Fréttablaðið - 16.05.2018, Blaðsíða 29

Að sögn Hrannar eru tvær ástæð-
ur fyrir því ákveðið var að setja á fót
fjárfestingarfélag í stað sjóðs, líkt
og fjármálafyrirtæki gera alla jafna.
„Annars vegar renndum við blint
í sjóinn með hversu stór og mörg
fjárfestingartækifærin væru. Við
vildum því ekki skapa væntingar um
of stóran sjóð og geta ekki nýtt allt
fjármagnið. Hins vegar, og það sem
er mikilvægara, er erfitt að fjárfesta
í fyrirtækjum í ferðaþjónustu og
senda þau skilaboð til annarra hlut-
hafa og stjórnenda að við hyggjumst
selja hlutinn eftir til dæmis fimm
ár. Eigendur félaganna hefðu ekki
tekið það í mál. Við vildum sýna að
við fjárfestum til lengri tíma með
það fyrir augum að efla og stækka
félögin. Hugmyndin er ekki að ná
sem mestri arðsemi á sem stystum
tíma eða fara út úr rekstri félaganna
að ákveðnum tíma liðnum.“
Stefnan sett á Kauphöll
Þegar fram líða stundir er stefnt að
skráningu Eldeyjar og þá líklega
á hliðarmarkaðinn First North í
Kauphöll Íslands. „Ég tel að mark-
aðsvirði Eldeyjar verði að nema
að lágmarki um fimm milljörðum
króna við skráningu. Þrír milljarðar,
sem er hlutafé félagsins, er með allra
minnsta móti. Einkum ef litið er til
stærðarhagkvæmni fjárfestingar-
félagsins sem er mikilvægt.“
Hrönn segist ekki horfa til þess
að tekjur fyrirtækja sem Eldey fjár-
festi í verði að vaxa visst mikið. „Ég
mæli ekki árangur fyrirtækja út
frá tekjum heldur afkomu þeirra.
Sum fyrirtæki ættu að skoða það
að skera niður vöruframboð sitt og
lækka þar með tekjurnar í því skyni
að bæta afkomuna. Því miður er allt
of algengt að velgengni ferðaþjón-
ustufyrirtækja sé eingöngu mæld út
frá veltuaukningu sem kannski er
afleiðing hins hraða vaxtar undan-
farinna ára. Það sem skiptir máli er
hvaða hagnaður fæst út úr þessum
auknu tekjum.“
Annus horribilis!
Spurð hvernig rekstur fyrirtækja í
eigu Eldeyjar hafi gengið á síðasta
ári í ljósi sterks gengis krónu og
aukins launakostnaðar segir hún að
árið hafi verið flestum fyrirtækjum
í ferðaþjónustu erfitt. „Ég geri orð
Elísabetar Bretadrottningar um
árið 1992 að mínum fyrir árið 2017:
Annus horribilis! Þetta var skelfi-
legt ár.
Árið 2016 var hraður vöxtur í
ferðaþjónustu og allt var í blóma.
Margir gleymdu sér í góðærinu og
bjuggust við að reksturinn myndi
halda áfram að vaxa hratt og dafna.
Það var einblínt á 20-30 prósent
tekjuvöxt en hagnaði af rekstri ekki
veitt nægileg athygli.
Árið í fyrra fór vel af stað. Mikill
vöxtur var á fyrstu tveimur mán-
uðum ársins. Á þeim tíma var verið
að skipuleggja sumarið og enginn
vildi lenda í sömu sporum og árið
áður og hafa ekki ráðið nógu margt
starfsfólk. Það hafði leitt til þess að
starfsfólkið var útkeyrt og það skorti
hendur til að leggja á plóg sem kom
mögulega niður á þjónustunni. Í
mars hrikti í stoðunum. Það hægði
á vextinum og menn greindu ein-
hverja undarlega breytingu í kaup-
hegðun, dvalartími styttist og ferða-
maðurinn hélt fastar um budduna
en áður. Forsvarsmenn fyrirtækj-
anna veltu fyrir sér hvort það væri
vegna þess að páskarnir væru í apríl
það ár en voru í mars í árið áður. Það
er oft leitað að slíkum skýringum.
En svo kom á daginn að apríl var
líka strembinn.
Þegar sumarið rann upp fækk-
aði ekki ferðamönnum en neyslu-
mynstrið var breytt vegna þess hve
dýrt þeim þykir að ferðast hingað.
