Morgunblaðið - 29.12.2017, Blaðsíða 18

18 MORGUNBLAÐIÐ TÍMAMÓT 29.12. 2017
Yfirlýsing Donalds Trumps Bandaríkjaforseta
1. júní 2017 um að hann ætlaði að segja Banda-
ríkin frá Parísarsamkomulaginu frá 2015 um
loftslagsbreytingar, sem ég átti þátt í að móta,
var skoðuð sem hvatning til þjóðernishyggju.
Var þar vísað til orða hans um að hann hefði
verið „kjörinn til að vera fulltrúi íbúa Pitts-
burgh, ekki Parísar“.
75% íbúa Pittsburgh kusu hins vegar
Hillary Clinton, sem var hlynnt samkomulag-
inu, og síðan þá hafa borgarstjórar Pittsburgh
og Parísar í sameiningu lýst yfir stuðningi við
Parísarsamkomulagið í því sameiginlega
markmiði að vinna að hreinni og öruggari
heimi.
Eftir því sem stjórnvöld heima í héraði átta
sig á því hvernig loftslagsbreytingar hafa áhrif
á heilsu og vellíðan borgaranna hafa þeir grip-
ið til áþreifanlegra aðgerða á borð við að
marka tímamót í kröfum um gæði lofts með því
að banna dísilbíla eða sprengjuhreyfla og setja
upp kerfi til að nýta endurnýjanlega orku.
Þessa mátti sjá stað innan nokkurra daga
eftir tilkynningu Trumps þegar bandarískir
ríkisstjórar, borgarstjórar, fyrirtæki, háskólar
og fleiri sendu frá sér yfirlýsingu, „Við erum
enn með“, og skuldbundu sig til að mæta
markmiðum Parísarsamkomulagsins. Ásetn-
ingur rúmlega 2.500 þannig leiðtoga hefur nú
tekið á sig formlega mynd í átakinu „Skuld-
binding Bandaríkjanna“. Þar er unnið að því
að efna þessi loforð. Þetta er óvenjulegur og
frumlegur leikur: borgarar taka að sér að
framkvæma alþjóðlegt samkomulag, skuld-
bindingu af hálfu stjórnvalda, og gera sig þar
með gildandi sem ábyrgir gerendur í hinu al-
þjóðlega samfélagi.
Í einkageiranum sjá menn að þetta er fram-
tíðin og fjárfesta samkvæmt því: Í bílaiðn-
aðinum er gríðarleg samkeppni í kapphlaupinu
um að skipta yfir í rafbíla á meðan fjárfestar í
einkageiranum eru tregir til að fjárfesta í nýj-
um kolaknúnum orkuverum.
Átökin um loftslagsbreytingar á G20 fund-
inum á þessu ári sýndu greinilega vaxandi ein-
angrun Trumps. Þrátt fyrir misheppnaða til-
raun Bandaríkjanna til að búa til bandalag í
þágu jarðefnaeldsneytis, þar á meðal heim-
sókn til Póllands fyrir fundinn og ákall til efa-
semdarmanna í loftslagsmálum, iðulega í
gegnum félagsvefi og pressuna lengst til hægri
og tilraun til að jafna aðgerðum í loftslags-
málum við ágreining milli yfirstétta heimsins
og venjulegs fólks, endurstaðfestu leiðtogar
hinna ríkjanna 19 skuldbindingu sína við
Parísarsamkomulagið og skildu Bandaríkin
eftir úti í kuldanum.
Fullyrðing Trumps um að ákvörðun sín
muni hjálpa bandarísku efnahagslífi stenst
ekki. Ef aðeins er litið til framleiðslu raf-
magns, sviðs sem tekur örum breytingum, eru
tvöfalt fleiri Bandaríkjamenn í störfum sem
tengjast sólarorku en jarðefnaeldsneyti. Mikill
niðurskurður á alríkisstyrkjum til rannsókna
mun skaða samkeppnishæfni landsins.
Við lifum einnig á tímum sem öfgaviðburðir í
veðri verða tíðari. Árlega brestur á óveður,
sem aðeins ætti að ríða yfir á 500 ára fresti og
hvert ár er það heitasta frá upphafi mælinga.
Fellibylurinn Harvey, sem tók land í suð-
austurhluta Texas, mun teljast til dýrustu
náttúruhamfara í sögu Bandaríkjanna. Talið
er að tjónið nemi 190 milljörðum Bandaríkja-
dollara (19.777 milljarða króna) og gæti því
orðið meira en samanlagt tjónið af fellibylj-
unum Katrínu 2005 og Sandy 2012.
