Morgunblaðið - 07.07.2018, Qupperneq 12

Sigurður Ægisson
sae@sae.is
Njörður S. Jóhannsson áSiglufirði lauk nýveriðvið að smíða líkan af enneinu sögufrægu Fljóta-
skipinu og afraksturinn er eins og
áður geysifagurt verk. Í það fóru
3.224 koparnaglar. Skipið sem nú
varð fyrir valinu er Bliki, sem smíð-
að var á Hraunum í Fljótum árið
1862 af Jóhannesi Sigurðssyni. Það
fórst árið 1871
með tíu manna
áhöfn, að talið er
14. apríl, og var
þá í eigu Einars
B. Guðmunds-
sonar. Um þann
atburð ritar
Hjalti Pálsson á
einum stað eftir-
farandi: „Sam-
kvæmt frásögn
Hannesar [Hann-
essonar] á Melbreið, hafðri eftir
gömlum Fljótamönnum, reru þrjú
skip úr Fljótum þann 13. apríl. Sagt
var að tvö þeirra hafi aldrei kastað
stjóra því að gengið hafi í hríð og
vonskuveður. Sást það síðast til
Blika að hann hélt áfram útsiglingu
þegar hin sneru við. Daginn sem
skipin tvö náðu landi, hinn 14. apríl,
var stórhríð og frostharka og talið
að þann dag hefði skipið farist …
Var skipið vel búið að öllu leyti og
talið að ekki væru önnur betur
mönnuð, valinn maður í hverju rúmi.
Þetta var síðasta opna hákarlaskipið
sem fórst úr Fljótum.“
Fyrsta líkanið sem Njörður
smíðaði var Úlfur, sem Þorsteinn í
Haganesvík átti, svo gerði hann lít-
inn árabát handa sjálfum sér og ætl-
aði að hætta eftir það, en gat ekki.
Þá komu Marianna, Bæringur SK 5,
sem Páll Árnason á Ysta-Mói smíð-
Njörður S.
Jóhannsson
aði 1898 fyrir Einar Hermannsson á
Molastöðum, og síðan annar Bær-
ingur sem langafi Njarðar í föður-
ætt, Ásgrímur Sigurðsson, smíðaði
upphaflega 1894, og eftir það gerði
hann Vonina og Óskina, þá Sigurvin,
bát Gústa guðsmanns, síðan Blíð-
haga, Skagaströnd, Hraunaskipið,
Hákarl/Haffrúna, Fljóta-Víking,
Álku, Ugga, Jóhönnu, Blika, Lata-
Brún, rúffskipið Farsæl og núna
Blika.
Langafi er heimildamaðurinn
Lýsingu á Blika hefur völund-
urinn frá manni sem var öllum hnút-
um kunnugur í sveitinni og um tíma
um borð.
