Morgunblaðið - Sunnudagur - 30.04.2017, Blaðsíða 4

4 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 30.4. 2017
Rafrænn reykur ræddur
Rafrettur munu falla undirsömu lagaákvæði og hefð-bundnar sígarettur hvað
varðar sölu og markaðssetningu,
nái frumvarp heilbrigðisráðherra
um breytingar á lögum um tóbaks-
varnir fram að ganga. Miðað við
umræður í þinginu í vikunni er
langt því frá eining á Alþingi eða
innan stjórnarflokka um útfærslu á
breytingum þessara laga.
Í frumvarpinu er meðal annars
kveðið á um að söluaðilar rafsíga-
rettna og tengdra tækja tilkynni
Neytendastofu um nýjar vörur með
sex mánaða fyrirvara. Þá eru settar
reglur um hámarksstærð á flösk-
unum sem geyma vökvann. Leyft
verður að selja nikótínvökva en að-
eins í að hámarki 10 ml flöskum.
Breytingar góðar
og slæmar
„Þessar breytingar eru bæði góðar
og slæmar. Auðvitað þarf að setja
einhverjar reglur, það þarf að vera
rammi. Það er mjög gott að það sé
verið að setja reglur eins og til
dæmis með aldurstakmark. Þótt
allar búðir séu sjálfar með 18 ára
aldurstakmark þá eru engin lög
sem banna það núna að selja innan
við 18 ára. En það er siðferðislega
rangt og við krefjum ungt fólk hik-
laust um skilríki eða biðjum það að
koma með foreldrum eða forráða-
manni,“ segir Hjalti Ásgeirsson,
eigandi Vökva Vape Shop á Ak-
ureyri.
Víða í Evrópu hefur farið fram
svipuð umræða og hér um skað-
semi eða nytsemi rafsígarettna eða
rafrettna. Margir hafa náð að
hætta sígarettureykingum með að-
stoð rafrettna, en lögð hefur verið
áhersla á það í Evrópu að mótaður
sé rammi utan um söluna þannig að
að hafa 10 ml hámarksstærð er
verið að gera fólki sem vill nota
þetta til að hætta að reykja erf-
iðara fyrir. Algengustu stærðirnar í
dag eru 30 og 60 ml flöskur og þær
stærðir duga fólki almennt í þó-
nokkra daga,“ segir hann og bætir
við að það að krefja fólk um að
nota minni flöskur kalli ekki á ann-
að en meira plast rusl, þá þarf fólk
einnig að bera fleiri flöskur á sér á
ferðum sínum og þýðir þetta einnig
meiri kostnað fyrir neytendur þar
sem vökvar í stærri einingum eru
að jafnaði ódýrari en í minni ein-
ingum.
„Eins og frumvarpið lítur út
núna þá er þetta allt gífurlega
þröngt og íþyngjandi. Það er í raun
verið að halda þessu óbeint frá
fólki með því að setja svona tak-
mörk á magnið því þetta virkar frá-
hrindandi. Fólk sem hefur notað
þetta með góðum árangri mun eiga
erfitt með það að sætta sig við
þessar breytingar enda ekki að
ástæðulausu að 30 og 60 ml eru
mikið vinsælli en 10 ml. Einnig er
vert að minnast á þá auka hættu
sem mindast af minni flöskunum en
í stað einnar 60 ml flösku er fólk þá
með 6 litlar flöskur sem týnast auð-
veldar og geta valdið auka hættu
fyrir börn sem þær finna. En á
móti þá þarf fólk í dag að fara
krókaleiðir til að eiga nóg af vökva
með nikótíni, svo aðgengið verður á
vissan hátt betra,“ segir Hjalti en
heimilt er í dag að flytja inn allt að
100 ml af nikótínvökva á 100 daga
fresti til eigin neyslu. Margir hafa
bent á að það sé of lítið magn fyrir
þá sem noti rafrettur sem hjálp-
artæki.
Þess má geta að í öðru frumvarpi
sem fjórir þingmenn Pírata hafa
lagt fram er lagt til að hámarks-
stærð tanka verði 15,2 ml og að
hver einstaklingur megi flytja inn
1,2 lítra af nikótínvökva mán-
aðarlega, einnig yrðu flöskur sem
innihalda vökva að vera úr gleri ef
þær eru stærri en 30 ml.
Hjalti bendir einnig á að ákvæði
um það hvernig nýjum vörum sé
komið á markað hér á landi séu
sérlega íþyngjandi. „Það vilja allir
fá einhvern ramma en hann þarf að
vera innan skynsamlegra marka.
Eitt sem er skrýtið í þessu er að ef
ég ætla að panta inn nýja vöru þá
þarf ég að fá allar upplýsingar frá
framleiðanda um hana, sækja um
leyfi hjá Neytendastofu og borga
þeim fyrir að eyða sex mánuðum í
að skoða hvort hún standist kröfur.
Þetta eru þá oftast vörur sem Evr-
ópusambandið er búið að sam-
þykkja. Þetta þýðir að við munum
ekki geta verið með bestu og
öruggustu vörurnar hverju sinni
þar sem þegar við erum loksins
komin með vöru í sölu þá er ný og
öruggari vara komin á markað úti,
og mun þetta mögulega valda
hærra verði til neytenda ef gjaldið
verður hátt,“ segir Hjalti.
Frumvarp heilbrigðisráðherra
um breytingar á lögum um tóbaks-
varnir er nú hjá velferðarnefnd og
frestur til að skila inn umsögn er
til 10. maí næstkomandi.
Ekki er leyfilegt að flytja
inn nikótínvökva til end-
ursölu nema með leyfi
frá Lyfjastofnun. Enginn
söluaðili rafsígarettna
hér á landi er með slíkt
leyfi. Með breytingum á
lögum verður heimilt að
flytja inn nikótínvökva.