Þeir ferðast fyrir minni pening
og fara í færri ferðir. Til að mæta
breyttum aðstæðum fóru margir í
ferðaþjónustunni í verðstríð sem
bitnaði á afkomu fyrirtækjanna.
Það var ekki fyrr en í september
og október sem stjórnendur fyrir-
tækjanna fóru almennt að bregðast
við breyttum veruleika með því að
skoða reksturinn ofan í kjölinn.
Ferðir sem reknar voru með tapi
voru skornar niður. Í kjölfar þess-
ara breytinga hefur því miður verið
mikið um uppsagnir enda starf-
semin mannaflsfrek.
Ferðaþjónustan brást einfaldlega
of seint við breyttum aðstæðum.
Seglin verða ekki dregin svo glatt
saman þegar búið er að ráða starfs-
fólk fyrir sumarið.“
Ferðamönnum fækkaði
Hrönn vekur athygli á að ferða-
mönnum hafi í apríl fækkað í fyrsta
skipti á milli ára frá árinu 2010.
Nýlega var upplýst að brottförum
erlendra farþega um Keflavíkur-
flugvöll hafi fækkað um 3,9 prósent
á milli ára í apríl. „Ég hugsa að við
sjáum mögulega fram á samdrátt í
fjölda ferðamanna í ár. Það skiptir
máli hvaða augum mál eru litin.
Jafnvel þótt það verði lítils háttar
samdráttur í ár, verða ferðamenn
tvöfalt fleiri en fyrir fimm árum.
Það gleymist oft að almennt er talið
að 3% vöxtur sé eðlilegur í ferða-
mennsku. Við ráðum ekki við 20-30
prósent vöxt á ári, eins og við höfum
upplifað undangengin ár. Vöxturinn
var farinn úr böndunum og innviðir
héldu ekki í við uppbygginguna. Þar
brugðust stjórnvöld.
Það er með ólíkindum að ekki hafa
tekist að ná samkomulagi um stýr-
ingu ferðamanna og uppbyggingu á
viðkomustöðum sem notið hafa vin-
sælda á þessum á sjö árum sem góð-
ærið hefur varað. Vegakerfið er að
hruni komið. Sem dæmi má taka að
þegar keyrt er í gegnum þjóðgarðinn
á Þingvöllum, okkar helstu náttúru-
perlu, blasir við skilti sem stendur á
skýrum stöfum: Varúð, hættulegur
vegur. Vegurinn skapar hættu
vegna þess að hann er svo mjór og
það hefur brotnað svo mikið upp
úr honum. Holurnar eru hrikalegar.
Það er auðvelt að bæta úr þessu.
Eftir mikinn vöxt í ferðaþjónustu
er enn verið að ræða hvernig eigi að
fjármagna uppbyggingu innviða.
Það þarf að taka ákvörðun, jafnvel
þótt einhverjir verði ósáttir. Það eru
margar leiðir færar. Víða í Evrópu
eru vegtollar og aðgangseyrir inn-
heimtur að náttúruperlum. En það
má heldur ekki missa sjónar á því
að ferðamenn draga nú þegar ágæta
björg í bú þegar kemur að ríkis-
kassanum í gegnum skattheimtu og
önnur gjöld.
Innviðirnir þurfa að vera í lagi
til þess að tryggja góða upplifun
og öryggi ferðamanna. Það er ekki
sjálfsagt að ferðamenn komi hingað
til lands. Það þarf að hafa fyrir því.
Það þekki ég af eigin raun eftir
að hafa starfað í innanlandsdeild
Úrvals Útsýnar. Við töpuðum oft og
mörgum sinnum þegar við gerðum
tilboð í hópaferðir fyrir löndum eins
og Noregi, Möltu og Finnlandi. Við
megum ekki falla í þá gildru að telja
að Ísland sé auðseljanlegt vegna
náttúrunnar. Ísland er dýrt land
heim að sækja. Innviðirnir verða því
að endurspegla það og vera í góðu
lagi. Vegirnir mega ekki vera ónýtir,
það þarf myndarlega uppbyggingu á
ferðamannastöðum og þá er ég ekki
bara að tala um salernisaðstöðu.
Höfum í huga að ferðamönnum
getur fækkað stórlega ef ekkert er
að gert.
