeirra verulega til
frekari arðgreiðslna.
Jón Þór Sturluson, aðstoðarfor-
stjóri Fjármálaeftirlitsins, sagði í
samtali við Morgunblaðið í síðustu
viku að bankarnir gætu greitt hlut-
höfum hátt í 200 milljarða króna
í arð á næstu árum ef miðað væri
við að eiginfjárhlutfall bankanna
lækkaði í 18 prósent og bankarnir
réðust í verulega útgáfu víkjandi
bréfa. Viðmælendur Markaðarins
benda á að bankarnir muni flýta
sér hægt í þessum efnum og lækka
eiginfjárhlutfallið sitt í varfærnum
skrefum.
Jón Þór tók fram að Fjármálaeftir-
litið myndi ekki heimila bönkunum
að greiða arð í það miklum mæli
að eiginfjárhlutfallið færi undir
umrædd 18 prósent.
Sérfræðingur sem Markaðurinn
ræddi við segir ekki ósennilegt að
Arion banki hafi meira bolmagn
en hinir bankarnir tveir til þess að
greiða út arð. Ástæðan sé einkum sú
að bankinn hafi ekki kosið að greiða
út arð til eigenda undanfarin tvö
ár. Fram kom í fjárfestakynningu
bankans í tilefni af hálfsársupp-
gjöri hans í ágúst að viðbótar eigið
fé hefði numið 46 milljörðum króna
í lok júnímánaðar að teknu tilliti til
1,5 prósenta varúðarauka. Ljóst er
að arðgreiðslur bankans munu að
stórum hluta renna til ríkisins á
grundvelli afkomuskiptasamnings.  
Jón Gunnar Jónsson, forstjóri
Bankasýslu ríkisins, vildi ekki tjá
sig um mögulega arðgreiðslugetu
bankanna, en Bankasýslan hefur
samkvæmt heimildum Markaðarins
lagt mat á svigrúm bankanna til þess
að greiða út arð.
Hertar eiginfjárkröfur
Yngvi Örn segir að þegar bankarnir
þrír voru endurreistir árið 2009 hafi
Fjármálaeftirlitið gert kröfu um að
eiginfjárhlutfall þeirra yrði að lág-
marki 16 prósent af áhættuvegnum
eignum. Eiginfjárhlutfall bankanna
hafi farið hækkandi frá þeim tíma og
verið í lok síðasta árs á bilinu 25 til 30
prósent. Jafnframt hafi þær eiginfjár-
kröfur sem gerðar eru til þeirra verið
hertar í kjölfar hrunsins, meðal ann-
ars með svonefndum Basel-reglum.
Afleiðingin sé sú að sú heildareigin-
fjárkrafa sem Fjármálaeftirlitið gerir
til bankanna þriggja sé nú á bilinu
19 til 21 prósent og verði raunar, að
öðru óbreyttu, á bilinu 20 til 23 pró-
sent í lok þessa árs.
Til viðbótar umræddum eigin-
fjárkröfum segir hann stjórnendur
bankanna stefna að því – af varúðar-
ástæðum – að hafa eigið fé bankanna
nokkuð yfir þeim mörkum sem felast
í kröfum FME. Slíkur eiginfjárauki
stjórnenda, eins og hann nefnist, sé
allt að 1,5 prósent samkvæmt árs-
skýrslum bankanna. „Að teknu tilliti
til þess var eiginfjárstaða allra bank-
anna talsvert yfir tilskildu lágmarki
eða 4,5 prósent hjá Íslandsbanka, 4,9
prósent hjá Arion banka og 8,1 pró-
sent hjá Landsbankanum um síðustu
áramót. Í fjárhæðum samsvarar þetta
til um 135 milljarða króna,“ útskýrir
Yngvi Örn.
Viðmælendur Markaðarins segja
að sterk eiginfjárstaða bankanna geri
það að verkum að ríkið geti á kom-
andi árum endurheimt tugi milljarða
króna sem bundnir eru í bönkunum
með útgreiðslu arðs. Eftir sem áður
verði bankarnir áfram vel fjármagn-
aðir, bæði í sögulegu og alþjóðlegu
samhengi. Hins vegar skipti máli
hvernig ríkið ráðstafi fjármununum.
„Það ætti að vera algjört for-
gangsatriði að nota þá fjármuni sem
teknir verða út úr bönkunum til þess
að greiða niður skuldir ríkissjóðs. Það
yrði glórulaust að nýta þá til þess að
standa undir auknum ríkisútgjöld-
um. Um leið og skuldir ríkissjóðs eru
greiddar niður eykst hins vegar svig-
rúmið til aukinna ríkisútgjalda því
þá fara ekki eins miklir fjármunir í
vaxtakostnað,“ segir Snorri.
