Morgunblaðið - 02.02.2017, Blaðsíða 16

16 FRÉTTIRErlent
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. FEBRÚAR 2017
Stefán Gunnar Sveinsson
Björn Jóhann Björnsson
Davor Ivor Stier, utanríkisráðherra
og varaforsætisráðherra Króatíu,
kemur í opinbera heimsókn til Ís-
lands í dag, þar sem hann mun með-
al annars hitta Guðlaug Þór Þórðar-
son utanríkisráðherra, Guðna Th.
Jóhannesson, forseta Íslands, og
Unni Brá Konráðsdóttur, forseta
Alþingis. Heimsóknin er m.a. til-
komin vegna þess að í desember sl.
voru 25 ár liðin síðan Ísland, fyrst
ríkja, viðurkenndi sjálfstæði
Króatíu.
Mun ráðherrann einnig heim-
sækja Jón Baldvin Hannibalsson,
sem var utanríkisráðherra 1991, og
afhenda honum sérstaka þakklætis-
orðu frá forseta Króatíu, Kolinda
Grabar-Kitarovic, fyrir þátt Jóns í
viðurkenningu Íslands á sjálfstæði
Króatíu í desember 1991.
Í viðtali við Morgunblaðið segir
Stier það sérstakan heiður fyrir sig
og ánægjuefni að fá að afhenda Jóni
Baldvini orðuna. Hann segir Króata
vera þakkláta Íslendingum fyrir
þann stuðning sem þeir veittu
heimalandi sínu í sjálfstæðisbarátt-
unni. Þá segir Stier að í heimsókn
sinni vilji hann hann ræða þau fjöl-
mörgu tækifæri sem hann sjái á
aukinni samvinnu ríkjanna tveggja,
til dæmis í ferðaþjónustu og nýtingu
jarðvarma, en ráðherrann mun m.a.
heimsækja íslensk orkufyrirtæki í
heimsókninni.
Undirbúningur fyrir heimsóknina
er ekki langur en eins og kunnugt er
tók ný ríkisstjórn Íslands við völd-
um í nýliðnum mánuði. Hið sama
gerðist í Króatíu í október sl. Stier
segist vera mjög ánægður með að
vera meðal þeirra fyrstu sem gest-
gjafi sinn, Guðlaugur Þór Þórðarson
utanríkisráðherra, fær í heimsókn.
Kom af stað bylgju
- Hver er helsti tilgangur komu
þinnar?
„Hann er sá að heiðra það áber-
andi hlutverk sem Ísland lék þegar
kom að því að viðurkenna sjálfstæði
Króatíu fyrir 25 árum. Ísland var
fyrsta sjálfstæða ríkið sem viður-
kenndi Króatíu sem sjálfstætt ríki
hinn 19. desember 1991. Það var
kjörkuð og gildisrík ákvörðun af
hendi íslensku ríkisstjórnarinnar,
sem studdi við Króatíu í baráttu
okkar fyrir frelsi, lýðræði og sjálf-
stæði. Hin ástæðan er sú að við vilj-
um nýta hið sterka samstarf sem
ríkin hafa átt tvíhliða, til dæmis í
tengslum við Atlantshafsbandalagið
og á öðrum vettvangi, til þess að
skoða möguleikana á því að styrkja
samstarfið á öðrum sviðum, einkum
á sviði efnahagsmála.“
- Hversu mikilvæg var viðurkenn-
ing Íslands á sjálfstæði Króatíu?
„Hún skipti gríðarlegu máli. Þeg-
ar kalda stríðinu lauk og komm-
únisminn leið undir lok í upphafi tí-
unda áratugarins fengu nokkrar
þjóðir Evrópu aftur frelsi sitt undan
kommúnisma og erlendu oki og
settu á fót ríki, sem fengu viður-
kenningu alþjóðasamfélagsins. Á
þessum sögulega tíma sýndu Íslend-
ingar að þeir skildu þetta lýðræðis-
lega frelsunarferli fyrr en mörg
önnur voldugri ríki og veittu stuðn-
ing þar sem hans var mest þörf.
