Jökull


Jökull - 01.12.2006, Blaðsíða 62

Jökull - 01.12.2006, Blaðsíða 62
David W. McGarvie et al. One solution to this stratigraphic problem is to de- termine the absolute ages of representative volcanic units. However this poses two problems: firstly that a dominance of subglacial eruptives may require a large number of samples to be dated before even a rudimentary stratigraphy can be established, and sec- ondly that at the present time the dating of such young rocks is technically difficult, and even the most well- developed method (Ar-Ar dating) is limited because of the high uncertainties generated when analysing young rocks with low potassium concentrations (see Hawkesworth et al., 2004, and references therein). Rocks high in potassium are preferred because they give both lower uncertainties and more meaningful ages, but Iceland’s most K-rich volcanic rocks are evolved rocks (mostly rhyolites but including tra- chytes and mugearites) that are restricted to the flank zones (Sæmundsson, 1974, 1979). With these con- straints in mind, a realistic initial approach to unravel- ling the morphological and geochemical evolution of a flank zone central volcano is to date a small number of carefully-chosen samples that form a skeletal but robust stratigraphy constrained by absolute age deter- minations. The Torfajökull central volcano The Torfajökull central volcano is Iceland’s largest rhyolite complex (Walker, 1966) and lies in the south- ern Iceland flank zone (Figure 1). Its volcanic prod- ucts comprise c. 250 km3 of subglacial and subaerial rhyolite (with minor amounts of basalt-intermediate compositions) which cover an area of c. 450 km2 (Sæmundsson, 1972; McGarvie, 1984). The central volcano is essentially a dissected rhyolite plateau within which a suspected caldera measuring 18 km by 13 km has been mapped by Sæmundsson and Friðleifsson (2001) (Figure 2). Incomplete and poor exposure of this elliptical structure does not allow for the amount of downsagging or the nature of any syn-caldera fill to be ascertained. Vigorous and per- sistent geothermal activity is concentrated within the suspected caldera, and this has led to extensive hy- drothermal alteration of the rocks within and adjacent to the structure (Friðleifsson and Sæmundsson, 2001). Shallow seismicity focussed in central areas suggests that shallow magma intrusion may be ongoing (Soos- alu and Einarsson, 2004; Soosalu et al., 2006). Torfajökull is still active, and its last eruption in 1477 AD produced two small rhyolite lava flows on its northern flanks (Sæmundsson, 1972, 1988; Larsen, 1984). Volumetrically, Holocene rhyolites represent only c. 1% of the exposed volcanic pile (about 2 km3), and yet (compared to the Pleistocene rocks) they have been exceptionally well studied (e.g. Blake, 1984; Larsen, 1984; Mörk, 1984; McGarvie, 1984; Mac- donald et al., 1990; Gunnarsson et al.; 1998; Stecher et al., 1999), due in large part to their good exposure, accessibility, and the existence of a relative stratigra- phy (Sæmundsson, 1972, 1988; McGarvie, 1985) un- derpinned by some tephrochronology (Larsen, 1984). A comparable understanding of the pre-Holocene geochemical and morphological evolution of Torfa- jökull has been hampered by the lack of a sufficient number of geochemical analyses from samples of un- equivocal stratigraphic position within the volcanic pile. Apart from information available in unpublished theses (McGarvie, 1985; Ívarsson, 1992), geochemi- cal analyses of Pleistocene rhyolites have been pub- lished only in McGarvie (1984) and McGarvie et al. (1990). These studies have emphasised an impor- tant distinction between Torfajökull’s Holocene and Pleistocene activity, with Holocene volcanism dom- inated by less-evolved (i.e. subalkaline) and small- volume (<0.3 km3) rhyolite eruptions accompanied by modest-to-extensive interactions with mafic mag- mas, whereas Pleistocene rhyolites are dominated by more evolved (peralkaline) compositions involving less extensive (or no) interactions with mafic magmas (McGarvie et al., 1990). Additionally, available ev- idence suggests that individual Pleistocene eruptions were generally larger than the Holocene rhyolite erup- tions (McGarvie, 1985; Ívarsson, 1992; Sæmundsson and Friðleifsson, 2001), with the most extreme exam- ple being the group of subglacial rhyolite edifices that surround the main rhyolite plateau (termed the “ring fracture rhyolites”) that McGarvie (1984) hypothe- sised were produced during one large eruptive event that took place during the last (Weichselian) glacial period (see Figure 2 for locations). 60 JÖKULL No. 56
Blaðsíða 1
Blaðsíða 2
Blaðsíða 3
Blaðsíða 4
Blaðsíða 5
Blaðsíða 6
Blaðsíða 7
Blaðsíða 8
Blaðsíða 9
Blaðsíða 10
Blaðsíða 11
Blaðsíða 12
Blaðsíða 13
Blaðsíða 14
Blaðsíða 15
Blaðsíða 16
Blaðsíða 17
Blaðsíða 18
Blaðsíða 19
Blaðsíða 20
Blaðsíða 21
Blaðsíða 22
Blaðsíða 23
Blaðsíða 24
Blaðsíða 25
Blaðsíða 26
Blaðsíða 27
Blaðsíða 28
Blaðsíða 29
Blaðsíða 30
Blaðsíða 31
Blaðsíða 32
Blaðsíða 33
Blaðsíða 34
Blaðsíða 35
Blaðsíða 36
Blaðsíða 37
Blaðsíða 38
Blaðsíða 39
Blaðsíða 40
Blaðsíða 41
Blaðsíða 42
Blaðsíða 43
Blaðsíða 44
Blaðsíða 45
Blaðsíða 46
Blaðsíða 47
Blaðsíða 48
Blaðsíða 49
Blaðsíða 50
Blaðsíða 51
Blaðsíða 52
Blaðsíða 53
Blaðsíða 54
Blaðsíða 55
Blaðsíða 56
Blaðsíða 57
Blaðsíða 58
Blaðsíða 59
Blaðsíða 60
Blaðsíða 61
Blaðsíða 62
Blaðsíða 63
Blaðsíða 64
Blaðsíða 65
Blaðsíða 66
Blaðsíða 67
Blaðsíða 68
Blaðsíða 69
Blaðsíða 70
Blaðsíða 71
Blaðsíða 72
Blaðsíða 73
Blaðsíða 74
Blaðsíða 75
Blaðsíða 76
Blaðsíða 77
Blaðsíða 78
Blaðsíða 79
Blaðsíða 80
Blaðsíða 81
Blaðsíða 82
Blaðsíða 83
Blaðsíða 84
Blaðsíða 85
Blaðsíða 86
Blaðsíða 87
Blaðsíða 88
Blaðsíða 89
Blaðsíða 90
Blaðsíða 91
Blaðsíða 92
Blaðsíða 93
Blaðsíða 94
Blaðsíða 95
Blaðsíða 96
Blaðsíða 97
Blaðsíða 98
Blaðsíða 99
Blaðsíða 100
Blaðsíða 101
Blaðsíða 102
Blaðsíða 103
Blaðsíða 104
Blaðsíða 105
Blaðsíða 106
Blaðsíða 107
Blaðsíða 108

x

Jökull

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Jökull
https://timarit.is/publication/1155

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.