Morgunblaðið - 28.02.2017, Blaðsíða 4

4 | MORGUNBLAÐIÐ
Ó
hætt er að segja að mikil
tímamót hafi orðið í
formúlu-1 hinn 23. janúar
síðastliðinn er Bernie
Ecclestone var velt af valdastóli.
Lauk þar með áratuga valdatíma
alráðs íþróttarinnar sem hann öðr-
um fremur byggði upp og gerði að
gríðarlegu viðskiptaveldi. Vænan
skerf að gróðanum nýtti hann jafnan
í eigin þágu og er einn auðugasti
maður Bretlands fyrir vikið.
Hann ólst upp við fátækt, sonur
togarasjómanns á heimili án renn-
andi vatns. Á æskuárum sínum varð
hann vitni að loftbardögum breskra
Spitfire-orrustuflugvéla og þýskra
árásarflugvéla í stríðinu um Bret-
land. Í skóla sætti hann einelti og
var hæddur fyrir smæð sína en hann
er einungis 1,59 sentímetrar á hæð.
Mótlætið herti manninn sem virkjaði
reynslu sína sem kraft til að byggja
upp veldi sitt. „Hann er erfiður við-
ureignar, harður í horn að taka og
með öllu tilfinningasnauður,“ lýsir
samtíðarmaður í formúlunni honum.
Bernard Charles „Bernie“ Eccle-
stone fæddist 28. október 1930 í St.
Peter í South Elmham, smáþorpi
skammt suður af Bungay í Suffolk í
Englandi. Hann var því 85 ára er
honum var ýtt til hliðar sem að-
alstjórnanda formúlu-1. Því hlut-
verki hafði hann gegnt í fjóra ára-
tugi. Hann er að sönnu auðkýfingur
því í fyrra var persónulegur auður
hans metinn á jafnvirði 3,1 milljarðs
dollara eða sem svarar rúmlega 350
milljörðum íslenskra króna. Með því
er hann einn allra ríkasti maður
Bretlandseyja. Hann var þríkvænt-
ur og jafnan með sér miklu yngri
konu upp á arminn. Nú síðast hina
brasilísku Fabiana Flosi sem hann
kvæntist 2012 og er yngri en elsta
dóttir hans og litlu eldri en þær tvær
yngri. Á þeim Ecclestone er 47 ára
aldursmunur.
Byrjaði að afla sér tekna 9 ára
Ecclestone fékk snemma við-
skiptavit og lagði einkar hart að sér.
Níu ára gamall bar hann út tvöfald-
an skammt af dagblöðum til kaup-
enda eldsnemma dags áður en skól-
inn hófst. Á leið í skólann keypti
hann svo brauðsnúða í bakaríi og
seldi bekkjarfélögum með 25%
álagningu. Í skólafríum tók hann
upp kartöflur og seldi lindarpenna á
götumarkaði. Hann var aðeins tán-
ingur að aldri er hann hafði keypt
hlut í fyrirtæki, sem stundaði við-
skipti með varahluti í mótorhjól. Má
segja að hann hafi komist til bjarg-
álna og gott betur af eigin rammleik
og hjálparlaust.
Er ævisöguritari hans spurði
hvers vegna hann hefði ekki beðið
foreldra sína um fjárhagslega aðstoð
við að koma fyrirtæki á koppinn
sagðist hann hafa viljað treysta á
sjálfan sig. „Ég vildi ekki biðja for-
eldrana um ölmusu. Ég vildi vinna
inn peninga fyrir hlutunum sjálfur.
Þau áttu hvort eð er ekki neina pen-
inga aflögu. Vildi ég eignast eitthvað
þá stússaði ég við eitt og annað og
braskaði, ég var sjálfstætt kvikindi,“
svaraði hann.
