Morgunblaðið - 29.09.2018, Síða 32

32 UMRÆÐAN
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 29. SEPTEMBER 2018
Kirkjusandur 1, 105 Reykjavík 4 herbergja • 113,3m2 59.900.000 Kr.
Mjög góð 113,3m2 íbúð ásamt góðu stæði í lokuðu bílskýli. Sérlega
vel skipulögð íbúð sem hentar fyrir eldra fólk. Glæsilegt útsýni, góðar
yfirbyggðar svalir. Húsvörður. Íbúð er laus fljótlega.
Nánari upplýsingar veita Ellert í síma 893-4477 eða ellert@eignalind.is
og Sigurður Oddur Sigurðsson löggiltur fasteignasali.
Ekki gefur byrjun íslenskaliðsins, sem tekur þátt íopnum flokki ólympíu-mótsins í Batumi í
Georgíu, tilefni til mikillar bjartsýni
þótt unnist hafi góður sigur yfir
sterku liði Letta í 2. umferð. Síðan
komu stór töp fyrir Ísrael og Nor-
egi í næstu tveimur umferðum. Það
er þó bót í máli að hér er teflt um
stig en ekki vinninga og vonandi
verður endaspretturinn betri en í
Bakú í Aserbaídsjan fyrir tveimur
árum. Tefldar verða ellefu umferðir
og í gær tefldi íslenska sveitin við
Suður-Kóreu.
Í kvennaflokknum hefur íslenska
sveitin einnig unnið tvær viður-
eignir og tapað tvisvar. Guðlaug
Þorsteinsdóttir hefur staðið sig best
allra í hópnum; hefur hlotið þrjá
vinninga af fjórum mögulegum. Ís-
lenska kvennasveitin mætti sveit
Möltu í gær.
Núverandi ólympíumeistarar eru
Bandaríkjamenn og þeir virðast
staðráðnir í að verja titilinn og hafa
unnið allar fyrstu viðureignir sínar.
Í fjórðu umferð lögðu þeir geysi-
sterka sveit Indverja að velli, en úr-
slitum réð er Fabiano Caruana
vann skák sína við Viswanathan An-
and á 1. borði í aðeins 26 leikjum.
Rússar eru hið fórna stórveldi
skákarinnar en hafa ekki unnið ól-
ympíumót í opna flokknum síðan í
Bled 2002, en þá var Garrí Kaspa-
rov í liðinu. Þeir vilja eindregið ná
fyrri stöðu í skákinni og til marks
um það heilsaði Pútín Rússlands-
forseti upp á liðsmenn áður en hald-
ið var til Batumi. En í fjórðu um-
ferð töpuðu þeir fyrir Pólverjum,
1½:2½, og hinn þrautreyndi Vladim-
ír Kramnik á 3. borði missti niður
yfirburðastöðu og þegar hér var
komið sögu var orðið tvísýnt um úr-
slit:
Tomczak – Kramnik
Hér er besti og eini leikur svarts
26. … Hd4 sem hindrar aðgang
hvítu drottningarinnar að mikil-
vægum reitum. Þá telst staðan í
jafnvægi. En Kramnik lék
26. … Hd5??
og svarið kom um hæl:
27.Db4!
Hótar 28.Df8 mát.
27. … c5 28. Dh4! h6 29. Bxh6
Db3 30. Bd2! Kg7 31. Dh8+ Kg6
32. Dh7 mát.
Annað lið sem mun án efa blanda
sér í baráttuna um gullið er lið
Armena. Þeir koma alltaf sterkir til
leiks og unnu ólympíumótin árin
2006, 2008 og 2012. Mættu hins veg-
ar ekki til leiks í Aserbaídsjan fyrir
tveimur árum, en milli þjóða Asera
og Armena hefur ríkt hálfgert
stríðsástand í meira en 30 ár. Í gær
mættust þessar þjóðir í einni af
toppviðureignum fimmtu umferðar.
