Morgunblaðið - 11.01.2018, Síða 26

26 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 11. JANÚAR 2018
Eyesland . Grandagarði 13 og Glæsibæ, 5. hæð . sími 510 0110 . www.eyesland.is
Frábært
verð á glerjum
Einfókus gler
Verð frá kr. 16.900,-
Margskipt gler
Verð frá kr. 41.900,-
Gleraugnaverslunin Eyesland
býður mikið úrval af
gæðagleraugum á góðu verði
– og þú færð frábæra þjónustu.
Verið velkomin!
Jensen JN8020 umgjörð
kr. 18.900,-
Rafport ehf • Auðbrekka 9-11 • 200 Kópavogur • Sími 580 1900 • rafport@rafport.is
Með free@home hefur aldrei verið auðveldara og
hagstæðara að stjórna heimilinu, sumarbústaðnum
eða fyrirtækinu.
Ertu að byggja, breyta eða bæta?
Endilega kynntu
þér málið.
Snjalllausnir – nútíma raflögn
Hin nýja rík-
isstjórn á fyrir
höndum mikla vinnu
við að uppfylla öll
þau mörgu loforð
sem gefin voru
þjóðinni í kosninga-
baráttunni. Að sjálf-
sögðu vilja þing-
menn ekki láta
standa sig að því að
það sem þeir lof-
uðu, sé bara orðagjálfur. Eitt af
mikilvægustu loforðunum var end-
urbætur á heilbrigðiskerfinu, sem
á engan hátt stendur undir þörfum
þjóðfélagsins. Þar eru helstu mál-
in: fjármálin, húsnæðismálin og
starfsmannahald. Fjármálin ættu
ekki að vera vandi þar sem tekjur
þjóðfélagsins eru sagðar hafa rúm-
lega tvöfaldast, með tilkomu ferða-
þjónustunnar. Húsnæðismálið er
að vísu erfitt mál, en þar stendur
aðallega á því að taka ákvarðanir
um að hefja framkvæmdir á fullu.
Núverandi staðsetn-
ingin er í lagi því
fljótlega þarf að
byggja annað sjúkra-
hús vegna hinns
mikla fjölda innflytj-
enda og ferðamanna.
Við menntum mik-
inn fjölda fólks fyrir
heilbrigðisþjónustuna
og eyðum milljörðum
í það, en setjum engin
skilyrði fyrir því að
það stundi þá vinnu
sem það er menntað til.
Menntun í heilbrigðiskerfinu er
dýr, því er engin ástæða til þess
að við séum að mennta fólk fyrir
heilbrigðiskerfið sem fer svo í önn-
ur störf eða til útlanda. Það verða
að vera skilyrði fyrir svona dýru
námi. Þó laun í heilbrigðiskerfinu
séu kannski ekki þau hæstu í
heimi, þá eru þau engin hungurlús
og menn hafa alltaf möguleika á
því að berjast fyrir bættum kjör-
um í heiðarlegri kjarabaráttu.
Misréttið í þjóðfélaginu er eitt
af því sem lofað var að laga.
Hvernig svo sem menn fara að
því. Þar er mikilvægast að stilla af
það mikla óréttlæti sem fellst í
uppfærslu launa með prósentu-
hækkun, launastigann uppúr.
Þessu verður að breyta, því launa-
kerfi með þessu fyrirkomulagi er
komið í öngstræti.
Sjávarauðlindin er einn af þeim
þáttum sem bitist er um, hvernig
þjóðinni sé tryggður réttlátur arð-
ur. Veiðigjald er tæplega lausnin
því það hækkar veiðikostnað og
útgerðin sækir þann kostnað aftur
í vasa almennings, með hækkuðu
fiskverði. Fullvinnsla mundi skilaði
auknu verðgildi aflans og meiri
launaskattstekjum. Síðan Bretar
voru hraktir úr landhelginni höf-
um við veitt fyrir þá fiskinn á Ís-
landsmiðum til vinnslu í þeirra
frystihúsum og flutt hann frítt til
þeirra.
