Morgunblaðið - 29.12.2017, Blaðsíða 16

G
U
N
N
A
R
JÚ
L
A
R
T
Þegar ég fyrst heimsótti austurhluta Kongó
árið 2006 var erfitt að átta sig á hvernig nokk-
ur maður gæti verið vongóður um framtíð
svæðisins. Stutt var frá því að Kongóbúar
höfðu gengið í gegnum áratug einhvers mesta
ofbeldis í heiminum frá lokum síðari heims-
styrjaldar. Rúmlega 3,5 milljónir manna létu
lífið vegna átakanna, að því er talið er. Þjóðar-
morðið í grannríkinu Rúanda hafði leitt til þess
að yfir ein milljón flóttamanna hafði leitað á
þetta svæði, þeirra á meðal vopnaðir vígamenn
sem lagt höfðu á flótta. Koma vígamannanna
og tæp staða ríkisvaldsins, sem næstum
hrundi, leiddi til átaka sem drógust á langinn.
Almennir borgarar lentu í eldlínunni og leiddi
það til þess að margir voru á vergangi og
þjáðust.
Ég varð þó brátt var við kappsfulla bjartsýni
næstum allra sem ég hitti. Bæði í einkageiran-
um og hinum opinbera er að finna merkilega
leiðtoga sem reyna að veita menntun, heil-
brigðisþjónustu, lagalega þjónustu og fleira –
kongóskar konur og karla, sem voru að endur-
reisa land sitt þrátt fyrir gríðarlega óvissu.
Árið 2009 stofnuðum kaupsýslukonan og fé-
lagsfrömuðurinn Whitney Williams og ég
Austur-Kongó frumkvæðið til þess að styðja
leiðtoga í grasrótinni og styðja málstað Kongó.
Einn fyrsti styrkþeginn okkar var AFEM,
samtök Chouchous Namegabes, fyrsta út-
varpsstöðin í Austur-Kongó, sem konur eiga
og reka. Við fórum í samstarf með dr. Denis
Mukvege sem í fyrra var (aftur) einn þeirra
sem komu til greina við veitingu friðarverð-
launa Nóbels fyrir hetjuleg störf hans við að
hlúa að þúsundum fórnarlamba nauðgunar.
Panzi-sjúkrahúsið hans veitir konum einnig
lagalega aðstoð til að knýja fram réttlæti gegn
þeim sem brotið hafa gegn þeim. Rödd
barnanna nefnast samtök sem Christine Musa-
idzi stofnaði og eru með höfuðstöðvar í Goma,
höfuðstað svæðisins. Þau hafa veitt þúsundum
námfúsra barna tækifæri til að ganga mennta-
veginn og leika sér í öruggu umhverfi.
Þessi framþróun ein og sér dugar hins vegar
skammt til að hjálpa 80 milljóna manna þjóð að
ná sér eftir tvo áratugi átaka. Hvað með störf?
Fæstir vita að Kongó var einn helsti kaffi-
framleiðandi heims áður en stríð og sjúkdómar
þurrkuðu út 90% uppskerunnar. Á áttunda
áratugunum blómstraði landbúnaður í Kongó.
Ímyndið ykkur hvernig færi ef Spánverjar
misstu 90% framleiðslu sinnar á ólívuolíu eða
Flórída 90% sítrusávaxtauppskerunnar. Ár
óvissu og óstöðugleika ásamt lélegri meðferð á
landi og faraldri lamandi svepps áttu þátt í að
rústa kaffi- og kakórækt, sem áður hafði verið
með miklum blóma. Kongóbúar eru bjartsýnir
vegna þess að land þeirra, sem er á stærð við
Vestur-Evrópu, býr yfir nægu ræktanlegu
landi til að fæða vaxandi íbúafjölda Afríku.
Þótt flestir íbúar í sveitum búi við fátækt eru
grunnstoðir fyrir hendi: jarðvegur, nægar
rigningar og það sem mestu skiptir: samfélög
bænda sem allt gera til að sjá fjölskyldum sín-
um farborða. Þar við bætist að eftirspurn í
heiminum eftir gæðakaffi fer hraðvaxandi.
Kaffibændur í Kongó eru í aðstöðu til að nýta
sér þennan vaxandi markað sem er metinn á 30
milljarða dollara (rúmlega 3.100 milljarða
króna) í Bandaríkjunum einum.
Í maí á þessu ári á leiðinni aftur til Goma var
ég á kaffihúsinu Starbucks á flugvellinum í Los
Angeles þegar ég veitti athygli litlum merki-
miða, sem á stóð „Kongó“. Þetta var kawa
kabuya, kaffi frá Kongó, meðal hinna sérvöldu
kaffitegunda Starbucks.
Starbucks er ekki eina fyrirtækið, sem hefur
áttað sig á landbúnaðarmöguleikum Kongó.
Nú er kakó frá Kongó í öllum súkkulaðistykkj-
um framleiðandans Theo Chocolate í Seattle.
Vörur frá Kongó eru í stærstu verslunum
heims.
Enn er mikið verk óunnið. Meðan á stríðinu
stóð var ótölulegur fjöldi kvenna og ungra
stúlkna beittur kynferðislegu ofbeldi og mis-
notkun. Oft eru þær brennimerktar fyrir vikið
og verða fyrir enn frekari misbeitingu. Þegar
börnin mín þrjú sitja hjá mér á meðan ég er að
pakka fyrir þessar ferðir veit ég að værum við
fjölskylda frá Kongó væri næsta öruggt að eitt
þeirra hefði ekki lifað fimm ára afmælið sitt.
Þrátt fyrir ágreining og pólitískan óstöðugleika eftir einhverjar mestu blóðsúthellingar frá lokum síðari heimsstyrjaldar
sjá menn tækifæri í því hve mikið er af ræktanlegu landi í Kongó og mikilli eftirspurn eftir gæðakaffi.
BEN AFFLECK
er leikari, kvikmyndagerðarmaður og stofnandi
Austur-Kongó frumkvæðisins (The Eastern Congo
Initiative).
ESB OG BANDARÍKIN GRÍPA TIL REFSIAÐGERÐA VEGNA MANNRÉTTINDABROTA Í LÝÐVELDINU KONGÓ
TU
RN
ING POINTS | TÍM
A
M
Ó
T
|
2018
|TURNINGPOIN
TS
|T
ÍM
A
M
Ó
T
|
20
18
|
Óviss en ekki vonlaus
staða í Kongó