Ljósmæðrablaðið - 01.12.2010, Síða 5

5Ljósmæðrablaðið - Sumar 2010
Hvar skal byrja?
Eru það launin, sem hafa rýrnað um ríflega
12% á tveimur árum?
Eru það fagmálin, á hvaða leið sem þau nú
eru?
Það er auðvelt að missa móðinn núna - er
til einhvers að berjast?
En hvað er í húfi?
Fólkið fyrir kerfið eða kerfið fyrir
fólkið?
Frá stjórnvöldum hafa komið fram yfirlýs-
ingar um samráð og gagnsæi við ákvarð-
anatöku í heilbrigðisþjónustu en sannar-
lega hefur ekki verið staðið við þær. Að
minnsta kosti leggja flestir aðra merkingu
í orðið samráð en að það sé einungis fólgið
í tilkynningum á aðgerðum sem þegar hafa
verið ákveðnar.
En hver tók þessar ákvarðanir og hvaða
forsendur liggja þar að baki? Samkvæmt
Páli Skúlasyni siðfræðingi (Návígi á RÚV
þann 19. október) er vandi Íslendinga
ekki efnahagslegur, heldur pólitískur,
samskiptalegur og siðferðilegur og tek ég
heilshugar undir það. Við vitum að það er
enn hægt að hagræða í heilbrigðisþjónust-
unni - það er bara spurningin um hvernig
þeir fjármunir eru nýttir. Eru þeir nýttir til
að gagnast kerfinu eða til að gagnast skjól-
stæðingnum?
Raðráðuneyti
Við höfum mátt búa við ítrekuð ráðherra-
skipti í heilbrigðismálum. Á síðustu 5
árum hafa 6 ráðherrar setið í heilbrigðis-
ráðuneytinu og hver reynt að setja sitt mark
á heilbrigðisstefnu þjóðarinnar, því það er í
eðli hverrar metnaðarfullrar manneskju að
vilja láta að sér kveða. Það er líka í eðli
íslenskrar pólitíkur að hampa kjördæmi
sínu – gamaldags, traustvekjandi hreppa-
pólitík og er það ekki síst skýringin bak
við, í mörgum tilvikum, tilviljanakennda
uppbyggingu íslensks heilbrigðiskerfis.
Baráttan fyrir skjólstæðingana
Síðasta ár hefur einkennst af baráttunni
fyrir að halda uppi þjónustu við skjólstæð-
inga okkar. Baráttan fyrir heimaþjónustu
ljósmæðra stendur enn yfir, þrátt fyrir að
sýnt sé að breytt fyrirkomulag þjónust-
unnar muni hafa aukinn kostnað og minni
samfellu í för með sér. Nú stöndum við
frammi fyrir þeirri baráttu að halda faglegri
barneignarþjónustu á landinu, bæði á
höfuðborgarsvæðinu og á landsbyggðinni.
Eins og fram hefur komið, hefur heil-
brigðisráðuneytið ekki skoðun á því hvort
D-fæðingarstöðum verði lokað, en þeir
eru í Keflavík, á Sauðárkróki, á Höfn og á
Selfossi. Miðað við fæðingafjölda síðustu
ára, munu á fjórða hundrað kvenna fæða
á þessum stöðum árlega við það viðbún-
aðarstig sem fæðingardeildirnar hafa. Auk
fæðinga, sinna þessar fæðingardeildir allri
göngudeildarþjónustu í barneignarferlinu
sem viðbúnaður deildarinnar veldur, en
vísar öðru á viðeigandi þjónustustig. D-
fæðingardeildirnar eru því ekki einungis
grunnöryggisþjónusta fyrir nágrenni sitt,
heldur einnig mikilvæg sía fyrir hærra og
dýrara þjónustustig.
