Morgunblaðið - 02.06.2017, Qupperneq 21

MINNINGAR 21
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 2. JÚNÍ 2017
hennar í Burlingtonstræti væru
enn á sínum stað. Þegar ég stakk
upp á því að við færum og könn-
uðum málið – hafði hún heyrt
margt vitlausara. Og þótt hún
hafi oft látið hversdaginn sér í
léttu rúmi liggja verður hann
engu að síður svipminni, nú þeg-
ar hún er horfin af sviðinu.
Ögmundur Skarphéðinsson.
Amma Dóra hefur kvatt þenn-
an heim. Hún kunni reyndar
aldrei við það að vera kölluð
amma Dóra og bað hún okkur
snemma um að kalla sig bara
ömmu. Því hlýddi ég og mun ég
halda því áfram.
Fyrstu minningarnar mínar
með ömmu eru af leikskólaaldri.
Á Laugarásveginum sungum við
saman: „Vertu guð faðir, faðir
minn“, en það var jafnframt
fyrsti kveðskapurinn sem ég
lærði. Á Laugarásveginum söng
enginn um Siggu litlu sem var að
mjólka ána sín. Saman sungum
við sálma Hallgríms Pétursson-
ar. Amma hélt fast utan um mig,
fullfast þótti mér, og vildi ekki
sleppa. Ég var bara fjögurra ára
drengur og amma elskaði mig
heitt.
Þessi ást, sem ég skildi ekki
þá, var ævarandi. Í hvert skipti
sem ég hitti ömmu mína tók hún
fast í mig, fullfast. Hrósaði mér
eins og hún hrósaði systkinum
mínum og frændsystkinum.
Amma fékk aldrei leið á að hrósa
barnabörnunum sínum, sem hún
elskaði svo heitt.
Sama hversu illt henni var í
fótunum brosti hún alltaf hlýlega
þegar við komum í heimsókn. Það
var alltaf eins. Ég gekk til hennar
þar sem hún sat, alltaf í sama
stólnum, og kyssti hana á kinn-
ina. Hún greip fast í höndina á
mér. „Ertu kominn, elsku Jó-
hannes minn.“ Þegar ég hugsa
um ömmu hugsa ég um ástina
sem hún sýndi mér og syst-
kinunum í hvert skipti sem við
hittum hana. En þegar ég hugsa
um ömmu man ég líka sögu.
Þegar ég heimsótti ömmu
sagði hún mér söguna af bílslys-
inu sem við lentum í í Bandaríkj-
unum. Við vorum tvö í aftursæt-
inu þegar bíll ók aftan á okkur í
New York. Mamma þorði ekki að
líta aftur fyrir sig þar sem amma
sat með mig í fanginu. Ég hágrét
og hafði pissað svo mikið í
bleiuna að hún var orðin blaut í
gegn. Ömmu láðist sjaldan að
taka það fram, mér til mikils
ama. Við sátum föst í aftursætinu
heillengi. Ég var bara smábarn
og man ekki eftir þessu augna-
bliki, en þetta var augnablik sem
við áttum saman, bara við.
Amma vissi það þegar hún sagði
mér þessa sögu. Hún sagði mér
söguna nógu oft til þess að ég
myndi aldrei gleyma augnablik-
inu sem ég man aldrei eftir.
Augnablikinu okkar ömmu.
Hvíldu í friði, amma mín.
Jóhannes Tómasson.
Ég kynntist Dóru í gegnum
ömmu mína og móður en þær
voru góðar vinkonur. Mikill sam-
gangur og vinátta hefur verið á
milli fjölskyldna okkar um ára-
tugaskeið.
Þegar ég var á unglingsaldri,
enn þá í grunnskóla, var Dóra þó
í huga mér – eins og gengur –
bara ein af þessum konum sem
mamma og amma þekktu.
Það breyttist þó skyndilega
þegar hún var eitt sinni í heim-
sókn hjá okkur. Þá er ég farinn
að stunda píanónám og er að æfa
mig þegar hún gefur sig á tal við
mig og fer að ræða við mig um
það sem ég var að spila. Ekki
man ég lengur hvað það var en
ég fann fljótt að hún hafði ein-
hvern skilning á tónlistinni sem
risti talsvert dýpra en þær yfir-
borðslegu ungæðishugmyndir
sem ég hafði þá um tónlist. Við
ræddum um tónlistina fram eftir
kvöldi og það samtal varð upp-
hafið á ævilangri vináttu okkar
Dóru.