Ákvörðun Íslands að viðurkenna
Króatíu kom af stað bylgju viður-
kenninga næstu fjórar vikurnar á
eftir. Sú bylgja náði hámarki sínu
15. janúar 1992 þegar ríkin tólf, sem
þá skipuðu Evrópubandalagið ásamt
mörgum öðrum ríkjum, viður-
kenndu sjálfstæði Króatíu. Sú gjörð
bjargaði mannslífum, því að hún
sendi skilaboð til þeirra sem stóðu í
átökum við Króatíu og höfðu her-
numið þriðjung af landsvæði okkar
að alþjóðasamfélagið myndi ekki
sætta sig við hernaðarlegan yfir-
gang. Fljótlega eftir viðurkenn-
inguna var samið vopnahlé og bund-
inn var endi á átökin í landi okkar.
Króatíska þjóðin er mjög þakklát
Íslendingum til þessa dags fyrir hið
mikilvæga hlutverk sem þeir léku í
þessu ferli.“
Tækifæri í orkuiðnaði
og ferðaþjónustu
- Á hvaða sviðum gætu Ísland og
Króatía styrkt samstarf sitt? Eru
mörg íslensk fyrirtæki með starf-
semi í Króatíu?
„Ég tel að Ísland og Króatía gætu
unnið meira saman í efnahags-
málum, sér í lagi þegar aðild beggja
að Evrópska efnahagssvæðinu er
höfð í huga. Við eigum þegar í sam-
starfi um jarðvarmaorku og gætum
aukið á samstarf milli háskóla og
hafrannsóknastofnana okkar.“
Stier segir fá íslensk fyrirtæki
hafa til þessa stundað viðskipti í
Króatíu. Gott dæmi sé fyrirtæki
sem sér um dreifingu á króatískum
túnfiski á Japansmarkaði. Þá sé
mjög merkilegt verkefni í gangi á
milli króatísku orkumálastofnunar-
innar Hrvoje Požar og Orkustofn-
unar um rannsóknir og þróun á
jarðvarmaorku.
„Það verkefni er fjármagnað af
EES og mun örugglega færa saman
fyrirtæki á skyldum sviðum í hita-
og rafmagnsveitu, en einnig í heil-
brigðisgeiranum, snyrtivörufram-
leiðslu og matvælaframleiðslu,“ seg-
ir Stier.
Spurður út í ferðaþjónustuna og
tækifæri þar segir Stier að auka
megi samvinnu landanna á því sviði.
Árið 2015 komu 2.817 ferðamenn frá
Íslandi til Króatíu, sem dvöldust í
12.387 gistinætur.
„Það er heilmikið rými til að auka
á samvinnu okkar í ferðaþjónust-
unni, og einn möguleikinn felst í
þróun á heilsulindum sem vinna með
jarðvarma og læknaklíníkum sem
myndu hagnýta íslenskt hugvit og
fjárfestingar. Króatía gæti á móti
boðið reynslu sína af því að þróa
ferðamannastaði á landsbyggðinni,
umhverfisferðamennsku og önnur
atriði þar sem við höfum sameig-
inlega hagsmuni.“
- Samvinna þjóðþinga landanna
tveggja hefur verið hluti af undir-
búningi heimsóknarinnar, hvaða
tækifæri eru þar?
„Samvinna á milli þjóðþinga á sí-
fellt stærri þátt í að styrkja milli-
ríkjatengsl. Í henni felst tækifæri til
þess að styrkja samvinnu þar sem
ríkin hafa sameiginlega hagsmuni í
utanríkismálum, Evrópumálum,
efnahagsmálum, mannréttindum og
margt fleira. Það er einnig sér-
stakur áhugi meðal króatískra þing-
manna á að vinna með Íslandi, sem
sést á því að í upphafi kjörtímabils
síns setti króatíska þingið á fót sér-
staka vinanefnd með íslenska
þinginu, sem Ivan Šipic (þingmaður
króatíska demókratasambandsins)
fer fyrir.“
Króatía gekk í Evrópusambandið
árið 2013 og segir Stier króatískt
samfélag hafa gengist undir grund-
vallarbreytingar við undirbúning og
viðræður um aðildina að Evrópu-
sambandinu, og einnig Atlantshafs-
bandalaginu.
