Morgunblaðið - 16.06.2018, Blaðsíða 16

16 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 16. JÚNÍ 2018
Galleri Ozone | Austurvegi 35 | 800 Selfoss | S. 534 8040 | Skoðaðu úrvalið á | Sendum frítt um land allt
Buxur
Verð 9.995 kr.
Framleiðsla er hafin á íslensku kolla-
geni á vegum lífræknifyrirtækisins
Protis, sem er í eigu FISK Seafood á
Sauðárkróki. Fyrirtækið er fyrst til
að framleiða kollagen á Íslandi eftir
tveggja og hálfs árs þróunarvinnu.
Protis sérhæfir sig í framleiðslu
fæðubótarefna sem innihalda íslensk
þorskprótín sem unnin eru úr hrá-
efni sem falla til við hefðbundna
flakavinnslu á íslenskum þorski, að
því er fram kemur á heimasíðu fyrir-
tækisins.
Dr. Hólmfríður Sveinsdóttir, nær-
ingarfræðingur og framkvæmda-
stjóri Protis, segir eftirspurnina eft-
ir fæðubótarefninu vera mikla hér á
landi. „Kollagen er mjög heitt efni í
dag vegna áhrifa á húð, hár og negl-
ur, líka á liði, vöðva og annað.“
Kollagenið sem er úr íslensku fisk-
roði er unnið á Sauðárkróki. Fram-
leiðslan er á sama stað og land-
vinnsla FISK Seafood. Kollagenið er
framleitt með vatnsrofstækni þar
sem einangrað kollagen úr roði eru
meðhöndlað með vatni og ensímum,
síað og þurrkað. Hráefnið er með
rekjanleikavottun og vottun um að
veiðarnar séu sjálfbærar. Segir
Hólmfríður vöruna vera nýjung en
hingað til hefur kollagen úr íslensk-
um fiski verið sent úr landi, unnið er-
lendis og aftur sent til Íslands.
„Það er umhverfisvænna að vinna
það á Íslandi, t.d. minna kolefnis-
spor.“ Segir Hólmfríður að mark-
miðið með því að þróa vöruna sé að
nýta fiskinn í sjónum til fulls og efla
lýðheilsu. Framleiðslan er unnin í
samstarfi við Iceprotein en nýlega
hlaut fyrirtækið styrk í þágu rann-
sókna á vatnsrofnu fiskprótíni upp á
9,5 milljónir frá AVS rannsóknar-
sjóði í sjávarútvegi. veronika@mbl.is
Kollagen úr
íslensku fiskroði
 Protis á Sauðár-
króki fyrst á markað
með slíka vöru
Ljósmynd/Anton Brink
Sproti Hólmfríður Sveinsdóttir er
framkvæmdastjóri Protis.
Nína Guðrún Geirsdóttir
ninag@mbl.is
Gleðin var allsráðandi á Air Iceland
Connect-hátíð Hróksins í Nuuk, en
blásið var til 5 daga hátíðar til að
fagna 15 ára starfsafmæli Hróksins
á Grænlandi. „Síðustu 15 ár hafa
verið ævintýri líkust. Landnám
Hróksins snerist ekki bara um skák,
heldur að efla vináttu og samvinnu
nágrannaþjóðanna í norðri,“ sagði
Hrafn Jökulsson, forseti Hróksins,
m.a. í ræðu sinni við hátíðahöldin. Í
tengslum við hátíðina var efnt til
margvíslegra viðburða en hún var
formlega sett af Vivian Motzfeldt,
utanríkis- og menntamálaráðherra
Grænlands, sem þakkaði Hróknum
gott og gjöfult starf í gegnum árin.
Þá var velferðarsjóðurinn Vinátta í
verki kynntur en hann fær til um-
ráða þær 40 milljónir sem söfnuðust
eftir hamfarirnar í Uummannaq-
firði.
Börnin fengu íslenskar gjafir
Á meðal þess sem var á döfinni var
Air Iceland Connect-meistaramót
þar sem sextán skákmenn kepptu
um Íslandsferð og fleiri vinninga. Þá
heimsóttu Hróksliðar grunnskóla og
færðu hátt í hundrað 1. bekkingum
reiðhjólahjálma að gjöf frá Kiwanis-
klúbbnum Heklu og Eimskip. Einn-
ig var fangelsið í Nuuk heimsótt í
tvígang og þar gripið í tafl á meðan
tónlistin dundi. Hápunktur hátíð-
arinnar að sögn Hróksliða var heim-
sókn á barnaheimili í Nuuk, sem er
fastur viðkomustaður skákfélagsins,
segir í fréttatilkynningu. Þar hýsa
grænlensk hjón börn sem ekki geta
búið hjá foreldrum sínum, og veittu
þau gjöfum viðtöku frá íslenskum
stuðningsaðilum. Við lok hátíðar
færði Skafti Jónsson, sendiherra Ís-
lands í Nuuk, ráðherranum Vivian
Motzfeldt taflsett úr postulíni eftir
listamanninn Hauk Halldórsson, en
hann sótti innblástur í listsköpun
Grænlendinga.