Þekking Dóru á tónlist var
heldur ekki nein tilviljun. Hún
hafði verið í tónlistarnámi í Lond-
on á sínum yngri árum hjá Kat-
hleen Long, heimsþekktum pí-
anóleikara sem lék m.a. oft með
sellóleikaranum Pablo Casals.
Líklega var það í náminu hjá Kat-
hleen Long sem áhugi hennar á
rómantík 19. aldar var vakinn.
Beethoven var það tónskáld
sem átti huga Dóru allan. Hún
gat varla talað um eða hlustað á
tónlist hans ógrátandi af hrifn-
ingu. Það var þá kannski helst
Brahms sem var þess verðugur
að vera nefndur í sömu andrá –
og svo auðvitað Schubert sem
samdi kvartetta sem voru á sama
plani og kvartettar Beethovens.
Henni fannst reyndar svo mikið
til Beethovens koma að ég er
sannfærður um að Beethoven
sjálfum hefði liðið mun betur með
sitt erfiða líf ef hann hefði bara
vitað hversu mikilvæg tónlist
hans átti eftir að verða fyrir Dóru
og hversu góðan aðdáanda hann
myndi eignast í henni.
Á unglingsárum mínum sótti
ég mikið til Dóru. Hvort tveggja
hvað varðaði túlkun í tónlist og
ekki síður í góð ráð hennar á svo
mörgum sviðum sem snertu tón-
listina.
Dóra var mér þannig mikill
andlegur bakhjarl og leiðbein-
andi í mínu tónlistarnámi í um
áratug. Þær voru ófáar stundirn-
ar sem ég sat í eldhúsinu hjá
þeim hjónum Dóru og Jóhannesi
yfir Bragakaffinu, sem hún bauð
alltaf upp á. Þar spjölluðum við
fram eftir kvöldi um æðstu
listina. Dóra hafði afar næman
skilning á tónlist og skóf ekki ut-
an af því ef henni fannst tónlist-
arflutningur ekki nægjanlega
innihaldsríkur. Þótt náin vinátta
væri á milli okkar þá gat það ver-
ið nokkurt þrekvirki að leika fyr-
ir hana þannig að hún væri sátt
við flutninginn. Eftir á að hyggja
var þó vel þess virði að leggja það
á sig.
Í tónlistarnámi mínu erlendis
og á ferli mínum hef ég marg-
sinnis rætt við kollega mína
hvernig það kom til að þeir
ákváðu að fara út í tónlist.
Nánast alltaf kemur í ljós að
það var einhver persóna, ættingi
eða fjölskylduvinur, sem kveikti
neistann og veitti aðhald og
hvatningu sem varð til þess að
tónlistin var valin sem ævistarf. Í
mínu tilfelli var það Dóra Nordal
sem tók þetta hlutverk að sér og
fyrir það er ég henni afar þakk-
látur.
Jóhannesi og fjölskyldu sendi
ég innilegustu samúðarkveðjur.
Ólafur Elíasson, píanóleikari.
Dóra og mamma voru jafn-
aldrar og bjuggu hlið við hlið á
Laugarásveginum. Þær fóru fyr-
ir stórum heimilum, ólu báðar
upp heilt stóð af börnum, önnur
sex og hin sjö. Eftir því sem börn-
unum fjölgaði í hvoru húsi komst
einhver taktur á barneignirnar
svo yngstu tvö á hvoru heimili
voru fædd á sama árinu. Þær
urðu þó aldrei vinkonur, mamma
og Dóra, en hugmyndir gengu á
milli, kannski gegnum börnin.
Báðar bökuðu þær brauð í svo
miklu magni að bakaríið á horn-
inu komst ekki í hálfkvisti. Og
báðar prjónuðu þær lopapeysur í
bílförmum. Þær notuð tímann vel
og lögðu kraftana í líf barnanna.