Myndi ýta undir þenslu
Friðrik Már segir afar óvarlegt að
byggja varanlega útgjaldaaukningu
á arðgreiðslum úr bönkunum. Slíkar
arðgreiðslur séu einskiptistekjur en
aukin ríkisútgjöld séu varanleg til
lengri tíma. „Ef við segjum að arð-
greiðslurnar verði notaðar til þess
að greiða niður skuldir ríkissjóðs,
þá sparast vaxtagreiðslur og það er
í raun hið varanlega svigrúm sem
skapast vegna arðgreiðslnanna. Það
eru einu varanlegu tekjuáhrifin.“
Friðrik Már bætir auk þess við að
út frá hagstjórnarlegu sjónarmiði
sé ekki sérlega heppilegt að fjár-
magna aukin ríkisútgjöld með arð-
greiðslum úr bönkunum. „Það er,
enn sem komið er að minnsta kosti,
enginn slaki í hagkerfinu. Þannig að
það yrði ákjósanlegast að fjármagna
útgjaldaaukningu með sköttum til
þess að koma í veg í fyrir þensluáhrif.
Fjármögnun með arðgreiðslum úr
bankakerfinu myndi bara virka sem
peningainnspýting í hagkerfið og ýta
undir þenslu. Það þyrfti þá að grípa
til einhverra mótvægisaðgerða.“
Nýti arðinn til að greiða niður skuldir
Umfram eigið fé í stóru viðskiptabönkunum var um 97 milljarðar króna í lok júní samkvæmt nýrri greiningu. Sérfræðingar telja skyn-
samlegt að nýta arðgreiðslur úr bönkunum til þess að greiða niður skuldir en ekki til þess að standa undir auknum ríkisútgjöldum.
Flestir stjórnmálaflokkar hafa lofað því að taka tugi til hundrað milljarða króna út úr bankakerfinu til þess að greiða niður ríkisskuldir og fjármagna uppbyggingu, sér í lagi í samgöngur. Fréttablaðið/anton brink
Bankarnir undirbúa útgáfu víkjandi skuldabréfa
Seðlabanki Íslands segir í nýlegri
fjármálastöðugleikaskýrslu sinni
að nokkurt svigrúm sé fyrir við-
skiptabankana til þess að gefa
út víkjandi skuldabréf. Hækkun
lánshæfismats myndi greiða fyrir
slíkri útgáfu.
Samhliða því að draga úr miklu
eigin fé sínu þurfa bankarnir að
ráðast í umfangsmikla útgáfu á
slíkum skuldabréfum, sem teljast
til eiginfjárgrunns banka, til þess
að standast áfram strangar kröfur
Fjármálaeftirlitsins. Að sögn kunn-
ugra gætu bankarnir gefið út slík
bréf á um 5 til 6 prósenta vöxtum.
Jón Guðni Ómarsson, fjármála-
stjóri Íslandsbanka, segir bankann
hafa undanfarið skoðað ítarlega
þann möguleika að gefa út víkjandi
skuldabréf.
„Við höfum fylgst vel með
mörkuðum síðustu árin og kannski
sérstaklega undanfarna mánuði.
Við fáum reglulega upplýsingar
um aðstæður á mörkuðum og eins
mat á því á hvaða kjörum við gæt-
um mögulega gefið út,“ segir hann.
Ljóst sé að margir erlendir fjár-
festar séu um þessar mundir mjög
spenntir fyrir skuldabréfum sem
þessum.
Aðspurður segir Jón Guðni ekki
ákveðið hvenær eða hvort bankinn
gefi út víkjandi bréf. Lokaákvörðun
verði mögulega tekin á næstu
misserum.
Víkjandi skuldabréf eru, sam-
kvæmt orðanna hljóðan, víkjandi
fyrir öðrum kröfum á banka og
því fylgir að jafnaði meiri áhætta
að fjárfesta í slíkum bréfum. Þar
af leiðandi gera fjárfestar jafnan
kröfu um aukið vaxtaálag.
Kristinn Ingi
Jónsson
kristinningi@frettabladid.is
Það gæti verið í lagi
að draga eitthvað úr
þessu mikla eigin fé sem er
bundið í íslensku bönk-
unum. Það yrði ekki hundr-
að í hættunni þó svo að eigin-
fjárhlutfall bankanna myndi
lækka aðeins.
Friðrik Már
Baldursson, pró-
fessor í hagfræði
við Háskólann í
Reykjavík
2 5 . o k t ó b e r 2 0 1 7 M I Ð V I k U D A G U r6 markaðurinn
2
5
-1
0
-2
0
1
7

0
4
:5
5
F
B
0
7
2
s
_
P
0
4
5
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
4
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
2
8
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
2
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
E
0
E
-1
7
4
0
1
E
0
E
-1
6
0
4
1
E
0
E
-1
4
C
8
1
E
0
E
-1
3
8
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
1
B

F
B
0
7
2
s
_
2
4
_
1
0
_
2
0
1
C
M
Y
K