Ljósmynd/Hrókurinn
Barnahópur Hrókurinn heimsótti grunnskóla í Nuuk og færði allt að hundr-
að 1. bekkingum reiðhjólahjálma, í boði íslenskra bakhjarla.
„Síðustu 15 ár
ævintýri líkust“
Ljósmynd/Hrókurinn
Nuuk Gleðin skín úr andliti þessa
drengs sem fékk íslenskar gjafir.
Helgi Bjarnason
helgi@mbl.is
„Þau skriðu inn og ég líka en ég sá
engin naut,“ segir Ágúst Sigurðs-
son, sveitarstjóri Rangárþings ytra
og formaður Oddafélagsins, um
manngerðan helli sem fannst í
túninu í Odda við frumrannsókn á
dögunum. Heimildir eru um hrunda
hella á þessum slóðum, m.a. Naut-
helli sem getið er um í Jarteinabók
Þorláks helga Þórhallssonar bisk-
ups frá því rétt fyrir aldamótin
1200. Sá hellir hrundi ofan á tólf
naut sem drápust nema hvað einum
uxa tókst að bjarga með því því að
heita á hinn sæla biskup.
Fornleifafræðingarnir voru ekki
beinlínis að leita að Nauthelli eða
Sæmundarfjósi en grafið var á
svæði sem tengist þessum örnefn-
um, en það er kallað Sæmundar-
hellar og er tengt Sæmundi fróða í
Odda sem lést á árinu 1133.
Kom á óvart
„Það kom öllum á óvart að þetta
skyldi finnast svona fljótt. Við héld-
um að það þyrfti lengri tíma. Krist-
borg Þórsdóttir fornleifafræðingur
hafði undirbúið sig vel og var ákveð-
in í því hvað ætti að skoða fyrst. Það
var því ekki alger tilviljun að hellis-
muninn fannst en auðvitað þurfti
líka heppni,“ segir Ágúst.
Hægt er að ganga hálfboginn um
tíu metra inn í hellinn. Ágúst segir
að hleðslur séu í hellinum og við
hellismunann. Fornleifafræðing-
arnir sem gerðu könnunarskurðinn
höfðu ekki tíma til að rannsaka hell-
inn vel og hvort hann tengist öðrum
hellum. Byggt var yfir skurðinn til
að verja minjarnar.
Málið rætt á Oddastefnu
„Nauðsynlegt er að grafa meira
svo betra sé að komast að minjunum
og skoða hellinn betur. Hugmyndin
er að Kristborg og samstarfsfólk
hennar skoði þetta aðeins betur á
næstu dögum. Svo ætlum við að
ráða ráðum okkar um framhaldið,“
segir Ágúst.
Segir hann að það verði gert í
tengslum við Oddastefnu sem
áformuð er 1. júlí næstkomandi.
Meðal annars þurfi að finna fjár-
magn til að kosta frekari rannsóknir
en ekki fékkst styrkur úr Forn-
minjasjóði fyrir rannsóknir í ár.
Oddafélagið vinnur að endurreisn
þessa forna höfðingjaseturs sem
menningarstaðar. Ágúst segir mik-
ilvægast að tryggja vel grunninn.
Það þurfi að gera með fornleifa-
rannsóknum.
Ýmis önnur verkefni eru í undir-
búningi. Nefnir Ágúst að í haust
verði farið af stað með fornleifa-
skóla barnanna í samvinnu við
grunnskólana í héraðinu. Byggt
verði upp nám þar sem börnin geti
lesið sér til um sögu staðarins og
kynnst því hvernig fornleifafræð-
ingar vinna. „Það kemur sér vel fyr-
ir það verkefni að við skulum finna
strax eitthvað til að sýna þeim,“
segir Ágúst.
Engin naut sáust í
Sæmundarhellum
 Hellirinn í Odda skoðaður  Hugað að frekari rannsóknum
Áhugavert Fornleifafræðingarnir Kristbjörg Þórsdóttir og Lilja Björk
Pálsdóttir við rannsóknir við hellismunann undir túninu í Odda.