Og Bernie hefur lagt hart að sér
frá morgni til kvölds. „Önnum köfn-
um líður mér best. Biðu mín ekki
einhver óleyst vandamál þegar ég
vakna á morgnana, myndi ég ekki
fara á fætur. Vinnan er það besta við
lífið,“ sagði hann nýlega í blaða-
viðtali. Allt frá barnsaldri hefur
hann fengist við að tengja saman
kaupendur og seljendur, fást við og
sinna viðskiptavinum og skapa auð.
Og hefur ekkert slakað á þótt vel á
níunda áratuginn væri kominn, fyrr
en nú. Aðal hans var að koma málum
í framkvæmd, láta verkin tala.
Ecclestone hætti í skóla 16 ára
gamall og fékk vinnu í efnarann-
sóknarstofu hjá gasfélagi skammt
frá heimili sínu. Fólst starfið í að
mæla hreinleika gass. Í frístundum
helgaði hann sig mótorhjólum. Strax
eftir seinna stríðið hóf hann að
versla með varahluti í slík farartæki
og stofnaði fyrirtæki um það, Comp-
ton & Ecclestone, með félaga sínum.
Hann lagði fyrir sig kappakstur á
nítjánda ári, 1949, með keppni í
formúlu-3, aðallega í Brands Hatch-
brautinni. Náði hann ágætis árangri
og vann einn og einn sigur á fyrstu
árum. Eftir nokkur akstursóhöpp
hætti hann kappakstri og einbeitti
sér að viðskiptum. Efnaðist hann á
fjárfestingum í fasteignum og lána-
starfsemi og með því að standa fyrir
bílauppboðum á sunnudögum. Hann
sneri sér aftur að kappakstri 1957
sem umboðsmaður ökumannsins
Stuart Lewis-Evans og keypti tvo
bíla Connaught-liðsins sem farið
hafði í þrot. Sjálfur varð hann ekki
farsæll keppandi því í formúlu-1
mótunum tveimur sem hann tók þátt
í 1958 komst hann ekki í gegnum
tímatökuna. Hið fyrra var í Mónakó
og hið seinna í Silverstone.
Byltingarkenndir samningar
Árið 1972 lét Bernie Ecclestone til
sín taka á vettvangi formúlu-1 er
hann keypti Brabham-liðið og stýrði
því til keppni í fimmtán ár. Eccle-
stone sá fljótt möguleika á að gera
formúluna að viðskiptavöru, ekki
bara með sölu sjónvarpsréttinda. Sá
hann veikleika í gildandi viðskipta-
módeli íþróttarinnar sem fólst í því
að einstakir liðsstjórar sömdu hver í
sínu lagi við brautareigendur um
greiðslur fyrir þátttöku og verð-
launafé. Litlar tekjur höfðu braut-
irnar af útsendingum sjónvarps-
stöðva á þeim tíma. Með tilliti til
þess að milljónir manna fylgdust
með íþróttinni taldi alráðurinn að
betur mætti gera og dreif í því; seldi
m.a. útsendingarrétt frá mótum sem
pakka. Tekjur íþróttarinnar jukust
stórlega.
Samhliða störfum sem liðsstjóri
og liðseigandi stofnaði Ecclestone
hagsmunasamtök bílsmiða í form-
úlu-1 (FOCA) árið 1974 með nokkr-
um liðseigendum. Sem leiðtogi
þeirra jók hann ítök sín í íþróttinni
og notaði hann stöðu sína þar til enn
frekari áhrifa. Störf í þágu samtak-
anna urðu tímafrek, aðallega við að
semja um útsendingar frá form-
úlu-1. Reyndust það tímamótasamn-
ingar en með þeim var lagður grunn-
ur að fullri atvinnumennsku í
íþróttinni. Fór Ecclestone með fjár-
hagsvöld íþróttarinnar upp frá því.
Á grundvelli svonefnds Concorde-
samnings stjórnaði hann og fyr-
irtæki hans einnig öllu öðru sem
fylgdi keppninni. Svo sem fram-
kvæmd, fyrirkomulagi og flutn-
ingum vegna allra móta í formúlu-1.
