Morgunblaðið - 02.02.2017, Page 19

19
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 2. FEBRÚAR 2017
Draumur um stærri krana Krani notaður til að skipta um ljósaperu innan um stóra byggingarkrana við Höfðatorg í Reykjavík.
Golli
Heilbrigðisþjónusta
stendur öllum nærri
en skoðanir á heppi-
legu fyrirkomulagi
hennar eru mismun-
andi. Ekkert óeðlilegt
við það. Ákall notenda
þjónustunnar er þó
nokkuð skýrt: Gott
aðgengi, viðurkennd
gæði og að hafa eitt-
hvað um það að segja
hver veitandinn er. Telst sjálf-
sagður hluti af mannréttindum
sem vonandi enginn efast um. Til
þess að viðunandi þjónusta sér
veitt þarf að hafa aðstöðu, tæki og
tól. Það segir sig sjálft. Mann-
auður er hins vegar helsta verð-
mæti heilbrigðisþjónustunnar, sem
er fyrst og fremst þekkingariðnað-
ur. Það virðast hins vegar ekki all-
ir skilja. Mörgum er meira um-
hugað um að setja aðgangs-
hindranir að heilbrigðiskerfinu af
ýmsu tagi, standa vörð um sínar
stofnanir frekar en að greiða götu
mannauðs og notenda hennar á
öðrum vettvangi og stytta biðlista.
Í þennan fúla pytt hefur forstjóri
Landspítalans nú fallið með um-
mælum sínum þegar nýir aðilar
eru tilbúnir til að veita þjónustu
sem nú er nær einvörðungu á
hendi stofnunar hans. Háttsemi
hans í garð stjórnmálamanna er
athygli verð; málfar hans við gerð
fjárlaga sem og fyrir sl. kosningar
og nú síðast tiltal til nýs heilbrigð-
isráðaherra um það hvernig hann
eigi að haga störfum sínum talar
sínu máli. Þar talar sá sem valdið
hefur. Í hótanastíl, sem stjórnandi
stofnunar sem situr næstum ein að
sinni köku. Skilaboðin: Ef þið ger-
ið ekki þetta eða hitt verður gripið
til óvinsælla ráðstafana! Fákeppni
á þessum markaði er og verður
aldrei til farsældar fyrir sjúklinga,
skattgreiðendur eða stofnanirnar
sjálfar þrátt fyrir allt. Hér gilda
sömu lögmál sem og í öðrum
greinum viðskiptalífsins.
Minnum á að fyrir 15 árum voru
fjögur sjúkrahús á höfuðborgar-
svæðinu. Ekki alveg vandræða-
laust, en það gaf möguleika til val-
frelsis sjúklinga og ekki síst heil-
brigðisstarfsmanna til vinnu
veitanda. Og ekki síst mikilvægt
frá sjónarhóli þjóðaröryggis. Nú á
þetta allt saman hins vegar að fara
undir eitt og sama þakið í Þing-
holtunum og með þyrlupalli ofan á.
Fjölbreytileiki í veitingu heilbrigð-
isþjónustu og valfrelsi sjúklinga til
þjónustuveitenda er forsenda þess
að skapa góða heilbrigðisþjónustu
sem sátt verður um. Fákeppni í
heilbrigðisþjónustu er engum til
framdráttar.
Forstjórinn lét eftir sér hafa að
„einkasjúkrahús myndi grafa und-
an fámennri sérgrein og sérhæft
fagfólk í fámenninu hér á landi
væri takmörkuð auðlind“. „Verði
af þessum áformum mun það ekki
einfalda rekstur Landspítala eins
og fram er haldið. Það myndi
flækja hann.“ Með öðrum orðum
er boðskapurinn að takmarka
þurfi atvinnufrelsi heilbrigðis-
starfsmanna í þágu Þjóðar-
sjúkrahússins títtnefnda. Sam-
keppni um starfsfólk er eitur í
beinum forstjórans.
Vandi Landspítalans nær hins
vegar dýpra og lengra aftur í tím-
ann sem aðlaðandi vinnustaður. Er
ekki aðallega skortur á nýjum
byggingum eins og sumir telja sér
og öðrum trú um. Mesta ógnin er
sögulega stofnunin sjálf, stjórn-
endur hennar og sú fákeppni sem
hann nú býr við. Fráfarandi ráð-
herra heilbrigðismála og núver-
andi landlækni hefur verið bent á
þá staðreynd að stjórnendur stofn-
unarinnar brjóta lög um ráðningar
án þess að bikna. Ráða ekki hæf-
asta umsækjandann og eyða tug-
um milljóna af skattfé í málsóknir
til að losa sig við eða hindra að
viðkomandi fái starf á stofnuninni.