Oft var nú kátt á hjalla í þessum
húsum þar sem við fengum held
ég hæfilegt magn af frelsi og að-
haldi.
Mér finnst ég muna fyrst eftir
Dóru þegar ég kom við hjá Ólöfu
á leið í skólann. Hún kom til dyra
í sínum síða bleika slopp og vildi
ekki hleypa Ólöfu út fyrr en hún
hefði komið stingandi lambhús-
hettu á dóttur sína. Ólöf kvartaði
sáran en Dóra lét ekki undan síga
og áður en við var litið var hún
komin með aðra húfu í hönd og
reyndi að troða henni yfir minn
úfna koll. Ráðagóð var frú Dóra
og þrátt fyrir að ég hafi maldað í
móinn og stundum náð að sleppa
húfulaus úti í myrkrið þá held ég
að oft höfum við nú gengið hlið
við hlið með hvor sína lambhús-
hettuna á höfðinu.
Ég hitti Dóru síðast í erfi-
drykkju Ólafar, minnar kæru
vinkonu. Mér fannst hún hug-
rökk og bera sig vel. Við rifjuðum
upp heimsóknir Dóru og Jóhann-
esar til New York þar sem við
Einar Falur bjuggum í nokkur ár
og gátum hlegið að fyndnum sen-
um þar sem þau Dóra og Einar
Falur höfðu saman lagt Kína-
hverfið að fótum sér.
Mikill vinskapur hefur tvinn-
ast í gegnum árin á milli systk-
inanna í þessum húsum við Laug-
arásveginn. Það er sérkennilegt
og stundum sárt að finna hvernig
tíminn líður en fólk sem er komið
fast að tíræðu og hefur lifað
merkilega ævi getur verið hvíld-
inni fegið. Við hjónin vottum Jó-
hannesi, börnum þeirra Dóru og
barnabörnum okkar dýpstu sam-
úð.
Ingibjörg Jóhannsdóttir.
Ég hef þekkt Dóru og Jóhann-
es frá fyrstu tíð gegnum ævistarf
föður míns, Karls G. Smith. Hann
starfaði í Landsbankanum og síð-
ar Seðlabanka Íslands sem bíl-
stjóri og í raun allsherjar hjálp-
arhella hinna ýmsu bankastjóra í
gegnum tíðina.
Ég umgekkst Dóru í æsku
minni og á unglingsárum sem
móður jafnaldra æskuvinkonu
minnar, Ólafar, sem lést langt um
aldur fram í febrúar nýliðnum
eftir baráttu við illvígt krabba-
mein.
Dóra var einstaklega sterkur
persónuleiki og hún var mér og
okkur fjölskyldunni ávallt gjöful
og góð. Við Soffía, yngri systir
mín, fengum ófáa matrósakjólana
og skotapilsin sem Dóra keypti
handa okkur í hinum ýmsu fram-
andi löndum. Þau klæði voru allt-
af „spari“, enda vönduð og ísaum-
uð fallegum merkjum, sem ekki
fundust á heimasaumuðu fötun-
um hennar mömmu.
Ég upplifði Dóru alla tíð sem
skapmikla og skoðanasterka
„original“ hefðarfrú, en á sama
tíma einlæga og sýndi hún jafnt
„háum sem lágum“ virðingu og
áhuga. Það kristallaðist í fram-
komu hennar og Jóhannesar
gagnvart mér og fjölskyldu
minni.
Samskiptin við þau Dóru og
Jóhannes í gegnum tíðina grund-
völluðust á einlægu trausti og
vináttu þeirra og föður míns.
Ég hef í raun aldrei gert mér
fulla grein fyrir hversu djúp og
ósérhlífin þessi tengsl pabba og
Dóru voru, fyrr en nú í seinni tíð
og sérstaklega í veikindum Ólaf-
ar heitinnar.
Það hefur varla sá dagur liðið
að Dóra hringi ekki í pabba.
Daglegum gönguferðum sín-
um og pabba í 2-3 ár á hitaveitu-
stokknum í Mosfellssveit á átt-
unda áratug síðustu aldar sagði
hún mér frá ekki fyrir alllöngu.