Á þessu hagnaðist Ecclestone mjög
persónulega. Auð sinn hefur hann
ávaxtað með ýmiss konar fjárfest-
ingum en meðal annars áttu hann og
viðskiptafélagi hans, Flavio Bria-
tore, enska knattspyrnuliðið Queens
Park Rangers á árunum 2007 til
2011.
Fjórðungur í eigin þágu
Á endanum tryggði Ecclestone
FOCA öll viðskiptaréttindi form-
úlunnar 1978 og stofnaði enn eitt
fyrirtækið um það, FOPA. Af tekj-
unum af sjónvarpsréttindunum lét
hann 47% renna til liðanna, 30% til
Alþjóða akstursíþróttasambandsins
(FIA) og 23% til FOPA, þ.e. sjálfs
sín. Í skiptum fyrir það lagði hann
fram verðlaunaféð. Sjónvarpsrétt-
indin fluttust milli fyrirtækja Eccle-
stone, liðanna og FIA seint á tíunda
áratugnum en Ecclestone náði þeim
undir sig aftur 1997 er hann fékk lið-
in til að fallast á nýtt Concorde-
samkomulag. Í skiptum fyrir árlegar
greiðslur hélt hann réttindunum fyr-
ir sig.
Á vettvangi formúlunnar hafa að-
ferðir Ecclestone löngum þótt um-
deildar og ekki alltaf í samræmi við
heilbrigt viðskiptasiðferði. Þótti sú
þráhyggja hans að ná samningum
hvað sem það kostaði bitna á tíðum á
siðferðinu. Hann var gagnrýndur
fyrir að flýta sér um of í samningum
við spilltar ríkisstjórnir og þiggja
háa þóknun frá þeim fyrir mótshald
sem hafði fyrst og fremst þann til-
gang að styðja við bakið á viðkom-
andi stjórnvöldum og auka á veg-
semd þeirra. Sömuleiðis hefur
Ecclestone sætt ámæli fyrir miklar
og íþyngjandi kröfur á hendur móts-
höldurum, fyrir að halda litlausum
mótum á keppnisskránni og byggja
upp kerfi verðlaunafjár sem hyglaði
Ferrari stórum á kostnað smærri
liða.
Veifaði tékkheftinu
og slapp við fangelsi
Má segja að Ecclestone hafi rofið
múra á fleiri sviðum. Mörgum fannst
það kaldhæðnislegt að hann skyldi
sleppa við fangelsi er hann var dreg-
inn fyrir rétt í Þýskalandi fyrir
mútustarfsemi. Veifaði hann tékk-
heftinu í dómsalnum og bjargaði sér
með því frá fangelsisvist. Bauðst
hann til að borga rúmlega 100 millj-
ónir dollara til þýska ríkisins fyrir
brot sitt gegn því að fara ekki í stein-
inn og þrátt fyrir sakfellingu gekk
það eftir.
Þess ber að geta í þessu sambandi
að Ecclestone var ekki embætt-
ismaður formúlunnar eins og til
dæmis átti við um Sepp Blatter,
fyrrverandi forseta Alþjóðaknatt-
spyrnusambandsins (FIFA). Sá var
blóðsuga er streymdi fé og trúverð-
ugleika frá knattspyrnunni og gróf
undan virðingu hennar. Kom hann
upp neti virktavina sem kýldu vömb-
ina af fjörgjöf fótboltans. Ecclestone
var aftur á móti sjálfstæður atvinnu-
rekandi sem bylti formúlu-1, færði
starfsemi hennar nær nútímanum og
skóp þúsundir starfa þó að vera
megi að hann hafi á tímum farið út af
sporinu og ekki gert allt rétt. Er
hann gengur inn í sólarlagið er til lít-
ils að afskræma persónu hans með
upphrópunum eins og hetja eða
skúrkur, spámaður eða skemmd-
arverkamaður. Raunveruleikinn er
ævinlega blæbrigðameiri. Hann virt-
ist gera sér grein fyrir því að starfs-
lok nálguðust eftir 40 ár á valdastóli.