Getty Images/iStockphoto
Frumvarp heilbrigðisráðherra um breytingu á lögum um tóbaksvarnir, sem felur í sér ákvæði um raf-
rettur, var sent velferðarnefnd til umsagnar í vikunni. Eigandi verslunar með rafrettur segir jákvætt að
setja ramma utan um söluna en sum ákvæðin séu of íþyngjandi fyrir neytendur og seljendur.
litið sé á rafrettur sem hjálpartæki
fyrir reykingafólk fremur en að
rafrettur séu markaðssettar sem
spennandi lífsstílsvara.
Algengasta stærðin 36 ml
Eins og staðan er nú er enginn
söluaðili hér á landi með leyfi til að
flytja inn nikótínvökva en með
breyttri löggjöf geta sérverslanir
fengið leyfi fyrir vökva fyrir raf-
rettur sem inniheldur nikótín.
„Það er í sjálfu sér jákvætt að fá
að selja nikótínvökvann en með því
Bretland er eitt þeirra landa
sem notuð eru sem viðmið að
breyttri löggjöf hér á landi,
samkvæmt greinargerð með
frumvarpi heilbrigðisráð-
herra.
Mikil áhersla hefur verið
lögð á það í allri umræðu um
rafsígarettur í Bretlandi að
varan sé hugsuð fyrir fólk sem
er að hætta að reykja. Raf-
rettur skuli þannig alls ekki
seldar eða markaðssettar fyrir
yngra fólk og heldur ekki fyrir
fólk sem aldrei hefur reykt.
Nýleg könnun á vegum The
Royal Society for Public
Health, (RSPH), eins konar
lýðheilsustofnun þar í landi,
leiddi í ljós að 87% verslana í
Bretlandi selja rafrettur fólki
sem aldrei hefur reykt.
Seljendur rafrettna í Bret-
landi eru í samtökum sem
hafa komið sér upp innri
reglum, nokkurs konar siða-
reglum, sem þeir hafa samein-
ast um að fara eftir.
Rannsókn RSPH beindist
einkum að því að kanna hvort
seljendur færu eftir eigin siða-
reglum, einkum þeirri sem
hljómar svona: „Rafsígarettur
og tengdar vörur eru fyrir nú-
verandi eða fyrrverandi reyk-
ingamenn eða þá sem nú þeg-
ar nota rafsígarettur, því skyldi
söluaðili aldrei vísvitandi selja
neinum sem ekki hefur reykt
eða notað rafsígarettur áður,“
segir í siðareglunum.
RSPH heimsótti 100 sölu-
staði með rafrettur. Aðeins
tæpur helmingur söluaðila
spurði hvort kaupandi hefði
áður reykt eða notað raf-
rettur. Í þeim tilvikum sem
spurt var hélt söluaðili í meiri-
hluta tilvika áfram að selja
vöruna þrátt fyrir að kaupandi
segðist aldrei hafa reykt eða
notað rafrettur.
Í heildina var niðurstaðan sú
að á alls 87 sölustöðum var
einstaklingur sem aldrei hafði
reykt sígarettur eða notað raf-
rettur hvattur til að kaupa raf-
rettur og tæki til að „veipa“.
Söluaðilar í Bretlandi benda
aftur á móti á að erfitt sé að
banna fólki að kaupa vöru sem
það vill kaupa, hafi það á ann-
að borð aldur til.
Alltaf eigi þó að ráða fólki
gegn því að kaupa þessar
vörur hafi það aldrei notað
tóbak eða reykt.
Breskir selj-
endur hunsa
eigin reglur
AFP
’
Óumdeilt er að reykur frá sígarettum veldur heilsu-
tjóni. Mun meiri óvissa er um hvort og hve mikil
skaðsemi er af gufu frá rafrettum. Verði lögum um
tóbaksvarnir breytt munu sömu takmarkanir í almanna-
rými gilda um gufuna og sígarettureyk.
INNLENT
EYRÚN MAGNÚSDÓTTIR
eyrun@mbl.is
ÍSLENSKA KÍSILSTEINEFNIÐ FRÁ GEOSILICA
INNIHELDUR HREINAN JARÐHITAKÍSIL
*Rannsóknir hafa sýnt fram á þessi áhrif, kísilvatnið er fæðubótarefni og kemur ekki í staðinn fyrir lyf.
Nánari upplýsingar má finna á www.geosilica.is
geoSilica kísilvatnið fæst í öllum helstu apótekum,
heilsuvöruverslunum, Hagkaupum, Nettó,
Fjarðarkaupum og vefverslun geoSilica.
• Styrkir bandvefinn*
• Stuðlar að þéttleika í beinum*
• Styrkir hár og neglur*
• Stuðlar að betri myndun kollagens
fyrir sléttari og fallegri húð*
EMILÍA KARLSDÓTTIR
Ég hef tekið kísilinn í um það bil
eitt ár. Ég fann fljótt að hann hafði
góð áhrif á mig. Ég er betur
vakandi og hef betra úthald.
Hef verið með vefjagigt og veit
hvernig orkuleysið fer með
mann. Svo er það annar litli puttinn minn, sem ég
klemmdi þegar ég var barn. Hann er bæklaður
eftir það, og ég var með mjög mikla verki í honum. Svo tók ég allt í einu eftir því að
verkirnir voru horfnir. Ég sleppti svo að taka inn kísilinn í einhvern tíma, og þá fór ég
að finna fyrir verkjum aftur. Ég finn líka mun á hvað mér líður allri betur, er hressari.
Það er eitthvað sem ekki er gott að útskýra. Takk fyrir mig.