„Kristján langafi minn Jónsson
sagði mér að árið 1870, sama ár og
hann flytur með foreldrum sínum,
Jóni „yngri“ Jónssyni og Gunnhildi
Hallgrímsdóttur, frá Brúnastöðum í
Fljótum að Arnarstöðum í Sléttu-
hlíð, hafi hann og faðir hans farið á
Blika fyrstu viku apríl í tvær veiði-
ferðir,“ segir Njörður. „Sú fyrri var
mikið styttri, því þá fóru þeir á færi,
voru að afla fiskjar, því að menn
voru orðnir frekar fisklitlir um það
leyti, en í seinni ferðinni fóru þeir í
hákarl, og þá voru þeir í þrjá og
hálfan sólarhring og þeir fengu átta
og hálfa tunnu af lifur. Og hann
sagði við mig að skipið hefði verið 30
og hálft fet á lengd og fjórtán umför
og efsta umfarið hafi verið hvítt að
andófsþóftu og svo svart á milli
þófta og hvítt aftur á milli næstu
þófta og skipið hefði heitið Bliki og
að það hefði verið hægt að þekkja
þetta skip langt að vegna þess að
efsta borðið var málað svona svart
og hvítt. Og hann sagði mér líka að
það hefði verið með altari, en það er
fjölin sem er yfir næst öftustu þóft-
unni, og bitaþóftan hefði verið aftur
í og matarkista þar aftan við; bita-
þóftan er þófta sem er smíðaður
kassi undir, stundum með þremur
götum, stundum fjórum, það var
misjafnt, og þar gátu menn stungið
inn í vettlingum til þess að vera
nógu fljótir að grípa til þeirra ef þeir
þurftu á þeim að halda, þeir voru
alltaf þurrir þarna. Og svo aftan við
bitakistuna, eða þóftuna sem for-
maðurinn sat á, þar var stór matar-
kista, þar sem menn gátu sett það
sem þeir höfðu með sér á sjóinn. Og
líka tjörubelgur og færi við hann,
því að það þurfti stundum að seila
fisk í land, hann var hafður þarna
aftan við.“
Breitt, stöðugt og gott
Jafnframt sagði Kristján Nirði
að allar skilrúmsfjalir hefðu verið
byggðar inn á við, til að stöðva lifr-
ina í veltingi, og það hefði verið skil-
rúm í miðjum lifrarkössunum báð-
um eftir endilöngu. Kjölfestan hefði
verið í kerlingarhólfinu sem var aft-
an við andófsþóftuna, sem er
fremsta þóftan, og svo hefði líka
verið kjölfesta framan við þóftuna
sem altarið var á og þar niður.
„Og hann sagði mér, að í skip-
inu hefði verið góður átta tommu
kompás,“ segir Njörður. „Það var
nú eina siglingatækið sem þeir
höfðu fyrir utan bara árar og stýri.
Og á stórseglinu hafi verið tvírifað
en á aftursegli og framsegli hafi ver-
ið bara einrifað. Og hann sagði mér
margt fleira, m.a. það að Bliki hefði
siglt mjög vel, þetta hafi verið breitt
og stöðugt og gott sjóskip og ákaf-
lega sterkt.“
Efnið í fleyinu var keypt greni,
ókantskorið, bátaskífur sem kall-
aðar voru, en öll bönd voru úr reka-
við. Í líkanasmíðina notaði Njörður
hins vegar smíðafuru, nema í þrjú
neðstu borðin, sem eru þurrkaður
rekaviður. Hátt í 800 tímar fóru í
listaverkið. Og sem fyrr gerði Björg
Einarsdóttir, eiginkona Njarðar,
seglin.
Full ástæða er til að óska þeim
hjónum enn og aftur til hamingju.
Þetta einfaldlega gerist ekki flott-
ara.
Bliki var auðþekkjanlegur
úr mikilli fjarlægð
Njörður S. Jóhannsson
gerir líkan af síðasta
opna hákarlaskipinu sem
fórst úr Fljótum í Skaga-
firði. Í það fóru 3.224
koparnaglar og næstum
800 klukkustunda vinna.
Efsta borðið var málað
svart og hvítt og það varð
tilefni nafngiftarinnar.
Ljósmyndir/Sigurður Ægisson
Líkan Bliki hefur verið geysifagurt skip. Líkanið er, eins og öll hin líkönin sem Njörður hefur gert, í hlutföllunum 1 á móti 12.
Allt á sínum stað Séð ofan í Blika. Þar er hvergi slakað á nákvæmninni.
Þar blasir m.a. við eftirlíking af kompásinum og aftari kjölfestan.
Völundarsmíð Taugin og keðjan sem tilheyra akkerisbúnaðinum, festunni.
12 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 7. JÚLÍ 2018
Rau›arárstígur 14 · sími 551 0400 · www.myndlist.is
Gallerí Fold óskar eftir
blómamynd eftir
Jón Stefánsson
fyrir traustan kaupanda
Áhugasamir hafi samband við Jóhann Hansen,
s. 845 0450 , fold@myndlist.is