Morgunblaðið - 10.10.2018, Side 12

fyrir hluta af efniskaupum. Brúna
hannaði og smíðaði Guðmundur Ing-
ólfsson, vélvirkjameistari á Iðu, en
uppistaða hennar er úr gömlum
byggingakrana og undir henni eru
öxlar með hjólum.
Loftur Jónasson í Myrkholti og
rekstraraðili í Árbúðum sá um að
smíða timburgólf brúarinnar. Þeir fé-
lagar hjálpuðust síðan að við að
Í sumar var formlega tekin í notkun
ný göngubrú yfir Svartá við Árbúðir
á Biskupstungnaafrétti. Brúin mun
auðvelda gangandi og hjólandi ferða-
mönnum að komast yfir ána þegar
farið er á milli Árbúða og Hvítárness.
Tilkoma brúarinnar er liður í að
vernda viðkvæma náttúru hálendisins
og ekki síður liður í þeirri hugsun
heimamanna, að stýra umferð ferða-
fólks um ákveðnar leiðir svo ekki
verði óþarfa álag á viðkvæman gróð-
ur á svæðinu.
Í ávarpi Helga Kjartanssonar, odd-
vita Bláskógabyggðar, kom fram að
brúin er algjörlega unnin að frum-
kvæði tveggja heimamanna sem láta
sér annt um verndun hálendisins.
Þeir gáfu alla vinnu sína við verkið
en Ferðafélag Íslands veitti styrk
koma henni fyrir í ánni, en ekkert
rask varð við uppsetningu brúarinnar.
Lengd brúarinnar eru 17 metrar en
auk þess eru 2 metra landbrýr á
hvorum enda. Brúin er á hjólum og
verður hún dregin á þurrt land á
hverju hausti, því áin bólgnar svo
upp af krapa og ís á veturna að yfir-
borð hennar getur hækkað um
marga metra.
Tveir heimamenn gáfu alla vinnu sína við verkið
Ný göngubrú
yfir Svartá
við Árbúðir
Nýja brúin vígð
Guðmundur Ing-
ólfsson, Helgi
Kjartansson og
Loftur Jónasson.
12 DAGLEGT LÍF
MORGUNBLAÐIÐ MIÐVIKUDAGUR 10. OKTÓBER 2018
Kristín Heiða Kristinsdóttir
khk@mbl.is
Þetta er risaverkefni sem viðerum virkilega montin af,því það er allt unnið í sjálf-boðavinnu. Hönnun skilta,
textagerð, þýðing, öll keyrsla og upp-
setning skilta, en langmest var hand-
mokað, til að gera sem minnst jarð-
rask. Enginn tók krónu fyrir vinnu
sína, en þannig er stemningin hér í
sveitinni gagnvart hálendinu, alveg
sama hvað stendur til, hvort sem þarf
að byggja gistihús, hesthús, salerni
eða göngubrú,“ segir Guðrún Magn-
úsdóttir, bóndi í Bræðratungu í Bisk-
upstungum, en heimamenn þar í sveit
í samstarfi við Ferða- og samgöngu-
nefnd Landsambands hestamanna-
félaga, kortlögðu og merktu reiðleiðir
á Biskupstungnaafrétti í sumar.
„Þetta á upphaf sitt í því að við
Loftur Jónasson frændi minn, sem
hefur verið skálavörður árum saman
á afréttinum og gjörþekkir allar að-
stæður þar innfrá, við fórum í að
skoða ástand reiðleiða vegna vinnu
við nýtt aðalskipulag Bláskógabyggð-
ar og komumst að því að sums staðar
þurfti að breyta reiðleiðum. Eðlilega
gerði Landsamband hestamanna at-
hugasemd við sumar af tillögum okk-
ar því þeir höfðu áhyggjur af því að
við værum að loka sumum reiðleið-
um. En við hittumst á fundi og allir
voru að lokum sammála um hvernig
þetta ætti að vera, það þyrfti að koma
betri upplýsingum til fólks og merkja
reiðleiðir betur svo fólk átti sig á
hvernig best er að ferðast þarna um.“
Guðrún segir að Landssamband
hestamanna hafi kostað framleiðslu
skiltanna, tæpar 2 milljónir, en það
var eini útlagði kostnaðurinn, því öll
önnur vinna var unnin af heimamönn-
um og Ferða- og samgöngunefnd LH
í sjálfboðavinnu. „Fjögur stór upplýs-
ingaskilti voru sett upp í Árbúðum,
við Fremstaver, í Svartárbotnum og
inn í Sóleyjardal. Á þeim skiltum eru
kort og texti um staðinn, upplýsingar
og öryggisatriði. Öðrum megin á ís-
lensku en hinum megin á ensku, svo
þetta nýtist öllum vel sem fara um há-
lendið. Auk þess voru gerðir fimmtán
vegprestar, minni skilti með 42 veg-
vísum samtals. Sá sem er syðst er við
Gullfoss en svo rekja prestarnir sig
upp allan afrétt alveg inn að Hvera-
völlum. Þetta er reiðveganet, eins-
konar stikur eða vörður sem vísa í
ýmsar áttir. Aðalsnilldin er að á
hverjum staur er númer sem eru
tengd neyðarlínunni í gegnum
Landssamband hestamanna. Hver
einasti staur er því hnitsettur í kor-
tasjá LH og þannig beintengdur við
neyðarlínuna. Ef fólk villist, slasast
eða eitthvað kemur fyrir, hvort sem
viðkomandi er gangandi, ríðandi,
hjólandi eða keyrandi, er hægt að
staðsetja það í gegnum þetta númer.“
Mörg hundruð heyrúllur á ári
Guðrún er fædd og uppalin á
Kjóastöðum í mikilli nálægð við há-
lendið og lætur sig það miklu varða
og hefur sjálf unnið heilmikið við upp-
byggingu þar og uppgræðslu.