Það er því augljóst að ef fer sem horfir,
mun sá hópur fjölskyldna stækka mikið,
sem sækja þarf fæðingarhjálp um langan
veg. Í kjölfarið mun álag á nærliggjandi
fæðingardeildir aukast til muna, ekki
einungis vegna fæðinga, heldur einnig
vegna annarrar barneignarþjónustu sem
tæplega verður fyrir hendi utan dagvinnu-
tíma á fyrrnefndum stofnunum, eftir að
fæðingarhjálp hefur verið lögð af. Þá eru
ótalin þau áhrif sem skjólstæðingarnir
verða fyrir vegna þessa – óöryggi, kostn-
aður og aðskilnaður fjölskyldu.
Stefna heilbrigðisyfirvalda varðandi
heimaþjónustu í sængurlegu er sú að hana
skuli færa úr núverandi samningi SÍ við
ljósmæður, til Heilsugæslu höfuðborgar-
svæðis. Hugmyndir þar miðast við að ráðinn
sé hópur ljósmæðra til að sinna þjónustunni
út frá miðlægri einingu innan HH. Enn er
ekkert farið að ræða hvernig heimaþjónustu
utan höfuðborgarsvæðisins verði hagað ef
þessar breytingar ná fram að ganga.
Framtíð skrattans á veggnum
Við getum því mátað okkur við þá sviðs-
mynd sem við okkur gæti blasað von
bráðar ef heilbrigðisyfirvöld fá ekki aðrar
ráðleggingar:
• Heimaþjónusta verður veitt á svipaðan
hátt og meðgönguvernd var veitt fyrir
20 árum – sú ljósmóðir sem er á vakt
þá stundina mun veita þjónustuna, burt
séð frá samfellu - en kvíðið engu, það er
stofnanasamfella í þjónustunni.
• Heimaþjónusta mun renna saman við
ungbarnavernd og vera veitt í fáein
skipti frá útskrift af fæðingardeild fram
að fyrstu heimsókn á heilsugæslustöð
við 6 vikna aldur barns. Þ.e.a.s. ef ekki
er of mikið álag á heilsugæslustöðinni
vegna undirmönnunar, stórhátíða eða
sumarleyfa - en kvíðið engu, það er
stofnanaábyrgð á þjónustunni.
• Ekki verður hægt að útskrifa hóp kvenna
og barna sem þarfnast nánara eftirlits
og eftirfylgni, vegna þess að ekki er
mönnun í heilsugæslunni til að taka við
því. Þannig eykst kostnaður Landspítal-
anum aftur vegna lengri sængurlegu.
Landspítalinn reiknar með að a.m.k.
500 konur verði í þessum hópi árlega
sem hver lengi sængurlegu sína um einn
sólarhring vegna þessa. Kostnaður við
það myndi vera 27.5 milljónir króna.
• Á fjórða hundrað fæðinga bætist við á
Landspítala árlega við lokun fæðingar-
deilda á Selfossi og í Keflavík. Þar sem
engin vill eiga það á hættu að fæða á
langri leið sinni til fæðingardeildar,
leggja þær tímanlega af stað og mun
stór hluti þessara kvenna þurfa að
mæla götur borgarinnar þar til fæðing
er komin það vel á veg að hægt sé að
leggja konuna inn á fæðingardeild,
eða stuðla að auknum innlögnum á
meðgöngu- og sængurkvennadeild.
• Hætta er á að engin ljósmóðir muni
fást til að starfa á Höfn ef einungis
verður um dagvinnulaun þar að ræða
– þá væri ljósmóðurlaust frá Kirkju-
bæjarklaustri til Egilsstaða og sjúkra-
flug eini kosturinn þegar barnshafandi
konur þurfa á heilbrigðisþjónustu að
halda, því enginn heilbrigðisstarfs-
maður á staðnum hefur sérþekkingu til
að greina alvarleika blæðingar, verkja
eða hvers þess sem upp á getur komið í
barneignarferlinu.
• Hópur fjölskyldna þarf að flytja
búferlum tímabundið til að sækja
Guðlaug Einarsdóttir
formaður Ljósmæðrafélags Íslands
Ábyrgð hinna?
Á VA R P F O R M A N N S L M F Í