Fyndu þau leka á stokknum var
lagað Earl Gray-te úr sjóðheitu
vatninu og það sötrað í frosti og
jafnvel skafrenningi. Þetta af-
reka ekki nema sannar hefðar-
frúr.
Nú þegar ég hef fengið að lifa
og eldast, sem alls ekki er sjálf-
gefið, púslast smám saman stóra
myndin sem lífið er og var.
Dóra Nordal var mannleg,
unni listum, veiði, fjölskyldunni
og vinum.
Hún var vinur vina sinna. Hún
var ekki allra.
Elsku Jóhannes minn, missir
þinn er mikill og ljósið í myrkrinu
er að vita af Ólöfu taka á móti
mömmu sinni, þótt röð lífsins
leikþátta sé torskilin.
Kæra fjölskyldan öll, Guð
blessi Dóru okkar Nordal.
Auður Smith.
lega notalega og fallega aðstöðu,
sem móðir okkar naut í híbýlum
sínum þar. Við viljum minnast
allra stundanna, sem við áttum
með móður okkar á kaffihúsi
Hrafnistu, þar sem við nutum
veitinga og frábærrar þjónustu.
Kristján, Guðrún,
Sigurður, Kristjana,
Hjördís, Unnur og makar.
Með þakklæti og hlýju minn-
umst við okkar kæru ömmu Ingu,
sem í dag er kvödd. Amma Inga
var okkur frábær fyrirmynd,
réttsýn og glögg, með sérstak-
lega jákvætt viðhorf til lífsins og
samferðamanna sinna.
Við bjuggum við þau forrétt-
indi sem börn að búa í næsta ná-
grenni við ömmu, þegar amma
bjó á Nýbýlaveginum og síðan í
Furugrund. Auðvelt var að kíkja
í heimsókn og þiggja súkku-
laðiköku en amma bjó til heims-
ins bestu súkkulaðiköku og þrátt
fyrir stöðugar heimsóknir af-
leggjaranna til hennar var alltaf
til kaka. Hormónar unglingsár-
anna höfðu síðan engin áhrif –
það var alltaf jafngott að koma til
ömmu í spjall og þegar árin liðu
urðu heimsóknirnar enn dýr-
mætari, frá ömmu komu allir með
jákvæðni og hlýju í hjarta.
Amma var mikil hannyrða-
kona og sá til þess að allir afkom-
endur ættu hlýjar lopapeysur,
húfur og svo ekki sé nú minnst á
alla lopavettlingana sem hún
prjónaði um tíðina. Í ófáum heim-
sóknum vorum við leystar út með
vettlingum, það var nefnilega eitt
sem amma kunni ekki að meta og
það voru kaldar hendur. Innlit til
ömmu með kaldar hendur var því
oftar en ekki ávísun á eina hand-
prjónaða vettlinga.
Amma Inga og afi Ólafur, sem
lést fyrir tæpum 40 árum, áttu
myndarlegan hóp sex barna og
samheldnari systkini er vart
hægt að finna. Systkinin halda
vel hópinn og aðstoða hvert ann-
að í verkefnum sínum, allt frá til
veisluhöldum til verklegra fram-
kvæmda. Amma var í sérstaklega
góðu sambandi við börn sín og
barnabörn og var hún dugleg að
miðla fréttum milli síns fólks –
amma Inga þurfti enga Fésbók.
Hún var stolt af sínum öfluga
hópi, óspör á hrós og hvatningu.
Við þökkum elsku ömmu Ingu
kærlega fyrir samfylgdina, alla
umhyggjuna, hlýjuna, stuðning-
inn og þau góðu gildi sem hún gaf
okkur í veganesti. Hennar verður
sárt saknað.
Sigrún María og
Unnur Helga.
Elsku amma.
Mjög snemma uppgötvuðum
við að þú varst stórmerkileg
manneskja. Þú hafði lifað tíma
sem okkur fannst framandi og
merkilegt að heyra um. Það var
ekki auðvelt að fá þig í frásagn-
arham en sagan þín kom í brotum
og frásagnarbrotin geymum við
vel.
Amma ólst upp á sveitabæ rétt
fyrir utan Stokkseyri og fékk ein-
ungis að ganga í skóla þrjá vetur.
