Morgunblaðið - 21.06.2018, Page 10

10 MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 21. JÚNÍ 2018FRÉTTIR
Vatnagörðum 22 | 104 Reykjavík | Sími 585 8300 | sala@postdreifing.is | postdreifing.is
FJÖLPÓSTUR
SEM VIRKAR
*könnun Zenter apríl 2016.
61% landsmanna lesa fjölpóst
70% kvenna lesa fjölpóst
58% neytenda taka eftir tilboðum á
vöru og þjónustu í gegnum fjölpóst*
Dreifum sex daga vikunnar inn á 80.000 heimili
MARKHÓPURINN ÞINN BÍÐUR
EFTIR TILBOÐI FRÁ ÞÉR
Hafðu samband og við gerum þér tilboð í þá þjónustu sem þér hentar
©The Financial Times Limited 2014. Öll réttindi áskilin. Ekki til endurdreifingar, afritunar eða endurritunar með neinum hætti. Öll ábyrgð á þýðingum er Morgunblaðsins og mun Financial Times ekki gangast við ábyrgð á þeim.
Af síðum
Vice Media var sett á laggirnar með
það fyrir augum að ganga fram af
fólki. Að sama skapi er margt sem
hneykslar í nýrri úttekt New York
Magazine á stormasömum vexti
fyrirtækisins undir stjórn hins mjög
svo óhefðbundna Shane Smith sem
var einn stofnenda Vice og forstjóri.
Í greininni er rakið hvernig Vice
ýkti hversu vel það næði til ungra
neytenda gagnvart rótgrónum fyrir-
tækjum og fjárfestum, allt frá Intel
til Ruperts Murdoch.
Til þess að styðja við framrás sína
fór Vice eitt sinn þá leið að reisa
nokkurs konar Pótemkíntjöld, til að
ganga í augun á nýjum samstarfs-
aðila. Stuttu fyrir mikilvægan fund
með Intel flutti fyrirtækið sig í flott-
ari skrifstofur í næsta húsi. Vice lét
smíða fundarherbergi gagngert
fyrir fundinn, lét koma fyrir nýjum
salernum og hvatti starfsfólkið til að
koma með vini sína í vinnuna á fund-
ardaginn sjálfan til að láta það líta út
fyrir að vera iðandi og fullt af flottu
ungu fólki.
Meira í húfi hjá sprotum
Blekkingar eru algengar á flest-
um sviðum atvinnulífsins. Jafnvel
rótgróin fyrirtæki leggja mikið á sig
til að sannfæra fjárfesta um að allt
sé í lukkunnar velstandi. Hjá sprota-
fyrirtækjum er, aftur á móti, meira í
húfi þar sem laða þarf að fjármagn,
viðskiptavini og skapa sýnileika.
Þeir eiga það margir til að freistast
til að láta reyna á hversu langt þeir
geta gengið. Að því sögðu þá voru
frumkvöðlarnir sem ég ræddi við á
ráðstefnunni Funders Forum í síð-
ust viku á einu máli: aldrei að ljúga.
Ráðstefnan, sem haldin er á
sveitaseturshóteli stutt frá London,
býður upp á heillandi blöndu af ný-
sköpun, bjartsýni, græðgi, öfund
(sumir gestirnir hafa þegar skapað
sér milljarða punda) og meðaumkun
(sumir eru forstjórar stórra fyrir-
tækja á hlutabréfamarkaði). Ég þori
einnig að bóka að innan um allan
titringinn var að finna væna klípu af
ýkjum, hálfsannleik, hvítri markaðs-
setningarlygi og almannatengslum.
Dyggðir og lestir að hætti Vice í
nokkurn veginn jöfnum hlutföllum.
Ég veit þetta, að hluta til vegna
þess að frumkvöðlar viðurkenna það
stundum að hafa teygt á sannleik-
anum, þó svo þeir játi það yfirleitt
ekki fyrr en eftir að þeir hafa slegið í
gegn. Martha Lane Fox, sem stofn-
aði Lastminute.com með Brent
Hoberman, einum af stjórnendum
Forum, greindi eitt sinn frá því á
fundi sem FT stóð fyrir að hún hefði
skáldað sumar af fyrstu umsögn-
unum frá viðskiptavinum fyrir-
tækisins til að gera fleiri áhuga-
sama. Hún er nú orðin barónessa.
Raðfrumkvöðullinn Luke Kohnson
skrifaði árið 2014 hvernig frum-
kvöðlar „þykjast oft vera með fleiri
viðskiptavini, sterkari bakhjarla og
meiri sérfræðiþekkingu en þeir hafa
í raun“. Hann hélt því fram að „það
er af skynsemi sem við sýnum því
meiri skilning þegar sprotar
skrökva en þegar stór fyrirtæki gera
slíkt hið sama“.
