Morgunblaðið - Sunnudagur - 22.09.2018, Qupperneq 34

34 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 23.9. 2018
LESBÓK
Í veglegum kynningarbæklingi, sem hefur aðgeyma upplýsingar, viðtöl, fróðleik og dag-skrá RIFF, Alþjóðlegu kvikmyndahátíð-
arinnar í Reykjavík 2018, segir á einum stað:
„Við hjá RIFF trúum því að bíó geti breytt
heiminum“. Ekki þarf lengi að ganga að því
gruflandi að klásúlan eru runnin undan rifjum
Hrannar Marinósdóttur, stofnanda og stjórn-
anda hátíðarinnar. Enda er hún sanntrúuð.
„Kvikmyndin er gríðarlega sterkur miðill og
getur haft heilmikil áhrif á fólk, oft einnig for-
varnargildi eins og mynd Baldvins Z, Lof mér
að falla, er gott dæmi um. Mér finnst mjög mik-
ilvægt að fá tækifæri til að setjast inn í bíósal í
90 mínútur og kynna mér umfjöllunarefnið frá
ýmsum hliðum,“ segir Hrönn og er frekar að
vísa í heimildarmyndir en leiknar myndir hvað
þetta varðar. „Margar leiknar bíómyndir taka
einnig á alls konar samfélagsmálum og þær fá
ríkulegt pláss á hátíðinni. Allar hafa þó
skemmtanagildi, enda eftir marga af fremstu
leikstjórum heims, sem vita hvernig á að búa til
gott bíó. Mér finnst skipta miklu máli að velja
myndir sem fjalla um okkar daglega líf eða
veita innsýn í líf ýmissa þjóðfélagshópa þannig
að við náum að skilja hvert annað og að þær
hjálpi okkur að þróa og gera samfélagið betra,“
segir Hrönn. „Kannski svolítið væmið hjá mér,
en ég get ekki orðað þetta öðruvísi,“ bætir hún
svo við og brosir.
Búin að slíta barnsskónum
Úr nógu er að velja af hvoru tveggja leiknum
myndum og heimildarmyndum sem og stutt-
myndum. Um 70 myndir frá meira en 30 lönd-
um verða sýndar á hátíðinni, sem fagnar 15 ára
afmælinu í ár og laðar að um 20 þúsund inn-
lenda og erlenda gesti ef að líkum lætur. „Ung-
lingurinn er búinn að slíta barnsskónum og er
alveg að verða fullorðinn,“ segir móðirin með
stolti. Veislan stendur yfir í ellefu daga og hefst
fimmtudaginn 27. september með ádeilu- og
ævintýramyndinni Donbass, þeirri nýjustu úr
smiðju Sergei Loznitsa. „Hann fékk leik-
stjóraverðlaun fyrir myndina í Cannes og
Úkraína valdi hana sem framlag sitt til Ósk-
arsverðlaunanna. Loznitsa er rísandi stór-
stjarna, sem hefur gert flottar myndir. Að
mínu mati ættu allir að sjá þessa mynd. Hún er
stórvirki og fjallar, eins og margar myndir á
hátíðinni, um ástandið í heiminum, einkum í
héraðinu Donbass þar sem stríð er kallað frið-
ur, hatur læst vera ást og áróður er dulbúinn
sannleikur,“ segir Hrönn og tekur fram að
þrátt fyrir nöturlega lýsinguna sé myndin
bráðskemmtileg.
Loznitsa verður meðal fimm heiðursgesta
RIFF í ár, hinir eru Jonas Mekas frá Litháen,
Laila Pakalnina frá Lettlandi, Shailene Wood-
ley frá Bandaríkjunum og síðast en ekki síst
danski leikarinn Mads Mikkelsen. Þau munu
sitja fyrir svörum, kynna verk sín og taka þátt í
íslenskum Bransadögum og Talent Lab-
kvikmyndasmiðjunni, sem haldin eru samhliða.
Mads Mikkelsen spurður
spjörunum úr?
„Ég hef fengið símtöl og fyrirspurnir um Mikk-
elsen frá konum sem ég vissi ekki að hefðu
nokkurn áhuga á kvikmyndum, en vilja nú
endilega tryggja sér miða á myndirnar með
honum og taka þátt í spurt og svarað eftir sýn-
ingar.“
Þrátt fyrir frægð og afrek Sergei Loznitsa
segir Hrönn að hér heima kveiki fáir á nafninu
– ennþá að minnsta kosti. „Loznitsa verður
veitt heiðursverðlaun RIFF fyrir framúrskar-
andi listræna sýn,“ upplýsir hún og jafnframt
að hinn aldni Jonas Mekas hljóti heiðurs-
verðlaun fyrir æviframlag sitt til kvikmynda-
gerðar. Einhverjir fleiri munu einnig hampa
verðlaunum á hátíðinni og hneigja sig pent. Til
dæmis keppa 9 leiknar myndir í flokknum Vitr-
anir um aðalverðlaun hátíðarinnar, Gyllta lund-
ann. „Í þeim flokki eru fyrsta eða önnur mynd
framsækinna leikstjóra. Við erum með nánast
sömu flokka og í árdaga RIFF. Fyrir opnu hafi
er rjóminn af myndum sem sýndar hafa verið á
helstu kvikmyndahátíðum heims undanfarin
ár. Stundum er um heimsfrumsýningu að ræða
eða Evrópufrumsýningu og eru myndirnar þá
merktar þannig í bæklingnum. Fyrir nokkrum
árum bættist við annar heimildarmyndaflokk-
ur, Önnur framtíð, sem tileinkaður er mann-
réttinda- og umhverfismálum.“
Í síðasttalda flokknum nefnir Hrönn tvær
myndir, sem ættu að vekja alla til umhugsunar.
