Morgunblaðið - 09.02.2018, Qupperneq 22

22 MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 9. FEBRÚAR 2018
Sigtryggur Sigtryggsson
sisi@mbl.is
Þ
að er eðlilegt að þegar ný
höfn og hafnarmannvirki
eru byggð þurfi að skoða
og meta umhverfisþætti
og fram fari mat á um-
hverfisáhrifum þegar umfang og
aðstæður kalla á slíkt. Þá sé
fjallað um alla lykilþætti mann-
virkjagerðar í heild sinni. Aftur á
móti er það svo að við viðhald og
endurbætur á höfn sem löngu er
byggð og er í fullum rekstri er
rétt að setja spurningar við sam-
felldar þarfir
fyrir leyfisveit-
ingar á verkum
svo sem varpi
efnis fyrir við-
haldsdýpkanir.
Þessu verklagi
verður að
breyta.“
Þetta segir
Jón Þorvaldsson,
aðstoðarhafnar-
stjóri Faxaflóahafna, í minnisblaði
sem hann hefur tekið saman um
varp dýpkunarefna í sjó og kynnt í
stjórn fyrirtækisins. Samkvæmt
lýsingu Jóns er ekki annað að sjá
en að lítilsháttar dýpkunarverkefni
sé orðið fast í jarðvegi regluverks
og úttekta.
Faxaflóahafnir hafa í gegnum
tíðina getað notað efni sem kemur
upp við dýpkun til landfyllinga og
með því dregið úr varpi dýpkunar-
efna í hafið. Á árunum 2005-2006
var aftur á móti allt mögulegt þró-
unarrými hafnarlands á þrotum og
eftir það hefur dýpkunarefni verið
sett í gamalt námusvæði efnistöku
úr sjó austan Engeyjar. Magn
dýpkunarefnis sem losað hefur
verið í sjó á þessu námusvæði er í
dag orðið um 1.000.000 rúmmetrar
og þar er um 300.000 rúmmetra
losunarrými enn fyrir hendi sam-
kvæmt nýjustu mælingum. Engin
vandamál eru þekkt sem þessu
verklagi hafa fylgt, segir Jón.
Fyllt upp í gamlar efnisnámur
Úr þessu námusvæði voru á sínum
tíma teknir um 1.500.000 rúm-
metrar af malarefni og losað dýpk-
unarefni fyllir upp þessa gömlu
efnisnámu og færir sjávarbotn í
svipaða mynd og var áður en efn-
istaka hófst.
Samkvæmt lögum nr. 33/2004
um varnir gegn mengun hafs og
stranda er losun dýpkunarefnis í
sjó háð leyfi Umhverfisstofnunar
og sótt hefur verið um samþykki
fyrir þessu varpi efnis í sjó og þá
skilað inn öllum tilskildum gögnum
til samþykktar á losun efnis og
frágangi þess.
„Nú bregður svo við að sam-
þykkt á losun dýpkunarefnis er í
dag orðin torsótt,“ segir Jón í
minnisblaðinu. Sótt hefur verið
um losun á dýpkunarefni úr inn-
siglingarrennu að Bryggjuhverf-
ishöfn í Elliðaárvogi. Verkið er
viðhaldsdýpkun vegna sets sem
borist hefur í rennu frá efnis-
vinnslu Björgunar og áætlað magn
efnis sem þarf að varpa á losunar-
svæði austan Engeyjar er 11.000-
15.000 rúmmetrar.
Áðurnefnt dýpkunarverk í inn-
siglingarrennunni hófst með form-
legu erindi Faxaflóahafna í sept-
ember 2016. Málið bíður nú þess
að spyrja skal sveitarstjórn um
matsskyldu og síðan líklega líka
Skipulagsstofnun.
Verkið er viðhaldsdýpkun á
hreinu seti, mengunarlaust, og á
losunar- og varpstað er áratuga
reynsla af efnislosun. Efnismagnið
í þessu tilfelli er um 1% af því efni
sem áður hefur verið losað á þess-
um stað.
„Mikilvægt er að útgefnar leið-
beinandi reglur séu ekki þannig
gerðar að flækjustig umfjöllunar
og samþykkta sé aukið og það
gert nær ómögulegt að vinna eftir
þeim. Ferlið verði það torsótt að
óvinnandi verði,“ segir Jón í minn-
isblaðinu.
