Fréttablaðið - 27.01.2018, Blaðsíða 92

Rafmagn
án rifrildis
Orkuöryggi í íslenskum byggðar-
lögum og skýr framtíðarsýn þegar
kemur að orkuþörf Íslendinga er Ás-
geiri Margeirssyni, forstjóra HS Orku,
efst í huga. Hann segir alla vilja búa
við traust rafmagn og minni mengun.
Bláa lónið er geysivinsæll og töfrandi áfangastaður sem væri ekki til nema vegna nýtingar jarðhita HS Orku í Svartsengi.
Ásgeir Margeirsson er forstjóri HS Orku. MYND/ANTON BRINK
Á Íslandi er alltof mikill munur á orkugæðum á milli landshluta og það er
beinlínis ósanngjarnt gagnvart
íbúum þeirra landshluta sem búa
við skerta orku. Þetta þarf heldur
ekki að vera svona því fyrir hendi
eru hreinar auðlindir sem hægt er
að nýta fyrir þessi samfélög. Við
þurfum því að fórna einhverjum
náttúrugæðum og taka meðvitaðar
ákvarðanir um hvað gera skal og
gera ekki,“ segir Ásgeir.
Nú sé orðið aðkallandi að huga
að orkuþörf Íslendinga á komandi
áratugum.
„Við þurfum að hugsa um það
núna hvað Ísland þarf mikla orku
árið 2030, til viðbótar við það sem
nú er. Á tímaskala orkuverkefna
er mjög skammur tími til ársins
2030 en til er raforkuspá fyrir
landið, sem var uppfærð í fyrra-
sumar. Hún bendir til þess að þá
þurfi orku sem nemur 150 mega-
vöttum til viðbótar við núverandi
framleiðslu, eða 15-20 megavött
á ári, fyrir almenna samfélags-
notkun og er þá ekki meðtalin
orkuþörf stóriðju heldur eingöngu
vöxtur samfélagsins, hús, hótel og
hvaðeina sem þarfnast rafmagns.
Hvaðan á það rafmagn að koma?
Þeirri spurningu þarf að svara og
ræða af alvöru um framtíðarorku-
þörf Íslendinga í stað þess að gera
ekki neitt, því það mun hafa mjög
slæmar afleiðingar,“ segir Ásgeir.
Einnig þurfi að horfa til þess að
orka geti flust á milli landshluta
því hún kunni að vera til á einu
svæði og þörf fyrir að nýta hana
annars staðar.
„Í kerfinu eru margir flösku-
hálsar, eins og dæmin sýna á
Akureyri og Vestfjörðum, þar sem
oft verður rafmagnslaust. Við
þurfum að leysa þann vanda með
nýtingu á hreinni, endurnýtanlegri
orku í stað þess að brenna olíu til
að keyra dísilvélar til framleiðslu
rafmagns á vararafstöðvum. Á
Íslandi er alltof mikið gert af því
að brenna olíu en við eigum vita-
skuld ekki að gera neitt af því. Hún
er enda miklum mun dýrari en
rafmagn hér á landi auk þess sem
rafmagnið er hreinn og ómengandi
orkugjafi,“ segir Ásgeir og vísar til
Parísarsáttmálans sem Íslendingar
eru aðilar að.
„Við þurfum að standa við lofts-
lagsskuldbindingarnar, virða sam-
komulagið og framfylgja því. Við
getum hæglega minnkað útblástur
til muna og nýtt orkulindirnar
betur með því að tryggja flutning
orku á milli landshluta og ákveða
hvað við viljum nýta og hvað ekki.
Vitaskuld munu rísa upp deilur um
ýmsar framkvæmdir og hvað má
og má ekki, en þá umræðu þurfum
við að taka af skynsemi og rökum
sem virka fyrir raforkukerfið og
samfélagið.“
Ný orkustefna fagnaðarefni
Í stjórnarsáttmála ríkisstjórnar
Katrínar Jakobsdóttur er gert ráð
fyrir nýrri orkustefnu fyrir landið.
„Það er mikið fagnaðarefni,“
segir Ásgeir. „Orkustefnan hefur
ekki enn litið dagsins ljós, í henni
þurfa að felast grundvallarspurn-
ingarnar: Á að bæta við orkufram-
leiðslu í landinu eða ekki? Og þarf
meiri orku til samfélagsins eða
ekki? Ef ekki, þá þarf ekki að virkja,
en samkvæmt orkuspá er vöxtur í
íslensku samfélagi og hefur verið
mikill á undanförnum árum. Því
er hlutverk orkufyrirtækjanna að
framleiða þá orku sem samfélagið
þarf.“
Í nýja stjórnarsáttmálanum eru
einnig áform um að tryggja betur
orkuflutning á milli landsvæða og
áframhald rammaáætlunar sem
gætir að því hvað á að nýta og hvað
ekki þegar aukinnar orku er þörf.