Ungum þótti okkur merkilegt að
heyra ömmu tala með trega um
það hversu mikið hún hefði viljað
læra meira. Amma hefði átt að
byrja í skóla 10 ára en vegna þess
hve langt var að fara byrjaði hún
ekki fyrr en ári síðar. Þá gekk
hún klukkutíma hvora leið en
þegar leið að jólum og veðrið fór
að versna flutti hún inn á heimili
til eldri hjóna sem bjuggu á
Stokkseyri. Þegar veður leyfði
gekk hún heim um helgar. Seinni
tvo veturna bjó amma á heima-
vist með 12 krökkum og kennar-
anum, Jarþrúði Einarsdóttur.
Jarþrúður kenndi ömmu að
prjóna en sú kennsla hefur
gagnast okkur afkomendunum
mikið. Amma rifjaði upp kvöld-
vökur á heimavistinni en þá
prjónuðu stelpurnar og strák-
arnir spiluðu á spil. Svo sungu
allir. Amma gat lýst námsbókum,
sem gengu á milli systkina, af ná-
kvæmni. Hún mundi sögur af
landnámi og Hrafna-Flóka.
Skólataskan hennar ömmu var
gömul og ljót og hankarnir dottn-
ir af. Það varð að bera töskuna
undir hendinni svo bækurnar og
pennastokkurinn steyptust ekki í
götuna. Sveitakrökkunum var oft
strítt en amma leyfði sér ekki að
vera viðkvæm fyrir því. Eftir
þessa þrjá vetur fóru bestu vin-
konur ömmu í Húsmæðraskólann
en ekki voru til peningar á heimili
ömmu svo hún gæti fylgt þeim.
Amma var í staðinn heima, hjálp-
aði til við heimilisstörf og hey-
skap sem henni leiddist óskap-
lega. Hún sagðist þó aldrei hafa
látið foreldra sína heyra sig
kvarta. Mikið væri gott ef börnin
okkar hefðu erft þann eiginleika
ömmu sinnar. Amma var einstak-
lega jákvæð alla tíð, brosti blítt
og veitti fjölskyldu sinni mikla
hlýju.
Takk amma fyrir að hafa
kennt okkur að vera þakklát fyrir
það sem við höfum. Takk fyrir að
vera okkur systkinunum einstak-
ur stuðningur í gegnum skilnað
mömmu og pabba. Takk fyrir all-
an grjónagrautinn og súkku-
laðiterturnar. Takk fyrir allar
lykkjurnar sem þú prjónaðir og
umvafðir okkur með. Það voru
forréttindi að fá að alast upp með
þig okkur við hlið.
Sara Hlín Sigurðardóttir,
Sólveig Hrönn Sigurðar-
dóttir,
Steinar Hugi Sigurðarson.
Það var mikið lán vorið 1951
þegar við Pétur fengum leigt hjá
Ingu og Ólafi á Nýbýlavegi í
Kópavogi sem var þá eins og
sveit. Engir strætisvagnar, engar
búðir nálægt, fiskbíll kom tvisvar
til þrisvar í viku og mjólk var
keypt af bæ við Nýbýlaveginn.
En þetta var mjög góður staður,
börnin léku sér út um alla móa í
friði fyrir bílaumferð. Vinátta var
með fólkinu í þessum fáu húsum
sem þá voru. Ég var ung og fá-
kunnug um heimilishald, vildi
helst aldrei hjálpa mömmu með
heimilisverkin. Lá alltaf í bókum
og ætlaði ekki að fara að eignast
mann og börn. Ég ætlaði að
ferðast um heiminn en hún Inga
var alltaf til staðar og ófáar ferð-
irnar hljóp ég niður stigann og
bankaði hjá Ingu og spurði
hvernig á ég að prjóna vettlinga,
hvernig á ég að prjóna sokka og
peysur? Alltaf tók hún mér jafn-
vel og svo kom að kökubakstr-
inum. Margar uppskriftir fékk ég
hjá Ingu og ein brún lagterta var
alltaf bökuð fyrir jólin hjá mér og
seinna hjá dóttur minni og
tengdadætrum. Húsmæðraskól-
inn minn hjá henni Ingu eins og
ég kallaði brást mér aldrei. Börn-
unum var hún líka mjög góð.