Á toppnum sátu níu þjóðir með átta
stig en það er athyglisvert að á síð-
ustu mótum hefur engu liði tekist
að vinna með yfirburðum og margir
sakna þess kerfis þegar vinningar
voru látnir ráða og umferðirnar
voru þrettán eða fjórtán.
Tefldi fyrst á ólympíumóti
fyrir 40 árum
Eins og getið var um í pistli hér
um daginn eru lið Íslands í báðum
flokkum býsna reynslumikil. Guð-
laug Þorsteinsdóttir tefldi fyrst á
ólympíumóti í Buenos Aires í Arg-
entínu fyrir 40 árum. Reynslan
nýttist vel í viðureigninni við Hol-
land, en þá kom þessi staða upp:
Anna Haast – Guðlaug Þor-
steinsdóttir
Þessi staða er aðeins betri á svart
og hollensku skákkonunni gast ekki
að framhaldinu 28. Hdd1 Rg4 29.
Rd3 Ha2 og svarta staðan er betri,
þar sem a3-peðið er veikt. Hún
valdi hróknum annan stað:
28. Hd3??
Og þá kom …
28. … He1+!
Það er ekki nóg með að hrókur-
inn á d3 falli, hvítur er óverjandi
mát eftir 29. Hxe1 Hxe1+ 30. Kh2
Rg4+ 31. Kh3 Rxf2+ og 32. … Hh1
mát. Hvítur gafst upp.
Erfið byrjun á ólymp-
íumótinu í Batumi
Skák
Helgi Ólafsson
helol@simnet.is Við lifum óvenjulega
tíma. Tíu árum eftir
hrunið ríkir úlfúð og
ósætti í samfélagi okk-
ar. Mitt í öllu ósættinu
eru ráðamönnum þjóð-
arinnar afhentar ríf-
legar launahækkanir á
silfurfati og fyrirtæki
landsins, sem lífeyris-
sjóðirnir eiga að
stórum hluta, ákveða að gera vel
við stjórnendur sína og hækka
verulega við þá launin sem þó voru
rífleg fyrir. Stjórnvöld hreyfa ekki
litla fingur til að vinda ofan af
launahækkuninni sem þeim var rétt
og Samtök atvinnulífsins (SA), sem
tilnefna helming stjórnarmanna al-
mennu lífeyrissjóðanna, tala fjálg-
lega um hóflegar hækkanir til
stjórnenda fyrirtækja þar sem
fulltrúar lífeyrissjóðanna sitja í
stjórnum. Lítið er svo gert til að
tryggja að hin fögru fyrirheit gangi
eftir. Eða ætli almenningur telji að
fyrirtækin,
„… starfi í góðri sátt við um-
hverfi sitt og samfélag. Launakjör
æðstu stjórnenda séu hófleg, innan
skynsamlegra marka og ofbjóði
ekki réttlætiskennd almennings“
eins og segir í stefnuyfirlýsingu
SA? Eru það ekki einmitt launakjör
stjórnenda fyrirtækjanna sem nú
eru að misbjóða rétt-
lætiskennd almenn-
ings?
Frómar óskir og
framkvæmdin
Þegar vakin er at-
hygli á hversu illa mál-
flutningur SA rímar við
gjörðir fyrirtækjanna
og upplifun almennings
af tekjuskiptingu í
landinu, eins og gert
var í grein í Frétta-
blaðinu 18. september þá skrifar
framkvæmdastjóri SA grein í Morg-
unblaðið 25. september sl. þar sem
hann rekur meðaltalshækkanir
stjórnenda og launþega til að sýna
fram á að stjórnendur séu vel að
þessum hækkunum komnir. Ekki
kemur fram ofan á hvaða laun
hækkanirnar voru reiknaðar og ekki
virðist hvarfla að honum að e.t.v.
hafi launin, sem hækkanirnar reikn-
uðust ofan á, verið of há miðað við
þann veruleika sem Íslendingar búa
við í dag og hækkanirnar því bein-
línis til þess fallnar að auka á úlfúð
og ósætti í samfélaginu.