Ferðamenn eru auðlind sem þarf
að stýra. Sömu lögmál gilda um
ferðamennsku og sjávarútveg. Áður
fyrr minnti hann á villta vestrið án
stýringar en eftir að böndum var
komið á sjávarútveginn með kvóta-
kerfinu varð greinin arðsöm og líf-
vænleg.
Ferðaþjónusta er viðkvæm
atvinnugrein. Það má ekki taka
henni sem sjálfsagðri. Ég leyfi mér
að taka annað dæmi og nú frá Geysi,
þar sem ég ver miklum tíma. Bíla-
stæðin eru full frá klukkan ellefu
til þrjú á daginn. Á öðrum tímum
dagsins eru ferðamenn mun færri.
Með aðgangsstýringu eins og gjald-
töku eða hreinlega því að panta
þurfi tíma inn á svæðið væri hægt
að dreifa álaginu á umhverfið. Nátt-
úran hefur ákveðin þolmörk og þau
verðum við að virða og getum gert
svo miklu betur í því með nútíma-
legum aðgangsstýringum.
Allt tal um að Ísland sé uppselt
eða orðið eins og Disneyland á ekki
við rök að styðjast. Með samstilltu
átaki og framsæknum vinnubrögð-
um getum við tekið á móti mun
fleiri ferðamönnum. Það eru inn-
viðirnir sem eru við það að springa
í dag,“ segir Hrönn.
Verðlagning ferðaþjónustufyritækja
gerbreyst frá árinu 2015
„Árið 2015 voru margir eigendur
fyrirtækja í ferðaþjónustu með
háar hugmyndir um verðlagningu
fyrirtækjanna. Það hefur ger-
breyst,“ segir Hrönn. „Eflaust
myndi einhverjum þykja við í Eld-
ey hafa keypt fyrstu fjárfestingar
okkar á of háu verði miðað við nú-
verandi árferði. Hugmynd okkar
var að fjárfesta í fyrirtækjum með
langa rekstrarsögu og reynda
stjórnendur. Við vorum því að
kaupa þekkingu og góðan rekstur.
Fyrir það vorum við reiðbúin að
borga vel. Það má ekki einblína
um of á EBITDA-margfaldara
þegar fjárfest er í ferðaþjónustu.
Það þarf að rýna ofan í kjölinn á
rekstrinum. Þetta er ekki verk-
smiðja sem ávallt framleiðir sömu
vöruna við sömu aðstæður. Þetta
er þjónustufag sem er undirorpið
ytra umhverfi, eins og náttúrunni,
til dæmis eldgosum, og efnahags-
lífi bæði hér heima og alþjóðlega.“
Spurð hvort fleiri fyrirtæki séu til
sölu nú en árið 2015 segist hún
reikna með að flest fyrirtæki í
ferðaþjónustu séu til sölu fyrir
rétt verð. „Aftur á móti tel ég, að
þeir sem hafa verið hluthafar í
ferðaþjónustu, mögulega á þriðja
áratug jafnvel, séu ekki að leita
að kaupendum í jafn miklum
mæli og aðrir. Þeir hafa gengið í
gegnum svona tíma áður, þar sem
gengið er á eigið fé fyrirtækjanna,
og vita að verkefnið fram undan
er að byggja þau upp aftur.
Ég get upplýst að á borð til mín
koma fleiri ábendingar um verk-
efni sem mögulega fjárfestingar-
kosti en áður.“
Hrönn segir að fjárfestingarstefna
Eldeyjar sé að fjárfesta í afþrey-
ingarfyrirtækjum í ferðaþjónustu.
Ástæða fyrir því að stefnan sé
niðurnjörvuð en ekki horft á
ferðaþjónustu í heildinni sé að þá
viti fjárfestar að hverju þeir gangi.
„Fram að þessu hafa fjárfestar
sýnt þessum anga ferðaþjónust-
unnar lítinn áhuga. Það er vegna
þess að fyrirtækin eiga yfirleitt
lítið af eignum því þau byggja
á þjónustu við ferðamenn. Til
samanburðar binda hótel mikið
fé í fasteignum. Eignamyndun í
afþreyingu er því ekki jafn mikil.
Að sama skapi þurfa fyrirtæki í
afþreyingu ekki að safna í sjóði
til þess að endurnýja á fimm til
sjö ára fresti. Fyrirtækin búa því
ekki við þá fjárhagslegu áhættu
að þurfa að standa í slíkum fjár-
festingum,“ segir hún.