Báðir kærðu sig kollótta yfir þess-
ari staðreynd þrátt fyrir að vera
lögbundnir eftirlitsaðilar með
starfseminni. Hvarflar það að ein-
hverjum að þetta laði heilbrigðis-
starfsfólk að? Væri annar vinnu-
veitandi mögulega þess umkominn
að laða vel menntað fólk til starfa?
Er það þetta sem forstjórinn ótt-
ast?
Það er áhyggjuefni fyrir hönd
sjúklinga og ekki síst verðandi
starfsmanna hvernig Landspítal-
inn hefur haldið á málum sínum.
Við eigum að fagna því að til er vel
menntað fólk með kjark og dug
sem býður fram krafta sína og vill
veita heilbrigðisþjónustu sem hef-
ur nánast eingöngu verið á borði
einnar stofnunar sl. 15 ár. Það
mun verða til farsældar fyrir alla
þegar upp er staðið og Landspítal-
ann ekki síst. Eðlileg samkeppni
og samanburður er vítamín, ekki
eitur.
Eftir Stefán E.
Matthíasson og Jón
Gauta Jónsson
»Mörgum er meira
umhugað um að
setja aðgangshindranir
að heilbrigðiskerfinu af
ýmsu tagi, standa vörð
um sínar stofnanir frek-
ar en að greiða götu
mannauðs og notenda
hennar á öðrum vett-
vangi og stytta biðlista.
Stefán E. Matthíasson er formaður
Samtaka heilbrigðisfyrirtækja.
Jón Gauti Jónsson er varaformaður
Samtaka heilbrigðisfyrirtækja.
Er fákeppni til farsældar?
Stefán E.
Matthíasson
Jón Gauti
Jónsson
Fyrirsagnir geta oft verið
mjög villandi sem er miður því
margir lesa eingöngu fyrir-
sagnir og telja þær réttar. Á
ruv.is birtist frétt 12. janúar
síðastliðinn með fyrirsögninni.
„Borgin byggir 300 stúd-
entaíbúðir á næstu árum“. Á
myndinni sem birtist með frétt-
inni mátti sjá borgarstjóra úti á
túni sitjandi við borð um hávet-
ur á snæviþakinni jörð skrifa
undir viljayfirlýsingu við
Byggingarfélag námsmanna.
Lóðunum úthlutað
á 10 ára tímabili
Í fréttinni kom hvorki fram
að borgin ætlar að úthluta
Byggingarfélagi námsmanna
þessum lóðum fyrir 300 stúd-
entaíbúðir á allt að 10 ára tíma-
bili né að Byggingarfélagi
námsmanna ber bæði að greiða
gatnagerðargjald og bygging-
arréttargjald fyrir lóðirnar. Í
viljayfirlýsingunni segir að
verð byggingarréttar fari „eftir
mati á markaðsverði, sbr. lög
um stofnframlög“.
Reykjavíkurborg hefur hing-
að til ekki innheimt bygging-
arréttargjald af lóðum fyrir
stúdentaíbúðir heldur einungis
gatnagerðargjald. Þessi nýja
gjaldtaka kemur til vegna nýrra laga sem kveða á um
stofnframlög ríkis og sveitarfélaga.
Snúningurinn á stofnframlaginu
Samkvæmt lögunum sem bera heitið lög um almennar
íbúðir, nr. 52/2016, er meginreglan sú að stofnframlag rík-
isins skal nema 18% af stofnvirði almennrar íbúðar og
stofnframlag sveitarfélags skal nema 12% af stofnvirði al-
mennrar íbúðar. Samkvæmt lögunum getur stofnframlag
sveitarfélaga falist í beinu framlagi, úthlutun lóðar eða
lækkun eða niðurfellingu á gjöldum sem umsækjanda ber
að standa skil á til sveitarfélagsins vegna íbúðanna.
Fyrir gildistöku laganna var lóðum úthlutað undir stúd-
entaíbúðir gegn greiðslu gatnagerðargjalds. Nú ætlar
borgin hins vegar einnig að leggja byggingarréttargjald á
lóðir fyrir stúdenta sem verður þá framlag borgarinnar á
grundvelli laganna, þ.e. lagt verður á byggingarréttargjald
og það fellt niður enda nemi það 12% af stofnvirði íbúðar.
Eftir Guðfinnu Jóhönnu
Guðmundsdóttur
» Fyrir gildis-
töku lag-
anna var lóðum
úthlutað undir
stúdentaíbúðir
gegn greiðslu
gatnagerðar-
gjalds. Nú ætlar
borgin hins veg-
ar einnig að
leggja bygging-
arréttargjald
á lóðir fyrir
stúdenta.
Guðfinna Jóhanna
Guðmundsdóttir
Höfundur er borgarfulltrúi Framsóknar og flugvallarvina.
Borgin byggir
ekki 300
stúdentaíbúðir