Litli Bergþór - 01.12.2014, Side 14

14 Litli-Bergþór
„Ég hefi áður opinberlega leitast við að sýna fram
á að sólböð væru ugglaust ráð við barnaberklum
(kirtlaveiki) og það besta ráð sem vér þekktum við
byrjandi og langvinnum lungnaberklum“. „Sólin er
það lóð á metaskálinni, sem getur tryggt börnum ykkar
heilsu og líf gegn hvíta dauðanum og fylgikvillum
hans. Þá vaknar spurningin hvernig þið getið notað
þetta lækninga- og hreystivekjandi afl sólarinnar“. „Á
útmánuðum þegar á norðan blæs hér, eru oft sólríkir
dagar, jafnvel sterkara sólskin en um hásumarið“. en
þá er líka kuldinn svo mikill úti og inni og gluggarnir á
baðstofunum svo litlir, að þá er ekki heldur í lófa lagið
að stunda sólböð í heimahúsum.
En það ráð er til við þessu að þið reisið myndarleg-
an heimavistarbarnaskóla ásamt skála til þess
að sóla börnin í. Þetta getið þið gert fyrir hina
svonefndu vatnspeninga, sem þið nú á annað
ár hafið verið að reyna að losna við í lýskólann
fyrirhugaða, en eftir öllum sólarmerkjum að dæma,
munu þeir ekki verða þegnir með þeim skilyrðum
sem þið hafið sett. Á engan hátt getið þið betur varið
peningum þessum, en til þess að tryggja líf og heilsu
barna ykkar og annarra afkomenda, fyrir plágu þeirri,
sem þegar er orðin hér sveitarplága og á þó eftir að
rumska fastar við ykkur, ef þið bíðið eftir því. Lítið
mun þeim, sem eiga að sjá á bak heilsu sinni,
gagna þótt hreppsfélagið geymi þessi þúsund í
kistuhandraða sínum og léttvæg huggun þeim,
sem eftir eiga að sjá á bak börnum sínum og
ástvinum.
Heimavistarskólinn ætti að standa nálægt
hver, bæði hann og sólarskálinn ættu að vera
hitaðir upp með vatni eða gufu frá þeim
hver. Þá daga síðla vetrar, er sólar nyti vel,
ættuð þið svo að fela kennaranum á hendur
að láta öll börnin, eða að minnsta kosti öll,
sem nokkur kirtlaveikisveila er í, sóla sig og
baða. Því að auðvitað má það ekki gleymast
að útbúa skólann ykkar með baðáhöldum.
Í stuttu máli: Þið eigið að gera skólann þannig
úr garði, að börnin sæki þangað ekki einasta
andlega fræðslu, heldur einnig og ekki síður,
líkamlega og andlega hreysti.
Á sumrin gæti svo slíkt skólahús verið tilvalið
hæli fyrir kirtlaveik smábörn, en þörfin fyrir
þannig sumarhæli er afar brýn, einkum fyrir
kaupstaðina“.
„Ég fer nú að ljúka máli mínu, og fel það
hreppsefndinni og öðrum góðum mönnum, sem
á mál mitt hafa hlýtt. Hér er mikið og göfugt
verkefni, sem bíður þess að þið beitið ykkur
fyrir því, og leysið það af hendi. Því til sönnunar
að þörfin sé brýn, skal ég enn taka það fram, að
meiri hluti barna hér hefur kirtlaveikisvott, eða
eins og ég tók fram áðan að rétt væri að nefna
það, hafa barnaberkla. Þ.e. berkla á fyrsta og
lægsta stigi. Hve mörgum af þessum börnum
auðnast að vinna bug á smitun þessari veit ég
ekki, reynslan hefir sýnt, að meiri hlutanum tekst það,
en hitt veit ég, að sum af þessum börnum á berklaveikin
eftir að gera óvinnufær og skapa aldurtila, nema þið
þegar hefjist handa.
Ég hefi nú bent ykkur á hvernig þið getið hjálpað
börnunum um herslumuninn til þess að yfirvinna
berklana á byrjandi stigi. Ætlið þið svo lengur að
horfa á, með hendur í vösum, meðan þessi erkifjandi
er að kúga og drepa afkomendur ykkar?“
Svo mörg voru þau orð!
31. des. 1927 segir svo í Alþýðublaðinu frá nýjum
heimavistarbarnaskóla:
„Hitt er heimavistarbarnaskóli í Biskupstungum. Mun
kennsla í honum byrja með nýja árinu. Skólinn stendur
undir Reykholti. Á holtinu er hver svo mikill, að hægt
er að virkja heita vatnið og lýsa skólahúsið, auk þess,
sem vatnið er notað til hitunar og suðu.“
Fyrirlestur Óskars virðist því hafa haft tilætluð áhrif,
en ekki veit ég til þess að sólskáli hafi verið byggður
eins og hann réði sveitungunum til.
Úr Alþýðublaðinu 31. desember 1927.