Við höfum fjárfest
fyrir rúmlega ⅔
fjárhæðarinnar og eigum um
800 milljónir eftir af nú-
verandi hlutafjárloforðum.
37% 20% 33% 60% 84%
Norður-
sigling
Íslenskar
heilsulindir
Íslenskir fjalla-
leiðsögumenn
Saga Travel –
Geo Iceland
Arcanum
ferðaþjónusta
Eignasafn Eldeyjar
Aðalfundur Haga hf. 6. júní 2018
Aðalfundur Haga hf., kt. 670203-2120, verður haldinn miðvikudaginn
6. júní 2018 og hefst hann kl. 09:00 á Hilton Reykjavík Nordica,
Suðurlandsbraut 2 í Reykjavík.
Dagskrá fundarins:
1. Skýrsla stjórnar félagsins um starfsemina á liðnu starfsári.
2. Ársreikningur félagsins fyrir liðið starfsár, ásamt skýrslu endurskoðanda, lagður
fram til samÞykktar.
3. Ákvörðun um ráðstöfun hagnaðar félagsins á reikningsárinu 2017/18.
4. Tillaga að eftirfarandi breytingum á samÞykktum félagsins:
a) Tillaga um heimild stjórnar til að hækka hlutafé félagsins um kr. 41.831.651
að nafnvirði með eftirfarandi viðbót við gr. 2.1 í samÞykktum félagsins:
„Stjórn félagsins er heimilt að hækka hlutafé félagsins um kr. 41.831.651 að
nafnvirði. Forgangsréttur hluthafa skv. gr. 2.3 í samÞykktum félagsins gildir
ekki um hið nýja hlutafé. Stjórnin skal ráðstafa hlutafjárhækkuninni til greiðslu
fyrir hlutafé í Olíuverzlun Íslands hf. í samræmi við kaupsamning Þar að lútandi
á genginu 47,5 kr. á hlut. Hinir nýju hlutir skulu veita réttindi í félaginu frá
skráningardegi hlutafjárhækkunarinnar. Hlutafé félagsins eftir hækkun verður
kr. 1.213.333.841. Framangreind heimild stjórnar Haga hf. rennur út á
aðalfundi félagsins árið 2019 sem áætlaður er Þann 7. júní. Heimild Þessi skal
felld úr samÞykktum Þegar hún hefur verið nýtt.“
b) Grein 3.18 um dagskrá aðalfundar verði breytt Þannig að við dagskrá
fundarins bætist við kosning tilnefningarnefndar.
c) Grein 4.11 um verkaskiptingu stjórnar verði breytt, til samræmis við
starfsreglur stjórnar, að stjórn kjósi sér varaformann.
5. Ákvörðun um Þóknun til stjórnarmanna.
6. Tillaga stjórnar um starfskjarastefnu.
7. Kosning tilnefningarnefndar.
8. Kosning stjórnar félagsins og endurskoðanda.
9. Ákvörðun um heimild stjórnar til kaupa á eigin bréfum.
10. Umræður og atkvæðagreiðslur um önnur málefni sem löglega eru upp borin.
Ítarlegri upplýsingar um tillögur stjórnar, ársreikning og önnur gögn, ásamt upplýsingum um póstatkvæðagreiðslu,
rétt hluthafa til að bera fram tillögur og framboð til stjórnar er að finna á vefsíðu félagsins,
http://www.hagar.is/fjarfestaupplysingar/adalfundur/
Stjórn félagsins vill einnig árétta að forsvarsmenn hluthafa sem sækja fundinn, Þ.e. forsvarsmenn fyrirtækja,
lífeyrissjóða, fjárfestingasjóða, einstaklinga og annarra hluthafa, ber að skila umboði við skráningu inn á fundinn.
Einnig verða einstaklingar beðnir um að framvísa persónuskilríkjum.
Stjórn Haga hf.
markaðurinn 7M I Ð V I K U D A G U R 1 6 . M A í 2 0 1 8
1
6
-0
5
-2
0
1
8

0
4
:3
8
F
B
0
4
8
s
_
P
0
3
2
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
2
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
1
7
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
4
8
s
_
P
0
2
0
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
1
F
C
8
-3
1
D
C
1
F
C
8
-3
0
A
0
1
F
C
8
-2
F
6
4
1
F
C
8
-2
E
2
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
6
A

F
B
0
4
8
s
_
1
5
_
5
_
2
0
1
8
C
M
Y
K