Feta hinn gullna meðalveg
Misgjörðir Lane Fox barónessu
virðast tiltölulega sakleysislegar nú
þegar heilu þjóðríkin hamast við að
framleiða falskar fréttir. Og hrað-
ferð blóðrannsóknafyrirtækisins
Theranos upp á toppinn, og hörmu-
legt fallið til botns sem fylgdi í kjöl-
farið – sem margir frumkvöðlar sem
ég ræddi við færðu í tal – er nú þeg-
ar öðrum víti til varnaðar þegar
kemur að því að skilja hvernig það
að koma sjálfum sér á framfæri get-
ur þróast út í uppspuna og svik.
(Theranos gerði dómsátt, án þess að
játa eða neita sök, í einkamáli sem
bandarísk stjórnvöld höfðuðu gegn
fyrirtækinu).
En það er samt til grátt svæði sem
frumkvöðlar munu ljóstra upp um ef
gengið er á þá. „Þú þarft ekki að
ljúga – það er mjög hættulegt,“
sagði mér stofnandi fyrirtækis sem
þróar samgönglausnir. „En þú þarft
svo sannarlega að laga skilaboðin að
þeim sem þú talar við,“ t.d. blaða-
mönnum sem spyrja hvort frum-
kvöðlar eigi nokkurn tíma að segja
ósatt.
Annar frumkvöðull, sem beðinn
var að lýsa því hvar mörkin liggja á
milli þess sem má og ekki má, sagði
að það væri í góðu lagi að segja fjár-
festum að mikill áhugi væri á fjár-
mögnunarlotu og að viðræður um
skilmála hefðu átt sér stað. En að
segjast vera kominn með fjármögn-
unarloforð, óskuldbindandi skjal
sem er undanfari endanlegs samn-
ings, væri ekki í lagi.
„Ég held að það sé töluverður
munur á því annars vegar að hrein-
lega ljúga og hins vegar að koma á
framfæri sýn þinni á hvernig það
mun gera heiminn betri ef þér tekst
ætlunarverk þitt,“ segir þriðji frum-
kvöðullinn, eigandi leitarvélar-
fyritækis sem nýtir gervigreindar-
tækni sem þykir bjóða upp á ófá
tækifæri til að blekkja. Hún og aðrir
gestir staðfestu að það væri breyti-
legt eftir staðsetningu hverju
áhættufjárfestar gleypa við. Í Kísil-
dal skiptir mestu máli að hafa réttu
framtíðarsýnina; í New York og
London eru ákvarðanir um það hvar
á að fjárfesta „mun meira við-
skiptalegs eðlis“. Fjórði frum-
kvöðullinn skýrði þetta betur: „Þú
vilt ekki fara í gegnum áreiðan-
leikakönnun með lygi á samvisk-
unni.“
Einhyrningur, einhyrningur!
Skilaboðin eru skýr. Hættan er sú
að lygar komi fólki í koll. Ólíkt
stráknum sem kallaði „úlfur, úlfur!“
eru stofnendur sprotafyrirtækja
orðnir að strákum og stelpum sem
hrópa „einhyrningur, einhyrn-
ingur!“ þegar þeir reikna það út að
fyrirtæki þeirra hljóti að vera millj-
arða dala virði.
Í ögrandi grein frá árinu 2010 með
yfirskriftina „Ættu frumkvöðlar að
ljúga?“ skrifaði nýsköpunarprófess-
orinn Daniel Isenberg að „fræðilega
séð eru allir á móti því, en í raun
gera það flestir að einhverju marki“.
Ég sendi honum tölvupóst og spurði
hvort eitthvað hefði breyst síðan
þetta var ritað. Nei, svaraði hann, og
mun aldrei gera það.
Þegar kemur að því viðhorfi að
sýna ungum fyrirtækjum sem berj-
ast í bökkum meira umburðarlyndi
en eldri fyrirtækjum, þegar kemur
að lygum, þá fær það ekki svo auð-
veldlega staðist núna þegar ofvaxnir
sprotar eins og Uber og Facebook
eru allsráðandi. Eins og Isenberg
benti mér á: „Að fá kinnhest frá eins
árs barni er krúttlegt, en ekki svo
sætt lengur þegar barnið er
orðið tíu ára.“
Frumkvöðlar eru alltaf að skrökva
Eftir Andrew Hill
Hjá þeim sem eru að
byggja upp fyrirtæki er
algengt að teygt sé á sann-
leikanum og jafnvel blekk-
ingum beitt, en hreinar og
klárar lygar munu alltaf
koma í bakið á mönnum.
Shane Smith, forstjóri Vice Media, og meðstofnandi hans, Suroosh Alvi, hafa ekki hikað við að teygja hressilega á
sannleikanum í því skyni að ganga í augun á væntanlegum samstarfsaðilum, að því er New York Magazine heldur fram.