Annars vegar The Cleaners, sem fjallar um
netið og fólk úti í heimi, sem ritskoðar allt efni
sem fer á Google. Því er m.a. velt upp í mynd-
inni hvort allt sem sett er á netið lifi að eilífu.
Hins vegar America, sem segir frá fjölskyldu
sem annast 93 ára konu, ömmuna á heimilinu,
og varpar myndin að sögn Hrannar ljósi á
hvernig komið er fram við aldraða.
Hrönn horfir oft á margar myndir á dag og
er búin að sjá flestar myndirnar á hátíðinni.
Henni finnst hún lukkunnar pamfíll að starfa
við sitt mesta áhugamál. „Við auglýsum eftir
myndum og byrjum að safna um leið og RIFF
lýkur á haustin og skipuleggjum þá hver horfir
á hvað af þeim um eitt þúsund myndum sem yf-
irleitt berast,“ segir Hrönn, en segja má að hún
hafi um sig hátt í 40 manna hirð, lærða og
leikra, sem búsett er bæði hér og erlendis og
veit fátt skemmtilegra en að horfa á bíómyndir.
„Síðan flokkum við myndirnar og smám saman
fækkar þeim sem koma til greina. Aðal-
dagskrárstjórinn okkar, Giorgio Gosetti, sem
starfar líka á Feneyjahátíðinni, hjálpar mikið
til enda þekkir hann alla. Þá er líka gott að vera
með manneskju hér heima eins og Guðrúnu
Helgu Jónasdóttur, sem hefur aðalumsjón með
heimildarmyndadagskránni. Ég legg mikið
upp úr að bjóða upp á gott bland í poka með
áherslu á framsæknar og djarfar myndir, sem
fjalla um mál er varða okkur öll. Oft evrópskar
myndir sem eru tilbrigði við og stundum and-
stæða Hollywood-myndanna í bíóhúsum lands-
ins árið um kring.“
Eystrasaltslöndin og sjálfsmyndin
Hrönn læðir því að að svipað hlutfall kvenna og
karla leikstýri hátíðarmyndunum í ár og að
þorri starfsliðs RIFF séu konur. Hún vekur
ennfremur athygli á að myndir frá Eystrasalts-
löndum verði í fókus og að sjálfsmyndin sé
þemað að þessu sinni; sjálfsmynd þjóða, hópa
og einstaklinga. „Okkur finnst þemað vel við
hæfi í ljósi þess að RIFF á 15 ára afmæli, 100
ár eru liðin síðan Ísland fékk fullveldi og
Eystrasaltsríkin fagna sjálfstæðisafmælum, en
myndir þaðan hafa undanfarið vakið verðskuld-
aða athygli á kvikmyndahátíðum heimsins.“
Sem stjórnandi kvikmyndahátíðar, sem fest
hefur sig í sessi sem einn helsti menningar-
viðburður landsins, er Hrönn á stöðugum þeyt-
ingi milli helstu hátíða heims og alla jafna með
íslenskar kvikmyndir í farteskinu. „Pælingin
um sjálfsmynd þjóða kviknaði í vetur á kvik-
myndahátíð í Yellowknife í Norður-Kanada,
sem helguð var myndum frá norðurslóðum. Í
30 stiga frosti þar nyrðra rann upp fyrir mér að
þótt við tölum kannski ekki mikið um það, er ís-
lenska þjóðin um margt lík þjóðunum nyrst á
hnettinum, til dæmis í Noregi, Lapplandi og
Kanada,“ segir Hrönn, sem útilokar ekki að
leggja smá orð í belg á málþingi um sjálfsmynd
þjóða sem haldið verður á opnunardaginn í
Norræna húsinu. Og vitaskuld bjóða upp á
kvikmyndir frá norðurslóðum sem og öllum
heimshornum á RIFF 2018. Þeir sem komast
ekki í bíó geta fylgst með sérstakri RIFF-
dagskrá í Sjónvarpi Símans.
Hrönn Marinósdóttur, stofnanda
og stjórnanda RIFF, finnst hún
vera lukkunnar pamfíll að starfa
við sitt mesta áhugamál.
Morgunblaðið/Eggert
Trúir því að bíó geti breytt heiminum
Ellefu daga kvikmyndaveisla í vændum. Fimmtánda Alþjóðlega kvikmyndahátíðin í Reykjavík, RIFF, hefst 27. september. Hátt í
70 leiknar myndir, heimildarmyndir og fjöldi stuttmynda frá yfir 30 löndum. Eystrasaltslöndin í fókus og Jonas Mekas heiðraður.
Valgerður Þ. Jónsdóttir vjon@mbl.is
’ Ég legg áherslu á að bjóðaupp á gott bland í poka meðáherslu á framsæknar og djarf-ar myndir, sem fjalla um mál
er varða okkur öll og eru til-
brigði við og oft andstæða
Hollywood-myndanna í bíó-
húsum landsins árið um kring.