Gripla - 20.12.2017, Qupperneq 88

GRIPLA88
Af samanburði Perg 7 og 291 virðast þannig tvær ástæður stjórna för
þegar sögunni var breytt í Perg 7. Annars vegar er orðum eytt þannig að
sama efni er sett fram án þess að merking eða atburðarás breytist mikið.
Hins vegar er texti styttur eða honum breytt þannig að merkingin verður
önnur. Þar er ekki hægt að útiloka áhrif frá öðrum heimildum, þar sem höf-
undur hefur ákveðið að fylgja öðrum ritum en Jómsvíkinga sögu. Frásögnin
af drápi Haralds er þó þannig að líklegt verður að teljast að breytingin sé
komin frá þeim sem útbjó sögugerðina í Perg 7. Atburðarásin er í megin-
atriðum eins, Pálnatóki fer einn inn í skóg og skýtur Harald úr launsátri
þar sem hann bakast við eld ásamt föruneyti sínu, en kynferðislegum
skírskotunum er sleppt í Perg 7 og konungur er ekki niðurlægður á sama
hátt.
4. AM 510 4to
Með samanburði á Perg 7 og 291 birtist tilhneiging til þess að draga úr lýs-
ingum og gera frásögnina hlutlægari í Perg 7. í því ljósi er áhugavert að líta
til AM 510 4to. Þar er vitaskuld ekki hægt að taka tillit til fyrsta hluta sög-
unnar og samanburðurinn því aðeins mögulegur frá og með 8. kafla. Sem
fyrr segir er handritið frá 16. öld og í handritinu sjálfu eru fáar vísbendingar
sem benda til forrits sem er miklu eldra. Þessi gerð kann því að vera ung í
samanburði við hinar tvær; að þessum möguleika verður betur vikið hér á
eftir. Því hefur þó verið haldið fram að þessi gerð sé mun eldri en handritið
gefur til kynna, ekki síst vegna þess að sumt sem er aðeins í þessari gerð
má einnig finna í Fagrskinnu. Þetta hefur þótt benda til þess að sögugerðin
í 510 hafi verið heimild Fagrskinnu sem talin er rituð um 1220 og þar með
vísbending um að þessi sögugerð sé eldri en frá þeim tíma.36 Líkt og rakið
verður hér á eftir er þó hægt að færa margvísleg rök fyrir því að gerðin í 510
hafi verið aukin ef miðað er við 291 og ekki hægt að útiloka að þau atriði
sem einnig má finna í Fagrskinnu séu seinni tíma viðbætur og stafi ekki
endilega af því að sögugerðin sé að stofninum til eldri en Fagrskinna.37
Sá eða þeir sem sett hafa söguna saman eins og hún er í 510 virðast hafa
verið á öndverðum meiði við þann sem ritaði gerðina í Perg 7. í 510 er text-
36 Sjá t.d. Jakob Benediktsson, Arngrimi Jonae Opera Latine Conscripta, 118–119.
37 Sbr. Bjarni Aðalbjarnarson, Om De Norske Kongers Sagaer, 201–223 og Gustav Indrebø,
Fagrskinna, 59–80.