Morgunblaðið - 06.12.2017, Blaðsíða 20

20 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 6. DESEMBER 2017
JÓLATVENNA
Svalaskjól
-sælureitur innan seilingar
Hentar mjög vel
íslenskri veðráttu
Við höfum framleitt viðhaldsfría
glugga og hurðir í yfir 30 ár
Nánari upplýsingar á www.solskalar.is
Frábært skjól gegn vindi og regni
198
4 - 2016
ÍS
LEN
SK FRAML
EI
ÐS
LA32
Yfir 90 litir
í boði!
Smiðsbúð 10 • 210 Garðabær • Sími 554 4300 • solskalar.is
Mér þætti gaman
að vita hvort einhver
fróður maður eða
kona gæti bætt úr fá-
fræði minni. Nú er
svo komið að mig
vantar traustar og
öruggar heimildir um
tvö ljóð og hverjir
muni vera höfundar
þeirra. Hið fyrra
heitir Á þorra og
birtist fyrst, að því ég finn, í Dýra-
vininum 16. árg. 1916, 16. tölublað,
bls. 68. Jón Leifs tók tvö erindi úr
þessu ljóði í Dýravísur sem hann
samdi fyrir karlakór og gaf út 1950.
Þar er höfundar að þessum erindum
ekki getið en Hani, krummi, hundur,
svín er eftir Jón Steinsson Berg-
mann 1696-1719 og Matthías Joch-
umsson orti tvö erindi: Verður ertu
víst að fá og Þá var taða, þá var skjól.
Sem fyrr sagði tók Jón tvö erindi
úr kvæðinu Á þorra sem virðist und-
irskrifað Kr. Þ. Ekki get ég þó
ábyrgst að það geti ekki verið Kr. P.
Birti ég nú bæði þessi ljóð í von
um svar. Má senda mér upplýsingar
á netfangið gsnaevarr@simnet.is og
yrði ég afskaplega þakklátur ef hið
sanna kæmi í ljós. Þá er nafnið mitt
og númer í símaskrá.
Á þorra
Harðnar nú á heiðunum,
hálsar klæðast fönnunum,
heggur ekki á hnjótunum,
hálum upp úr svellunum.
Tálgast hold af hrossunum,
hama þau i rokunum,
kjarki, fjöri, kröftunum,
kopar mest i göddunum.
Hafðu inni í húsunum,
hesta þína í byljunum,
miðlaðu þeim moðunum,
mylsnu, salla og heyjunum.
Gefðu ungum gæðingum
græna tuggu á morgnunum,
launa þeir með léttfærum,
lipru, sterku fótunum.
Fljúga nú úr fjöllunum,
flokkarnir af rjúpunum,
leita skjóls í skógunum,
skamtinn fá af
kvislunum.
Brjóttu’ ei frið á
fuglunum,
frjálst sé þeim í dölunum,
bentu ekki byssunum
beint á móti lögunum.
Taktu eftir tittlingum,
trítla þeir á klakanum,
melta þá af molunum,
maður, af ríku borðunum
Bjóddu litlu börnunum
brauð þeim gefa úr lófunum,
kveiktur neisti af kærleiknum,
komi fram á smælingjum.
Þóknast hæða herranum,
hlynnt sé vel að dýrunum,
hans eru þau frá höndunum,
hrósa undra verkunum.
*
Hið síðara er Guð gaf mér eyra og
er nokkru þekktara.
Elsta útgáfa þessa ljóðs, sem mér
er kunnugt um er í Unga her-
manninum 2. árg. 4. tbl.15.2. 1909
bls. 16. Það var gefið út af Hjálpræð-
ishernum. Í síðari útgáfum hefur
fyrstu línu verið breytt svolítið en
ekki veit ég hver gerði það, hvort
það var þýðandinn eða einhver ann-
ar. Ljóst er að um þýðingu er að
ræða þar sem lagboðinn er gefinn
upp, Lag: Her er mit öre.
Guð gaf mér eyra, svo gott mætti’ eg
heyra,
Guð gaf mér auga, svo nú má eg sjá,
Guð gaf mér hönd, svo eg gert fái
meira,
Guð gaf mér fætur, sem nú stend
eg á.
Guð gaf mér höfuð, sem hugsar og
dreymir,
Hátt sem að lyftist að að guðdómsins
lind,
Guð gaf mér hjarta, já, hjarta, sem
geymir
Hreina og geislandi frelsarans mynd.
Guð gaf mér eyra –
Gefðu ungum gæðingum
Eftir Gunnlaug
V. Snævarr » Getur einhver bætt
úr fáfræði minni.
Mig vantar öruggar
heimildir um tvö ljóð og
höfunda þeirra. Þau
eru: Á þorra og: Guð gaf
mér eyra.