„Ef við horfum fimmtán, tutt-
ugu ár aftur í tímann hafa fram-
kvæmdir strandað á fjölmörgum
kærumálum í flutningskerfinu.
Fræg mál tengjast Kröflu- og
Þeistareykjalínum vegna stóriðju
á Bakka. Mikið er um kærumál
vegna skipulagsbreytinga sem
heimila virkjanaframkvæmdir og
ýmsar athugasemdir og kvartanir
vegna umhverfismats og fram-
kvæmdaleyfa verkefna sem tefja
framkvæmdir og gera þær dýrari.
Þegar Landsnet fékk loks að klára
Kröflu- og Þeistareykjalínurnar var
það í fyrsta sinn sem háspennulína
var byggð á Íslandi í áratug! Sama
gildir um orkuverkefni Lands-
nets og verkefni Landsvirkjunar í
neðri hluta Þjórsár og svipað gildir
um vindorkuverkefnin, en þar er
reyndar sá vankantur á að íslenskt
regluverk fyrir vindorku vantar.
Á meðan skortir sveitarfélög, sem
heimila framkvæmdirnar, leiðar-
vísi í vindorkumálum. Kærumálin
gilda líka um verkefni HS Orku,
þar sem menn hafa kært skipulags-
breytingar vegna framkvæmda-
leyfis, svo dæmi sé tekið,“ segir
Ásgeir, sem fagnar því að í stjórnar-
sáttmálanum sé líka gert ráð fyrir
því að tryggja að kæruferli fari fyrr
í gang og þau séu afgreidd svo þau
tefji ekki framkvæmdir þegar búið
er að vinna í þeim í langan tíma og
veita í þær mikla fjármuni.
„Það er kominn tími til að
taka til í þessu umhverfi svo
framkvæmdir geti hafist þegar
ákvörðun hefur verið tekin um
að verkefni megi fara í gegnum
rammaáætlun og skipulagsferli,
og án þess að það kosti endalaust
rifrildi. Allt kostar það óhemju fjár-
muni fyrir samfélagið og á meðan
svo er stöndum við verr að vígi við
að framfylgja okkar hluta lofts-
lagsskilmálanna, höldum áfram
að brenna dísilolíu í Bolungarvík
og víðar til að framleiða varaafl og
ennþá verður reglulega rafmagns-
laust á Vestfjörðum.“
Verðmæt afleidd tækifæri
Auðlindagarðurinn á Reykjanesi
er dæmi um afleidd tækifæri sem
liggja í jarðhitanýtingu HS Orku.
„Við horfum til þess að á jarð-
hitasvæðum og í nýtingu vatnsafls
kunni að liggja fleiri afleidd tæki-
færi og gæði,“ segir Ásgeir og nefnir
Bláa lónið sem dæmi. „Bláa lónið
væri ekki til ef ekki væri vegna
jarðhitanýtingar í Svartsengi.
Sömuleiðis verksmiðjan Carbon
Recycling sem framleiðir fljótandi
bensíníblöndunarefni (metanól)
en allt hráefni sem hún notar
kemur úr jarðhitavinnslu og getur
verið bæði útflutningsvara eða til
þess að spara innflutning.
Allt er þetta þjóðhagslega mikil-
vægt og dæmin eru fleiri: fiskeldi,
fiskþurrkun, snyrtivörufram-
leiðsla, gróðurhús og margt fleira.
Við viljum því nýta afleidd tæki-
færi til hagsbóta fyrir samfélagið,
þau eru ákaflega atvinnu- og
verðmætaskapandi, skapa mikla
þekkingaröflun og jafnvel sérhæfð
störf sem annars væru ekki til í
landinu.“
8 KYNNINGARBLAÐ 2 7 . jA N úA R 2 0 1 8 L AU G A R DAG U RORKA íSLANDS
2
7
-0
1
-2
0
1
8
0
4
:2
0
F
B
1
2
0
s
_
P
1
0
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
9
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
2
0
K
.p
1
.p
d
f
F
B
1
2
0
s
_
P
0
2
9
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
tio
n
P
la
te
re
m
a
k
e
: 1
E
D
8
-5
F
C
0
1
E
D
8
-5
E
8
4
1
E
D
8
-5
D
4
8
1
E
D
8
-5
C
0
C
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
4
B

F
B
1
2
0
s
_
2
6
_
1
_
2
0
1
8
C
M
Y
K