„Þetta breytingaferli hefur nú
gengið vel í þrjú og hálft ár eftir að
Króatía gekk í Evrópusambandið og
átta árum eftir NATO-aðildina. Kró-
atía lögfesti margar gagngerar póli-
tískar, efnahagslegar, samfélags-
legar og réttarfarslegar breytingar.
Síðan Króatía fékk aðgang að innri
markaðnum hefur útflutningur
landsins til annarra ESB-ríkja auk-
ist statt og stöðugt. Á sama tíma
hefur ferðaþjónustan okkar aukist
ár frá ári. Króatía er nú akkeri fyrir
Suðaustur-Evrópu og við styðjum
vel við nágranna okkar hér á leið
þeirra í Evrópusambandið,“ segir
ráðherrann.
Samkomulag um ESB-aðild
Hann segir aðildina að ESB hafa
notið stuðnings meirihluta almenn-
ings í króatísku samfélagi, þar sem
aðildin hafi táknað framþróun og
leið til þess að fara í rétta átt, „eftir
þá vondu sögulegu reynslu sem
Króatía gekk í gegnum á 20. öldinni
þegar kommúnisminn og yfirráð er-
lendra aðila héldu Króötum frá því
að fylgja þeim straumum sem ríktu í
Vestur-Evrópu,“ bætir Stier við. Í
Króatíu hafi verið gert samkomulag
um Evrópumál, sem allir helstu
stjórnmálaflokkarnir áttu aðild að.
„Hluti af því var að aðildarviðræð-
unum var stýrt af þingnefnd, sem
leidd var af foringja stjórnarand-
stöðunnar. Það þýddi að rík-
isstjórnin og stjórnarandstaðan
unnu saman að þessu mikilvæga
þjóðarmarkmiði til þess að forðast
það að aðildarviðræðurnar yrðu að
flokkspólitísku bitbeini. Sameig-
inlegt markmið okkar var að
tryggja það að aðildarferlið gengi
vel fyrir sig,“ segir hann.
Spurður hvort aðild að ESB eða
aðildarviðræður væri rétt fyrir Ís-
land, segist Stier vera sannfærður
um að við munum velja þá leið og
henti þjóð og landi best.
„Ég hlakka til að heyra það hvað
kollegi minn, Guðlaugur Þór, hefur
að segja um núverandi stöðu Íslands
gagnvart Evrópusambandsaðild. En
hvað sem þið veljið að gera, ítreka
ég það að Króatar vilja vera traustir
viðmælendur og samvinnufélagar
ykkar,“ segir Davor Ivor Stier að
endingu.
Kjörkuð ákvörðun Íslendinga
 Utanríkisráðherra Króatíu í opinberri heimsókn í dag  Hittir Guðlaug Þór, forseta Íslands og forseta
Alþingis  25 ár síðan Ísland viðurkenndi sjálfstæði Króata  Jón Baldvin fær orðu frá forseta Króatíu
Ljósmynd/MVEP-RH
Króatía Davor Ivor Stier er utanríkisráðherra Króatíu og jafnframt varaforsætisráðherra. Hann heimsækir íslenska ráðamenn og fyrirtæki í dag.
NÝ OG GLÆSILEG
BLÖNDUNARTÆKJALÍNA
Gæði, þjónusta, ábyrgð - það er Tengi
Smiðjuvegi 76 • Kópavogi • Sími 414 1000 • Baldursnesi 6 • Akureyri • Sími 414 1050
www.tengi.is • tengi@tengi.is
Opið virka daga frá kl. 8-18 og laugardaga kl. 10-15