Fundað verður um málið
Hann segir að í dag sé það ekki
alveg sjálfsagt mál að fyrir hendi
sé dýpkunarverktaki og heppileg
tæki til verksins hér á landi þegar
fara þarf í dýpkunarverk. Það ein-
faldi ekki mál og flýti því að
bregðast við nýjum og auknum
þörfum notenda að þurfa að
standa í margra mánaða sam-
þykktaþjarki við leyfisveitanda.
Mikilvægt sé að unnt sé að vinna
að framkvæmdum við hafnargerð
og dýpkanir innan skynsamlegs
undirbúningstíma og án verulegra
hindrana.
Eins og fram kemur í kynningu
þessarar samantektar samþykkti
stjórn Faxaflóahafna að senda
minnisblaðið Sambandi íslenskra
sveitarfélaga, enda er hér um að
ræða málefni sem snertir allar
hafnir landsins. Það er mikið mál
fyrir sveitarfélög, sem reka hafnir,
að lenda í löngu og tafsömu ferli,
jafnvel þótt um sé að ræða
smæstu viðhaldsdýpkanir.
Samkvæmt upplýsingum blaðs-
ins hyggst Sambandið efna til
fundar með aðilum sem að þessum
málum koma, þ.e. Skipulags-
stofnun, Umhverfisstofnun, Vega-
gerðinni og Hafnarsambandinu.
Morgunblaðið/Styrmir Kári
Unnið við Engey Sanddæluskipið Sóley og dýpkunarprammi vinna að því að ná upp efni á hafsbotni. Það var notað í uppfyllingu við Skarfabakka. Dýpkunarefni hefur verið sett í gamalt námusvæði við Engey.
Dýpkun hafna föst í regluverki?
Jón Þorvaldsson lýsir regluverkinu
í tengslum við þessa framkvæmd
og dregur saman:
 Nú skal sá háttur hafður á að
túlka varp dýpkunarefnis í hafið
sem námuiðnað og sækja skuli um
dýpkunarverk hversu smá sem þau
eru undir formerkjum þess að hér
geti verið um matsskylda fram-
kvæmd að ræða.
 Fá þurfi umfjöllun og samþykkt
Skipulagsstofnunar í stærri verkum
um hvort viðkomandi framkvæmd
skuli háð mati á umhverfisáhrifum.
 Fá þurfi umfjöllun og samþykkt
sveitarstjórnar í smærri verkum
um hvort viðkomandi framkvæmd
skuli háð mati á umhverfisáhrif-
um.
 Ef dýpka og varpa skal efni inn-
an 115 metra frá strönd skal lög-
saga vera hjá sveitarstjórn, en ef
utan þeirra marka er lögsaga hjá
Skipulagsstofnun. Það eru vart
nokkur dýpunarverk og losunar-
svæði við strönd innan 115 metra
línu.
 Fyrirspurn um matsskyldu
fylgir að sækja þarf síðan til sveit-
arstjórnar um framkvæmdaleyfi á
grundvelli samþykkts aðal- og/eða
deiliskipulags hvort sem fram-
kvæmd er matsskyld eða ekki. Um-
hverfisstofnun getur ekki svarað
erindi fyrr en þessu ferli öllu sem
hér er lýst er lokið. Þá sendir hún í
öllum tilfellum erindið til Hafrann-
sóknastofnunar og leitar umsagn-
ar. Þegar svör liggja fyrir fari fram
mat á mögulegum áhrifum fram-
kvæmdar áður en ákvörðun er tek-
in um leyfi og skilyrði.
„Hér er lýst umfjöllunarferli sem
stofnanir eru búnar að túlka og
skilgreina eftir sínu höfði. Ferlið
tekur langan tíma og er líklega í
sumum tilfellum orðið nær enda-
laust,“ segir Jón.
Morgunblaðið/Eggert
Ártúnshöfði Rennan sem Faxaflóahafnir ætla að dýpka liggur að athafnasvæði Björgunar við Bryggjuhverfi.
„Ferlið orðið nær endalaust“
Undirbúningur og framkvæmd viðhaldsdýpkunar
í höfnum er orðið svo flókið ferli að aðstoðar-
hafnarstjóri Faxaflóahafna sá sig knúinn til að
taka saman minnisblað og leggja fyrir stjórn
fyrirtækisins. Stjórnin sendi minnisblaðið til
Sambands íslenskra sveitarfélaga, sem ætlar
að boða til fundar með hagsmunaaðilum.
Jón Þorvaldsson
Eltak sérhæfir sig í sölu
og þjónustu á vogum