Við einhverjar tilteknar aðstæður
hefði samanburður á prósentutölum
á borð við þær sem bornar eru fram
í greininni haft eitthvað að segja. En
við búum við allt aðrar aðstæður á
öðrum og óvenjulegri tímum sem
kallar á óvenjulegar ráðstafanir.
Ráðstöfununum sem SA gætu gripið
til var lýst í greininni í Frétta-
blaðinu og einnig á opnum fundi
með Landssambandi lífeyrissjóða
fyrir hálfu þriðja ári.
SA gætu sem hægast notað sam-
takamátt sinn til að hindra þá ofur-
launaþróun sem þegar er orðin og
fyrirséð hjá stjórnendum fyrirtækja
í eigu lífeyrissjóðanna. Þannig gætu
SA látið yfirlýsingar þeirra um að
laun stjórnenda „skuli vera hófleg
og í samræmi við íslenskan launa-
veruleika“ verða að veruleika.
Framkvæmdin hjá SA fram að
þessu ber ekki vott um að hinar
frómu óskir forráðamanna SA séu
neitt annað en orðin tóm.
Því ættu samtök launafólks að
treysta félagsskap sem notar sam-
takamátt sinn eingöngu til að semja
við verkalýðsfélög en neita að nota
samtakamáttinn til að halda aftur
af ofurlaunum stjórnenda í atvinnu-
lífinu?
Samtakamáttur
Samtaka atvinnulífsins
Eftir Bolla
Héðinsson
» SA gætu sem hægast
notað samtakamátt
sinn til að hindra þá
ofurlaunaþróun sem
þegar er orðin hjá
stjórnendum fyrirtækja
í eigu lífeyrissjóðanna.
Bolli Héðinsson
Höfundur er hagfræðingur.
bh@hi.is
Birgir Jakobsson,
fyrrverandi land-
læknir og núverandi
aðstoðarmaður heil-
brigðisráðherra,
skrifaði grein í
Fréttablaðið 25. sept-
ember. Þar spyr hann
sig sjálfan á óbeinan
hátt og nokkuð
lymskulega „hags-
muna hvaða sjúk-
linga“ sé gætt með
því að leyfa starfsemi sjálfstætt
starfandi sérfræðinga á stofu.
Hann gefur sér sjálfur eins og áð-
ur það svar að það séu hagsmunir
sérfræðinganna, sem séu í húfi, en
ekki skjólstæðinga þeirra, sem
hann segir að „hafi tiltölulega ein-
föld heilbrigðisvandamál, sem
sjúklingarnir geta sinnt sjálfir
með ráðgjöf og sem í mörgum til-
fellum ganga yfir af sjálfu sér“!
Hvaðan hefur Birgir þessar upp-
lýsingar? Hvaða læknir eða skjól-
stæðingur lækna tekur undir þessi
orð Birgis? Hver á að gefa ráðin?
Ekki læknirinn?
Birgir veit líklega svarið við
þessum spurningum síst af öllum
sjálfur þar sem hann hefur ekki
starfað sem læknir í langan tíma
og lýst því opinberlega yfir, nokk-
uð þóttalega, að hann sjálfur noti
engin lyf!
Ég hef engan lækni hitt undan-
farin ár, sem ber traust til Birgis,
hvorki sjálfstæða stofulækna né
aðra lækna. Ekki heldur aðra, t.d.
