Verslunartíðindi - 01.08.1935, Blaðsíða 30

106
VERSLUNARTÍÐINDI
fyrstu þarf samt ekki að þýða það, að þeir
hafi alls ekki verið trygðir. Fer fjarri, að
svo hafi verið. Má því til sönnunar í fyrsta
lagi benda á það, að enda þótt atvinnulíf
landsmanna hafi þá verið fáþætt og óbrot-
ið, þá var fyllilega rjettmætt að ætla, að
eðlilegri gjaldmiðilsþörf viðskiftanna væri
ekki ofboðið með hálfrar miljón króna
seðlaumferð. I öðru lagi mæla stofnlög
Landsbankans svo fyrir, að seðlarnir eigi
að vera gjaldgengir með fullu ákvæðisverði
í landssjóð og alla opinbera sjóði. Verð-
ur einmitt þetta ákvæði að teljast hin mik-
ilvægasta trygging, sjerstaklega þegar þess
er gætt, að seðlafúlgan, sem um var að
ræða, var Iítið hærri en allar tekjur lands-
sjóðs í þann tíma.
Þegar þessi tilhögun á stofnun íslenska
gengisins er höfð í huga, er það næsta vel
skiljanlegt, að um hana hefir á sínum
tíma staðið talsverður styr, og margir bor-
ið kvíðboga fyrir, að hjer væri á sandi
bygt, svo mikil sem trú manna var þá á
gullgengi. Það kom samt snemma í ljós, að
raunveruleg gjaldmiðilsþörf landsins sam-
fara gætilegri fjármálastjórn rjeðu mestu
um öryggi þessara mála. Landsmenn fengu
og brátt fult traust á þessum seðlum, og
varð þar á engin breyting, þótt útgáfa
þeirra yrði aukin upp í 750 þús. krónur
nokkrum árum síðar.
Breytingar þær, sem orðið hafa á ákvæð-
um þeim, sem á hverjum tíma hafa gilt um
seðlaútgáfu Landsbankans, verða ekki
raktar hjer. Hefir það verið gert á öðrum
stað í blaðinu, svo og frá því skýrt, hvern-
ig þeim málum er nú skipað. Hinsvegar
er það ekki úr vegi að tilfæra hjer yfirlit
yfir seðlaútgáfu beggja bankanna og
Landsbankans sjerstaklega, frá þeim tíma,
að Landsbankinn varð aftur aðalseðlabanki
landsins.
Yfirlit þetta er sýnt með eftirfarandi
línuriti:
Úr yfirliti þessu má lesa margþætta
sögu. Segir hún ekki einungis frá vexti og
eflingu Landsbankans sjálfs síðustu 50 ár-
in, heldur einnig frá því, hvernig tekist
hefir að greiða úr þeim vandamálum, sem
bankanum var ætlað að leysa, sem sje að
auka peningaviðskiftin í landinu og styðja
að framförum atvinnuveganna. Ber hvoru-
tveggja vott um mikla sigra, sem unnist
hafa í lífsbaráttu þjóðarinnar.
En línuritið hjer að ofan ber þess einn-
ig órækan vott, hve starfsemi bankans á
þessu sviði er nátengd æðaslögum og hin-
um minstu hræringum alls viðskiftalífs í
landinu. Það er engin tilviljun, að seðla-
útgáfan tekur þær sveiflur, sem línuritið
sýnir. Við nánari athugun kemur greini-
lega í ljós, hvernig þær svo að segja end-
urspegla gang viðskiftanna, og jafnvel
segja til um eðli og háttu búskaparins í
landinu. Hinar reglubundnu sveiflur seðla-
umferðarinnar frá einum ársfjórðungnum
til annars, ár hvert, sýnir sanna og ein-
kennandi mynd af árstíðabúskap þjóðar-
innar og segir til um þenslu og samdrátt
viðskiftanna á hverjum tíma. En einnig
hinar löngu bylgjur línuritsins hafa sína
sögu að segja. Þær sýna vöxt og þróun at-
vinnulífsins frá ári til árs. Meðal annars