Þykir það lýsa bæði óhaminni ein-
lægni hans og djúpstæðir ást á starf-
inu sem hann hverfur nú frá er hann
fjallaði um lífið og tilveruna í viðtali.
„Ég veit að ég mun deyja, það er
óumflýjanlegt. Og ég óttast það
ekki. Vonandi dey ég bara úr hjarta-
slagi. Helst við skrifborðið mitt.“
Hjartaaðgerð
hægði ekki á honum
Þrátt fyrir hjartaaðgerð og þre-
falda kransæðahjáveitu árið 1999
dró ekkert úr starfskrafti Eccle-
stone. Um það leyti minnkaði hann
hlut sinn í SLEC-eignarhaldsfélag-
inu niður í 25% en það var móð-
urfélag ýmissa undirfélaga sem áttu
og stýrðu afmörkuðum þáttum
formúluviðskiptanna. Kom hann því
þó þannig fyrir að þrátt fyrir minni-
hluta hlutafjárins hélt hann algjör-
um yfirráðum fyrirtækjanna allra.
Á síðustu árum stýrði Ecclestone
Formula One Group, fyrirtæki sem
hafði umsjón með keppni í form-
úlu-1 og sýslaði með viðskiptarétt-
indi íþróttarinnar. Átti það hluta af
félaginu Delta Topco, móðurfélagi
Formula One Group. Í þeirri stöðu
hafði hann gríðarleg áhrif og völd
innan íþróttarinnar og því oft
nefndur „alráður“ formúlunnar.
Eftir nokkurra mánaða aðdraganda
var tilkynnt hinn 23. janúar sl. að
Bernie viki úr starfi fyrir Chase Ca-
rey, aðaleiganda fjarskipta- og fjöl-
miðlasamsteypunnar Liberty
Media, sem keypt hafði formúlu-1.
Var öldungurinn skipaður heið-
ursstjórnarformaður og mun sem
slíkur verða ráðgjafi nýrra stjórn-
enda greinarinnar. Hann gengur
ekki snautlegur frá borði því við yf-
irtökuna fékk hann ögn í sinn vasa,
eða 29 milljónir dollara, jafnvirði
3,3 milljarða króna. Var það þó ekki
nema eins og dropi í hafið í sölu
formúlunnar til Liberty Media upp
á átta milljarða dollara.
agas@mbl.is
Tímamót af stærri gerðinni urðu í formúlu-1 hinn 23. janúar síðastliðinn er Bernie Ecclestone var velt af valdastóli.
„Dey vonandi
úr hjartaáfalli,
við skrifborðið
AFP
Bernie Ecclestone (t.v.) leikur sér með formúlukappanum Niki Lauda. Í fjóra áratugi hefur Ecclestone verið eitt
allrastærsta nafnið í akstursíþróttum og auðgaðist hann vel á að smita heimsbyggðina af kappakstursáhuga.
Bernie
Ecclestone
Chase
Carey
BAJA STZ
JEPPADEKK
Icetrack ehf. · Sími 773 4334 · mtdekk@mtdekk.is
www.mtdekk.is
Hljóðlátt heilsársdekk, með ótrúlega endingu
Sérhannað mynstur tryggir betra grip við allar aðstæður
Vörunr. Stærð Listaverð Afsl. Afsl. verð
1461 MT 31X10.50R15LT STZ 38.990 50% 19.495
1484 MT 245/75R16 STZ 40.890 50% 20.445
1485 MT 245/70R17 STZ 42.690 30% 29.883
50731 MT 265/70R17 (32”) STZ 40.390 30% 28.273
50740 MT LT275/70R17 (32”) STZ 47.590 50% 23.795
50760 MT LT285/70R17 (33”) STZ 51.990 30% 36.393
50780 MT LT315/70R17 (35”) STZ 54.490 30% 38.143
50831 MT LT265/60R18 STZ 43.190 30% 30.233
50840 MT LT275/70R18 STZ 54.490 30% 38.143
50251 MT 275/60R20 (33”) STZ 48.290 50% 24.145
LAGERSALA