Morgunblaðið - 19.07.2018, Síða 22

22 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ FIMMTUDAGUR 19. JÚLÍ 2018
Með aldrinum fjölg-
ar pillunum sem tekn-
ar eru inn, sjálfur tek
ég níu stykki daglega,
eina af hverri tegund.
Staðreyndin er að
nánast í hvert sinn
sem farið er til læknis
bætist í safnið og það
merkilega er að flest-
ar eru þær komnar til
að vera, ekki ávísað
til tímabundinnar inn-
töku. Lyfseðlarnir gilda víst í ár
frá útgáfudegi, eftir það þarf að
hafa samband við viðkomandi
lækni til þess að fá seðilinn endur-
útgefinn. Frá mér að sjá er ferlið
þannig að hringt er í svokallaðan
lyfjasíma hjá viðkomandi heilsu-
gæslustöð. Þar ansar yfirleitt hlý
konurödd sem innir eftir kennitölu
og síðan erindi. Að þessum for-
mála loknum þvæli ég út úr mér
nöfnunum á lyfjunum sem mig
vantar, sem eru misþjál á tungu,
og konan segir af umhyggju og
með afar hlýrri röddu, þetta er
komið í gáttina og þú getur sótt
lyfin í apótekið þitt eftir hádegið.
Það er komið í gáttina
Ég hef velt því fyrir mér af
hverju lyfseðlar lyfja sem ekki eru
ætluð til tímabundinnar inntöku
séu ekki gefnir út án tímatakmark-
ana, þ.e. þeir gildi þar til viðkom-
andi læknir breytir þeim og þá að
undangenginni skoðun á viðkom-
andi sjúklingi því þetta fyr-
irkomulag að þurfa að hringja í
einhvern meðalasíma þar sem ein-
staklingur án læknismenntunar
framlengir heimildina, án, að því
að best verður séð, nokkurrar
skoðunar eða faglegra spurninga
finnst mér a.m.k. bara vera skond-
ið, auk þess sem það hlýtur að
kosta einhverja peninga. Hér hlýt-
ur því að vera að baki einhver hyl-
djúp hugsun sem ég bara höndla
ekki.
Margt athygli vert
er að gerast á þessu
sviði um þessar mund-
ir. Eitt er að ljós-
mæður eru í ströggli
við hið opinbera um
launin sín og að vanda
eru þær ekki að fara
fram á launahækkun
heldur leiðréttingu
launa sinna. Skyldi
þetta nú ekki hafa
heyrst einhvern tím-
ann áður að ekki sé
farið fram á hækkun
launa heldur leiðréttingu og þá
vegna einhvers sem tekið er fram.
Hjá ljósmæðrum virðist mér það
vera aukin námslengd og háskóla-
gráðan sem þær telja að þurfi að
greiða meira fyrir. Fyrstu ljós-
mæðurnar úr nýju sex ára há-
skólanámi útskrifuðust á árinu
1998 en hvað var nákvæmlega fyr-
ir þann tíma er erfitt að átta sig á
en fljótt á litið virðist mér að
námstíminn hafi verið um þrjú ár.
Þó að ég ætli ekki að fullyrða að
svo hafi verið sem er svipaður
námstími og er í Þýskalandi en
þar er námið ekki á háskólastigi,
sama gildir um nám hjúkr-
unarfólks þar í landi, þ.e. „nurse“.
Nám ljósmæðra
Í mínum huga vakna nokkrar
spurningar varðandi nám ljós-
mæðra, lengd þess og háskólastig.