Loftslagsbreytingar hafa það sem kalla má
margfeldisáhrif þegar kemur að ógn og ýta
bæði undir óstöðugleika og leiða til aukinna
áhrifa. Þurrkar og uppblástur leiða til
hungursneyðar og deilna um vatn, sem magn-
ar upp svæðisbundinn ágreining og verður til
að fólk flosnar upp og lendir á vergangi. Lofts-
lagsbreytingar áttu þátt í því hvað þurrkarnir í
Sýrlandi milli 2007 og 2010 voru þungbærir og
rannsakendur hafa komist að því að þurrkar
áttu stóran þátt í að valda borgarastríðinu,
sem nú hefur leitt til alvarlegasta neyðar-
ástands sem heimurinn glímir við um þessar
mundir. Þegar allt er tekið hafa, að talið er,
203 milljónir manna lent á vergangi vegna
náttúruhamfara á árunum 2008 til 2015.
Þótt Trump hafi ákveðið að hunsa raunveru-
leikann á stjórnstigi alríkisins hafa leiðtogar á
lægri stjórnstigum og heima í héraði ásamt
leiðtogum í viðskiptum og þjóðlífi gripið til að-
gerða sem eiga sér ekki fordæmi.
Frekari umræða um að Bandaríkin hafi
dregið sig út úr samkomulaginu mun aðeins
valda hættulegri og kostnaðarsamri truflun
frá því starfi sem fyrir okkur liggur. Við getum
ekki látið það gerast. Það er augljós þörf á for-
ustu til að efla samstöðuna um Parísarsam-
komulagið, sem enn er traust.
Við skulum einbeita okkur að því að auka
hraðann og fara lengra, þannig að hámarki út-
blásturs verði náð 2020 og núlli verði náð nettó
fyrir lok aldarinnar. Víða blasa enn við knýj-
andi spurningar um að draga úr kolefnislosun í
orkuframleiðslu og iðnaði. Evrópa þarf að
standa sig betur heima fyrir og, undir forustu
Frakklands og Þýskalands, að ýta undir þátt-
töku Kínverja og Indverja og hvetja þá til að
setja sér metnaðarfyllri markmið.
Alþjóðlega hreyfingin, sem stofnuð var á
grunni yfirlýsinganna í Parísarsamkomulag-
inu, snýst um hagsmuni fólks, borgaranna,
væntingar í efnahagsmálum og tæknilega
framþróun. Það er ekki lagalegt skjal tækni-
krata og snýst heldur ekki um að snúa baki við
fullveldi þjóða. Við erum að vinna að sýn sem
við deilum um sameiginlega framtíð með það
að markmiði að vernda plánetuna fyrir alla.
© Laurence Tubiana. Á vegum
The New York Times Syndicate.
Gríðarlegir eldar geisuðu í
norðurhluta Kaliforníu í októ-
ber. 43 menn létu lífið og
8.900 mannvirki eyðilögðust,
að sögn yrifvalda í ríkinu. Vís-
indamenn hafa tengt aukna
tíðni elda í vesturhluta Banda-
ríkjanna og alvarleika elds-
voðanna miðað við níunda
áratuginn við hærra hitastig
vegna loftslagsbreytinga.
Josh Edelson/Agence France-Presse — Getty Images
Brendan Smialowski/Agence France-Presse — Getty Images
Skuldbinding fólksins um að
berjast gegn loftslagsbreytingum
Þegar forseti Bandaríkjanna brást í forystuhlutverkinu vegna loftslagsbreytinga hljóp bandaríska þjóðin í skarðið.
LAURENCE TUBIANA
er forstjóri Evrópsku loftslagsstofnunarinnar og pró-
fessor við Sciences Po í París. Hún var skipuð sendi-
herra Frakka í Kaupmannahafnarráðstefnunni um
loftslagsbreytingar 2015 og var einn helsti höfundur
tímamótasamkomulagsins, sem kennt er við París.
Í einkageiranum sjá menn að þetta er
framtíðin og fjárfesta samkvæmt því: Í
bílaiðnaðinum er gríðarleg samkeppni í
kapphlaupinu um að skipta yfir í rafbíla á meðan
fjárfestar í einkageiranum eru tregir til að fjár-
festa í nýjum kolaknúnum orkuverum.
BANDARÍKIN TILKYNNA AÐ ÞAU DRAGI SIG ÚR PARÍSARSAMKOMULAGINU UM LOFTSLAGSMÁL
’’
TU
RN
ING POINTS | TÍM
A
M
Ó
T
|
2018
|TURNINGPOIN
TS
|T
ÍM
A
M
Ó
T
|
20
18
|
Maður víkur sér undan
öldu í Houston. Felli-
bylurinn Harvey æddi
yfir Mexikóflóa og tók
land í suðvesturhluta
Texas. Honum fylgdi
metrigning og rúmlega
milljón manna var á
vergangi.