Stjórnarskrármálið er enn
óleyst. Lausn á því máli þarf að
nást. Mér finnst það aftur á móti
óeðlilegt að Alþingi skapi sér
stjórnarskrá til að vinna eftir. Ég
teldi heppilegra að hún yrði samin
af breiðum hópi úr þjóðfélaginu,
sem raunar var gert, og svo yf-
irfarin af vel menntuðum mönnum
í þjóðmálum og síðan lögfest með
formlegum hætti.
Þegar kjarasamningar eru í
gangi hjá verkafólki er sérstaklega
varað við því að samningarnir
valdi verðþenslu í þjóðfélaginu.
Ferðamenn hafa aftur á móti vald-
ið slíkri þenslu að sífellt stærri
hópur landsmanna býr við neyðar-
ástand varðandi húsnæði og af-
komu í þjóðfélaginu og sumir sofa
úti í tjöldum og bílhræjum í
hörkufrosti. Geta þeir aðilar, hjá
ríki og borg, sem eiga að stjórna
þessum málum, talist andlega heil-
brigðir að láta þetta gerast?
Er í vændum betri tíð?
Eftir Guðvarð
Jónsson » Að sjálfsögðu vilja
þingmenn ekki láta
standa sig að því að það
sem þeir lofuðu, sé bara
orðagjálfur.
Guðvarður Jónsson
Höfundur er eldri borgari.
Margar merkar
bækur komu út á
liðnu hausti: skáld-
sögur, minning-
arbækur og fræðirit –
að ógleymdum ljóða-
bókum sem skipta
tugum, enda hefur ís-
lensk tunga aldrei
staðið sterkar sem lif-
andi þjóðtunga en nú.
Staðhæfingin er reist
á þeirri staðreynd að ekki aðeins á
liðnu hausti heldur undanfarna ára-
tugi hefur verið ritað um fleiri þekk-
ingarsvið á íslensku en nokkru sinni
áður. Skáldsagnagerð, leikritun,
ljóðagerð, kvikmyndagerð og gerð
útvarps- og sjónvarpsþátta, stendur
með miklum blóma. Þá hafa nýmæli
komið fram í ljóðagerð, vísnasöng og
rappi, svo og í auglýsingagerð í út-
varpi og sjóvarpi, þar sem frumleiki,
orðaleikir og fyndni, sem áður var
óþekkt í málinu, hafa auðgað tung-
una.
Leitin að klaustrunum
Of langt yrði upp að telja allar
þessar merku bækur sem út komu í
haust. Þó verður að nefna þrjár
bækur. Í fyrsta lagi bók Steinunnar
Kristjánsdóttur fornleifafræðings –
Leitin að klaustrunum – sem fjallar
um klausturhald á Íslandi í fimm
aldir og brugðið ljósi á, hversu mik-
ilsverð klaustrin voru íslensku sam-
félagi miðalda sem fræðslustofnanir
og sjúkrahús – að ekki sé talað um
sum klaustrin sem voru ritunar-
staðir sagna af ýmsu tagi, þar á með-
al Íslendingasagna sem eiga sér
enga samsvörun í menningarsögu
Evrópu á þessum tíma og stuðluðu
að því að íslensk tunga varðveittist.
Saga fjármálamanns
Í öðru lagi skal nefnd bókin CLA-
ESSEN, saga fjármálamanns, sem
Guðmundur Magnússon sagnfræð-
ingur hefur ritað, en þar er lýst stór-
huga athafnamanni af miklum ætt-
um sem vildi ryðja nútímanum braut
á hinu fátæka Íslandi. Við sögu Egg-
erts Claessens kemur Einar Bene-
diktsson skáld og er þar brugðið upp
ólíkri mynd þeirri sem við höfum áð-
ur þekkt af hinu mikla skáldi og at-
hafnamanni, en örlög þeirra Einars
og Eggerts voru afar ólík, enda ólík-
ir menn á ferðinni.