Gunnlaugur V. Snævarr
Höfundur er fv. kennari
og yfirlögregluþjónn.
Munu stjórnvöld
standa við gefin loforð
um líf barna og ung-
menna sem glíma við
andleg veikindi eða
vanlíðan? Ég hef
ásamt öðrum verið
með geðfræðslu í skól-
um landsins og þekki
af eigin raun að glíma
við andleg veikindi án
þess að vita hvað and-
leg veikindi voru á
þeim tíma enda var nú ekki mikil
þekking eða fræðsla til staðar. Nú á
síðustu árum er samfélagið að átta
sig á hvað geðraskanir eru.
Ungmenni eru mjög þakklát fyrir
að sjá að fólk sem glímir við geð-
raskanir komi í skóla til að fræða.
Ungmenni tala um aðra nálgun og
meiri einlægni sem fólk með svona
reynslu skilur eftir sig og sjá að við
erum bara ósköp venjulegt fólk sem
þráði lífsgæði og líf. Kerfið ætti að
vera opnara fyrir því að nýta reynslu
fólks af geðröskunum hvort sem er í
skólum, geðdeildum eða þar sem er
unnið með fólki sem á við geðrask-
anir að stríða, unga sem aldna.
Loforð allra stjórnmálaflokka
voru skýr fyrir þessar kosningar, að
efla geðheilbrigðisþjónustu við unga
fólkið okkar! Ég held að tími sé til
kominn að efla þessa þjónustu í
grunn- og framhaldsskólum landsins
auk þess að setja meiri pening í fé-
lagasamtök á landsbyggðini og nið-
urgreiða sálfræðisþjónustu. Það
væri líka mjög gott að hlusta á okkur
á landsbyggðinni eins og unga fólkið
gerir í okkar geðfræðslu. Sú fræðsla
hefur miðlað þekkingu og gefið von.
Fólk sem hefur glímt við geðrask-
anir er vanmetinn hópur og getur
nýst vel í að byggja upp samfélagið
með því að miðla af reynslu sinni.
Aðeins um mínar geðraskanir
Ég hef glímt við geðraskanir mest
allt mitt líf án þess vita hvað kvíði,
félagsfælni eða þunglyndi var. Ég
var með sjálfsvígshugsanir nær dag-
lega frá 12 til 38 ára aldurs. Byrjaði
að finna fyrir kvíða þegar ég byrjaði
í grunnskóla sem þróaðist í félags-
fælni og um 12 ára aldur var ég far-
inn að kvíða hverjum degi og byrgði
mína vanlíðan. Ég fékk
vonina árið 2005 orðinn
38 ára gamall þegar ég
var í verkjameðferð á
Kristnesi í Eyjarfirði
eftir mína aðra
mjaðmaliðaskiptingu.
Ég glími nefnilega við
slitgigt og henni fylgja
miklir verkir og sí-
þreyta. Verkjameð-
ferðin varð til þess að
ég hef eignast betra líf
því þar var fræðsla um
kvíða, félagsfælni og
þunglyndi. Eftir þessa fræðslu fékk
ég bæklinga um þessar geðraskanir
og það var eins og ég væri að lesa
um mig frá a-ö. Þar sá ég hvað hafði
stjórnað minni vanlíðan síðan ég var
barn, þetta var ekki mér að kenna
eða einhverjum örðum heldur voru
aðrar ástæður og það var von um að
eignast lífsgæði sem ég hafði þráð
síðan ég var barn.
En til þess þurfti ég að vera opinn
og hreinskilinn um mína líðan til að
geta tekist á við sjálfan mig og lífið. Í
dag hef ég útskrifast úr þremur
skólum og er einn af stofnendum
Grófarinnar á Akureyri sem er geð-
verndarmiðstöð sem hefur hjálpað
mörgum að taka skrefið að bættri
líðan og lífsgæðum. Hef farið í fjölda
viðtala og skrifað greinar til að
hjálpa til við að opna umræðuna,
auka þekking og gefa von. Ég hef
verið með geðfræðslu í skólum, mál-
þingum og út í samfélaginu. Ég er
þakklátur að hafa eignast lífsgæði.
Þótt verkir eða síþreyta hrjái mig
get ég allavega deilt minni reynslu
til góðs og horft fram á við. Sem
samfélag til framtíðar getum við
gert enn betur enda eru börn og
ungmenni verðmæti sem okkur ber
skylda að hlúa að.
Verða loforð efnd?
Eftir Eymund
Lúter Eymundsson
Eymundur Lúter
Eymundsson
» Loforð allra stjórn-
málaflokka voru
skýr fyrir þessar kosn-
ingar, að efla geðheil-
brigðisþjónustu við
unga fólkið okkar!
Höfundur er ráðgjafi úr
Ráðgjafaskóla Íslands.