Mér finnst líklegt að áður en farið
er í jafnmiklar breytingar að þá
hafi farið fram þarfagreining á því
hvað ljósmæður þurfa nákvæmlega
að kunna til þess að geta sinnt
þessu starfi svo vel sé. Í annan
stað hvað var gert við ljósmæð-
urnar sem þegar höfðu lokið til-
skildu námi til þess að sinna ljós-
móðurstörfum en m.v. þessar
miklu breytingar sem urðu á nám-
inu finnst mér eiginlega annað úti-
lokað en að þær hafi orðið að taka
einhverja kúrsa til þess að geta
sinnt starfinu áfram. Til viðbótar
hefði það verið nokkuð faglegt og í
anda akademískra fræða að farið
hefði fram könnun á því að hvaða
leyti þjónusta við sængurkonur
hafi batnað með þessari kúvend-
ingu á náminu en um þessa hluti
er ekkert að finna a.m.k. á síðunni
„Saga ljósmæðranámsins“ utan að
í síðasta kaflanum, einkenndum
með „Árið 2006“, kemur eftirfar-
andi fram: „Námsskrá í ljósmóð-
urfræði er í endurskoðun og ætl-
unin er að kanna kosti þess að
taka nemendur beint inn í ljós-
mæðranám og námskeið yrðu að
hluta með hjúkrunarnámi. Það
tæki styttri tíma að verða ljós-
móðir, með möguleika á að bæta
við sig námi til að ljúka hjúkr-
unarprófi.“
Þessi texti bendir til þess að
strax í upphafi hafi vaknað efa-
semdir um hvort réttlætanlegt
væri að krefjast þessa langa náms
af þeim sem vilja sinna starfi ljós-
mæðra hér á landi og við lestur
textans á síðunni finnst mér koma
fram a.m.k. á milli línanna að það
að krefjist þess að viðkomandi hafi
lokið námi í hjúkrunarfræði áður
en hið eiginlega ljósmæðranám
hefst sé ekki síður gert til þess að
ljósmæður eigi kost á að sinna
báðum þessum störfum, sem er
auðvitað bara gott mál enn ætti að
vera valkostur hvers og eins.
Nám vélstjóra í Danmörku
Fyrir skemmstu fór nám vél-
stjóra í Danmörku á háskólastig
en íslenska námið á að vera sam-
bærilegt við það danska, reynt hef-
ur verið að fylgja sömu náms-
kröfum hér og í Danmörku.
Í framhaldinu hlýtur að koma að
því að námið okkar verði við-
urkennt á háskólastigi. Í framhald-
inu munu framámenn vélstjóra
hætta að setja fram kröfur í kjara-
samningum heldur ósk um leiðrétt-
ingu launa vegna námslengdar og
að námið sé komið á hið rómaða
háskólastig. Fyrir utan það sem er
nú ekki neinn smá ávinningur að
komast í hóp háskólaborgara,
verða hluti af háskólasamfélaginu
og taldir með þegar mannauðurinn
er skilgreindur. Ég segi nú bara
eins og Árni Tryggva forðum,
„haldiði að það sé munur?“
Eftir Helga Laxdal »Nú styttist í að nám
íslenskra maskínu-
stjóra komist á há-
skólastig, þeir verði há-
skólaborgarar, tilheyri
háskólasamfélaginu og
um leið mannauðs-
summunni.
Helgi Laxdal
Höfundur er vélfræðingur og fyrrver-
andi yfirvélstjóri.
Haldiði að það sé munur?
Alþingi hefur ákveð-
ið að gefa þjóðinni tvö
ritverk; annars vegar
verk um Þingvelli í ís-
lenskri myndlist, hins
vegar yfirlitsverk um
sögu íslenskra bók-
mennta frá landnámi
til 21. aldar. Þessar út-
gáfur ætlar Alþingi að
styðja með árlegum
fjárveitingum þar til
verkefninu lýkur. Hið íslenska bók-
menntafélag er samstarfsaðili rík-
isins við þessi verkefni.
Ekki er ástæða til að amast við
þessum gjöfum til þjóðarinnar. Hér
gefst fínt tilefni til að heiðra annars
vegar íslenskar bókmenntir og hins
vegar íslenska myndlist. Hvort
tveggja er við hæfi. Bæði þessi verk-
efni eru einnig verðugt verkefni fyr-
ir íslenska bókagerðarmenn, sem
hafa átt veigamikinn þátt í sköpun
íslenskra bóka, allt frá árinu 1530
eða þar um bil.