Það sem dvelur í þögninni
Þriðja bókin frá haustinu, sem
hefur sérstöðu fyrir margra hluta
sakir, er bók Ástu Kristrúnar Ragn-
arsdóttur sem hún nefnir Það sem
dvelur í þögninni. Ásta Kristrún er
brautryðjandi í námsráðgjöf á Ís-
landi og starfaði tæp tuttugu ár við
uppbyggingu fagsins og þjónust-
unnar við Háskóla Íslands og allt frá
bernsku hafa listir verið henni hjart-
fólgnar, bækur, myndlist og tónlist.
Bókin Það sem dvelur í þögninni
fjallar um ævi og örlög íslenskra
kvenna á 19du og 20ustu
öld. Í upphafi bókar seg-
ir, að hvert sem litið sé í
sögunni sé sjaldan getið
um afrek kvenna og þær
sem komist hafi á spjöld
sögunnar hafa flestar
komist þangað sakir
grimmdar, lævísi eða
galdra, en margar mik-
ilhæfar konur dvelji í
hinum djúpa þagnarhyl
aldanna. Með bókinni
vildi Ásta Kristrún einn-
ig svipta hulunni af þögninni um
þrjár formæður sínar, Kristrúnu
Jónsdóttur [1806-1881], Ástu Júlíu
Thorgrímsen [1857-1942] og Krist-
rúnu Tómasdóttur [1878-1959] auk
þess sem fjallað er Jakobínu Jóns-
dóttur [1835-1919], eiginkonu Gríms
Thomsens [1820-1896]. Kristrún
Jónsdóttir var heitbundinn Baldvin
Einarssyni [1801-1833] og beið hans
í festum sjö ár, en hann gekk að eiga
aðra konu í Kaupmannahöfn. Sjö ár-
um eftir heitrofið gekk Kristrún að
eiga séra Hallgrím Jónsson [1811-
1880] mikinn lærdómsmann, en
Kristrún syrgði hins vegar Baldvin
Einarsson alla ævi. Fengur er að
frásögn Ástu Kristrúnar af Guðnýju
Jónsdóttur skáldkonu frá Klömbr-
um í Aðaldal, en hún var systir
Kristrúnar og lést langt fyrir aldur
fram eftir barnamissi og harðræði í
hjónabandi.
Bókin Það sem dvelur í þögninni
er skrifuð meðan barátta kvenna um
allan heim gegn ofbeldi karla og
kynferðislegri mismunun var að
hefjast, og þótt bókin sé ekki skrifuð
í tengslum við þá baráttu veitir hún
þeirri miklu baráttu meiri dýpt. Ásta
Kristrún segir að frásagnir bók-
arinnar um þær merku konur sem
skópu viðhorf mín og tengingar við
fortíðina séu ritaðar í minningu for-
eldra hennar, Jónínu Vigdísar
Schram [1924-2007] og Ragnars
Tómasar Árnasonar [1917-1984].
Næmni höfundar og tilfinning fyrir
öðru fólki, aðstæðum þess og um-
hverfi mótast af einlægni og skáld-
legum innblæstri af fólki úr lífi
hennar svo að á stundum greinir les-
andinn ekki milli skáldskapar og
raunveruleika sem gerir bókina enn
meira hrífandi. Þá eiga þjóðfélags-
myndir bókarinnar og lýsingar á lífi
fólks erindi við alla, karla og konur á
nýrri öld nýrra réttinda og jöfnuðar
allra þjóða og allra einstaklinga.
„Það sem dvelur
í þögninni“
– áhrifamikil bók
Eftir Tryggva
Gíslason
Tryggvi Gíslason
» Bókin er skrifuð þeg-
ar barátta kvenna
gegn ofbeldi karla var
að hefjast. Þótt hún sé
ekki skrifuð í tengslum
við þá baráttu veitir
bókin henni dýpt.
Höfundur er fyrrverandi skólameist-
ari Menntaskólans á Akureyri.
tryggvi.gislason@gmail.com
Móttaka aðsendra greina
Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar grein-
ar alla útgáfudaga.
Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota
innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í sam-
skiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir
ekki greinar sem einnig eru sendar á aðra miðla.
Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu
mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn „Senda inn
grein“ er valinn.
Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn
í kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að
viðkomandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið er nóg að slá inn kennitölu
notanda og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólar-
hringinn.
Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma
569-1100 frá kl. 8-18.