skjólstæðinga mína, sem hafa bor-
ið traust til hans. Ástæðan er fyrst
og fremst ofstækisfullar skoðanir
hans á lausn á vanda heilbrigðis-
mála Íslendinga, sem felast í því
hann hefur stöðugt ráðist að störf-
um okkar sjálfstætt starfandi sér-
fræðilækna með hinum ýmsu og
oft furðulegustu rökum og tillögur
hans eiga allan vanda að leysa! Nú
síðast segir hann að starfsemi
okkar sérfræðilækna
skemmi fyrir starf-
semi Landspítalans –
þegar staðreyndin er
allt önnur; við léttum
augljóslega undir
Landspítalanum með
störfum okkar – sem
og með heilsugæsl-
unni, en báðir þessir
aðilar hafa átt við
gríðarlegan vanda að
stríða undanfarin ár
og hafa að ýmsu leyti
vanrækt skyldur sínar
að flestra mati vegna
fjárskorts og skorts á mannafla,
aðallega hjúkrunarfræðingum og
sjúkraliðum á spítalanum og lækn-
um í heilsugæslunni.
Ég hef unnið sem sjálfstætt
starfandi sérfræðilæknir í 35 ár og
tel mig því þekkja vel til þessara
mála. Ég fer brátt að láta af störf-
um vegna aldurs þannig að ég hef
lítilla persónulegra hagsmuna að
gæta. Viðbrögð mín gegn öfga-
fullum áróðri Birgis byggjast hins
vegar á því að ég vil vernda hags-
muni skjólstæðinga minna og heil-
brigðiskerfisins sjálfs – að láta
ekki einn óupplýstan, ofstækis-
fullan og valdamikinn aðila rústa
því sem gefist hefur vel í rúma
öld; – starfsemi sjálfstætt starf-
andi lækna.
Birgir nefnir teymisvinnu sem
rök gegn starfsemi sjálfstætt
starfandi lækna. Teymisvinna get-
ur oft átt vel við, ég stunda hana
daglega með því að óska eftir að-
stoð annarra lækna, sjúkraþjálf-
ara, sálfræðinga o.fl. til að leysa
með mér vandamál skjólstæðinga
minna. En þessir aðilar vita, eins
og skjólstæðingar mínir líka, að
það er ég sjálfur sem ber ábyrgð á
öllu ferlinu og hag míns fólks, en
ekki eitthvert óljóst teymi sem
hægt er að fela sig á bak við þegar
það hentar. Á endanum erum við
öll að leita til læknis með heilsu-
vanda okkar, en ekki til einhvers
hóps eða teymis.
Það er ljóst, hvað sem Birgir
segir, að hugmyndir hans um að
breyta núverandi kerfi hafa nú
þegar fælt og munu áfram fæla
sérfræðilækna frá því að snúa
heim til Íslands að loknu sérnámi.
Það er mikill skaði því meðalaldur
íslenskra sérfræðilækna er orðinn
mjög hár og mikil þörf fyrir end-
urnýjun í flestum sérgreinum.
Loks tvennt: Þjónusta sér-
fræðilækna á stofu er sannanlega
ódýrari en sambærileg þjónusta í
heilsugæslu og á göngudeild spít-
ala, og hins vegar – allt tal Birgis
um oflækningar sérfræðilækna á
stofu er margfalt minna vandamál
en vanlækningar lækna almennt; –
jafnt sérfræðilækna, í heilsugæslu-
lækna og á sjúkrahúsum, – með
því að hafa biðlista eftir þjónustu
óhóflega langa. Þar er vissulega
mikilla úrbóta þörf og það er sá
mikli vandi sem heilbrigðisyf-
irvöldum ber að leysa hið fyrsta í
stað þess að standa í stríði við
okkur sérfræðilækna, en mikil
þjónusta okkar kostar eftir allt
ekki nema um 6% af útgjöldum til
heilbrigðismála.
Birgir og hags-
munir sjúklinga
Eftir Árna Tómas
Ragnarsson »Hugmyndir hans um
að breyta núverandi
kerfi hafa nú þegar fælt
og munu áfram fæla
sérfræðilækna frá því
að snúa heim til Íslands
að loknu sérnámi. Það
er mikill skaði því
meðalaldur íslenskra
sérfræðilækna er orðinn
mjög hár og mikil þörf
fyrir endurnýjun.
Árni Tómas
Ragnarsson
Höfundur er læknir.