En þar liggur efinn.
Er það ekki alveg ljóst að það
verða íslenskir bókagerðarmenn í ís-
lenskum prentsmiðjum á Íslandi
sem munu vinna þessar bækur? Eða
ætlar það virðulega og sögulega for-
lag Hið íslenska bókmenntafélag að
bjóða vinnslu þjóðargjafarinnar út á
einhverju láglaunasvæði í hinum
fjarlægari deildum jarðar? Hér er
spurt að gefnum fjölmörgum til-
efnum. Prentun íslenskra bóka hef-
ur að verulegu leyti flust úr landi
undanfarin allmörg ár.
Í greinargerð með
þingsályktunartillögu um verkefnin
tvö segir að það sé „sammæli meðal
allra sem til þekkja að bókmennta-
arfur Íslendinga og ís-
lensk tunga séu und-
irstaða íslensks
sjálfstæðis og þeirrar
framfarasóknar sem
það hefur skapað og sé
skýrasta einkenni
sjálfsvitundar þjóð-
arinnar“.
Íslenskar prent-
smiðjur og þar með ís-
lenskir bókagerð-
armenn hafa verið
samferða íslenskum
bókmenntum af öllu tagi. Þær eru
enda margar sögurnar um samskipti
rithöfunda og setjara, prentara og
bókbindara, sem lifa í stéttinni. Þess
vegna hlýtur það að vera eðlileg
krafa til Hins íslenska bókmennta-
félags og Alþingis að það skilyrði
verði sett að bækurnar verði unnar
af íslenskum fagmönnum í íslensk-
um prentsmiðjum á Íslandi.
Íslenskum fagmönnum er sannar-
lega treystandi fyrir svo krefjandi
verkefni, það hafa þeir löngum sýnt,
hvort sem um er að ræða leturval,
uppsetningu, pappírsval, litgrein-
ingu mynda, prentun og fagurt bók-
band. Það væri því í raun menn-
ingarlegt slys ef farið yrði með þetta
viðhafnarverkefni til útlanda í
vinnslu.
Þjóðargjöf – íslenskt
handverk eða erlent?
Eftir Hauk Má
Haraldsson
» Íslenskum fagmönn-
um er sannarlega
treystandi fyrir svo
krefjandi verkefni, það
hafa þeir löngum sýnt.
Haukur Már Haraldsson
Höfundur er setjari og formaður
Prentsöguseturs.
haukur1@haukurmar.net
Síðastliðið haust kynnti Baldvin
Jónsson ráð til að koma í verð
kindakjöti sem fellur til umfram
neyslu í landinu. Ráðið var að
flytja kjötið ófryst til Bandaríkj-
anna í verslanir sem hafa skapað
sér þá sérstöðu að hafa á boð-
stólum gæðavöru frá Íslandi. Það
mundi fylgja vörukynningu versl-
ananna að þetta tilheyrði hefð-
bundinni sláturtíð að hausti. Þann-
ig yrðu sláturhúsin ekki
skuldbundin til að hafa vöruna
alltaf til. Þetta ráð er ólíkt því
sem var á árum áður, þegar ætlast
var til að kindakjötið væri á boð-
stólum erlendis árið um kring.
Mér finnst merkilegt í þeim
þrengingum sem sauðfjárræktin
er í að ég skuli ekki sjá frekar
minnst á þetta ráð.
Björn S. Stefánsson.
Velvakandi Svarað í síma 569-1100 frá kl. 10-12 velvakandi@mbl.is
Markaðsstarf ekki hagnýtt
Morgunblaðið/Golli
Krásir Lagt er til að flytja lamba-
kjötið ófryst til Bandaríkjanna.
Mest seldu ofnar
á Norðurlöndum
áreiðanlegur hitagjafi
10 ára ábyrgð
Draghálsi 14 - 16 · Sími 4 12 12 00 · www.isleifur.is
Hvar er næsta
verkstæði?
FINNA.is