Einn sonur minn segist aldrei
gleyma þegar hann fann kleinu-
lykt koma frá Ingu, þá settist
hann í stigann og beið, aldrei
brást að Inga kæmi með kleinur á
disk og mjólk í glasi. Þegar ég
kom í Kópavoginn átti ég tvö
börn og Inga þrjú, þegar ég flutti
upp á Akranes átta árum seinna
átti Inga fimm og ég fjögur. Þrjú
voru fædd á sama ári og við grín-
uðumst með að sjúkraflutninga-
mennirnir væru farnir að rata til
okkar. Eftir átta ár sumarið 1959
fluttum við Pétur upp á Akranes.
En við Inga héldum alltaf góðu
sambandi, jólakort sem sögðu frá
því sem hafði borið við og eftir að
við fengum síma var hringt ein-
staka sinnum. Ég reyndi að koma
við hjá henni er ég kom í bæinn
og hún kom til mín á Akranes.
Það var alltaf gott að hitta hana
Ingu mína, hún var 11 árum eldri
en ég en það fann ég aldrei. Við
áttum afmæli í sama mánuði og
fannst okkur það svo gaman.
Einu sinni þegar hún var að
kynna mig fyrir konu inni á
Hrafnistu sagði hún „við bjugg-
um saman í átta ár og varð okkur
aldrei sundurorða og styggðar-
orð féllu aldrei“. Þetta var svo
satt, okkur kom svo vel saman.
Hún var svo ern og hress en núna
síðustu mánuði hrakaði henni en
alltaf tók hún vel á móti mér. Nú
hefur hún kvatt okkur, hún var
sátt við að fara og sagði við mig
einu sinni að hún vildi bara fara
að kveðja. Nú kveð ég Ingu mína
með þökk fyrir allar okkar sam-
verustundir og vináttu í 66 ár.
Með virðingu og þökk,
Sigrún Clausen.
HINSTA KVEÐJA
Í dag minnumst við þín,
elsku besta amma Inga.
Yndislegrar, gjafmildrar
konu með stórt hjarta. Ég
er þakklát fyrir að hafa
fengið að þekkja þig, eyða
tíma með þér og læra af þér
á þessu ferðalagi sem lífið
er. Nú ert þú komin á
áfangastað. Ég trúi því að
þar líði þér vel. Við hin
höldum áfram okkar ferða-
lagi með þig í hjarta okkar.
Ég elska þig og sakna
þín.
Þín,
Silja.
Ástkær eiginmaður minn, faðir okkar,
tengdafaðir og afi,
BIRGIR KR. KRISTJÁNSSON,
Réttarheiði,
Hveragerði,
lést á sjúkrahúsinu á Selfossi þriðjudaginn
30. maí.
Elín Ellertsdóttir
Helgi Birgisson Tune Birgisson
Kristján Birgisson Valgerður Kristjánsdóttir
Guðmunda Birgisdóttir Snæbjörn Sigurgeirsson
Gréta Vigfúsdóttir
Valgerður Jóhannesdóttir
barnabörn og barnabarnabörn
Morgunblaðið birtir minn-
ingargreinar endurgjalds-
laust alla útgáfudaga.
Skil | Þeir sem vilja senda Morg-
unblaðinu greinar eru vinsam-
lega beðnir að nota innsendikerfi
blaðsins. Smellt á Morgunblaðs-
lógóið í hægra horninu efst og
viðeigandi liður, „Senda inn
minningargrein,“ valinn úr felli-
glugganum. Einnig er hægt að
slá inn slóðina www.mbl.is/
sendagrein
Skilafrestur | Ef óskað er eftir
birtingu á útfarardegi verður
greinin að hafa borist eigi síðar
en á hádegi tveimur virkum dög-
um fyrr (á föstudegi ef útför er á
mánudegi eða þriðjudegi).
Þar sem pláss er takmarkað get-
ur birting dregist, enda þótt
grein berist áður en skilafrestur
rennur út.
Minningargreinar