„Landgræðslufélag Biskups-
tungna var formlega stofnað fyrir 24
árum en samstarfið við Landgræðslu
ríkisins hefur staðið allt frá því árið
1970, og verið afar farsælt. Bændur
og aðrir hér búsettir hafa í þessa ára-
tugi lagt gríðarlega mikið af mörkum,
til dæmis farið með mörg hundruð
heyrúllur inneftir á hverju ári og tætt
þær niður í sárin á rofabörðum til að
loka þeim, eða dreift þeim yfir auðnir.
Í þetta fer mikill tími og vinna, en
þetta er aldrei kvöð, fólk gerir þetta
með ánægju. Þó fyrirhöfn sé og
kostnaður. Sama er að segja um girð-
ingarvinnu og áburðardreifingu, allt
vinnur fólk að mestu leyti í sjálfboða-
vinnu, fúslega. Áhuginn fyrir hálend-
inu er gríðarlegur í sveitarfélaginu,
enda er þetta sameining fyrir okkur
sem hér búum og hluti af sjálfsmynd
fólks. Við erum stolt af hálendinu
okkar og förum gjarnan þangað með
gesti til að sýna þeim fegurðina sem
þar ríkir. Hálendið hefur búið til dýr-
mæta menningu í sveitunum, fjall-
ferðir, smalamennsku, réttir, sagnir,
kvæði og ljóð.“
Vilja skattgreiðendur borga?
Guðrún segir að ef áform um
miðhálendisþjóðgarð og þjóðgarða-
stofnun verði að veruleika muni allt
skipulags- og framkvæmdavald flytj-
ast úr höndum heimamanna.
„Við heimamenn munum þá ekki
hafa neitt um það segja hvað verður
gert þarna innfrá, og þá mun ríkið
væntanlega taka yfir öll þessi verk-
efni sem við höfum verið að vinna í
þessa áratugi. Þá er nú eins gott að
landsmenn átti sig á því að þá leggst
allur slíkur kostnaður á skattgreið-
endur. Við eigum erfitt með að skilja
hvers vegna ríkið vill taka af okkur
þessi verkefni sem við vinnum svo
mörg í sjálfboðavinnu. Hvað heldur
fólk að til dæmis þessi skiltavinna
hefði kostað í höndum ríkisins? Eru
landsmenn tilbúnir til að borga fyrir
það dýrum dómum?“ segir Guðrún og
bætir við að reistar hafi verið gesta-
stofur í tengslum við Vatnajökuls-
þjóðgarð, en þær hafi farið tugi millj-
óna framúr áætluðum byggingar-
kostnaði. „Við viljum ekki skipta á
hálendinu okkar fyrir gestastofur.
Það var lítil gestastofa við Gullfoss,
Sigríðarstofa, sem ríkið rak, en henni
var lokað af því ríkið treysti sér ekki
til að reka hana.“
Mun bitna á ferðafólki
Nýlega var haldinn fundur í Ár-
nesi í Gnúpverjahreppi með heima-
mönnum og þverpólitískri nefnd um
stofnun miðhálendisþjóðgarðs.
„Þar var húsfyllir og mikil and-
staða kom þar skýrt fram, afgerandi
afstaða heimamanna. Ég spurði hvort
sveitarfélögin fengju einhverju um
það ráðið hvort þau færu inn í þessa
framkvæmd þjóðgarðs, hvort alfarið
yrði tekið af okkur þetta vald eða
hvort við gætum sagt nei. Ég spurði
hvort yrði tekið mark á okkur, skoð-
un sveitarfélaga. Ég fékk þau svör frá
Steingrími J. Sigfússyni að auðvitað
fengjum við að ráða þessu. En ég er
ekki viss um að nokkur maður trúi
því, en þetta sagði hann og allir voru
vitni að því. En þegar ég spurði hver
kæmi til með að ráða hvernig þjóð-
garðurinn yrði flokkaður, þá svaraði
hann: „Þið munuð gera það,“ en bætti
svo við: „Til að byrja með.“ Við getum
ekki treyst slíkum svörum,“ segir
Guðrún og bætir við að hún hafi heyrt
í fólki í sveitunum í kring og líka fyrir
norðan, og það séu allir á móti þjóð-
garðshugmyndinni, eins og þetta er
sett upp núna. „Þetta mun bitna á
þeim sem ferðast um hálendið, því
það verður hnignun, það er klárt mál,
á allri aðstöðu og þjónustu. Við viljum
fá að halda áfram að vinna í sátt við
ferðaþjónustuaðila, útivistarsamtök,
landgræðsluna og fleiri við að halda
þessu svæði og þjónustunni þar eins
góðri og hún er. Við viljum hafa eitt-
hvað um það að segja hvernig við
byggjum okkar nærsamfélag,“ segir
Guðrún og bætir við að hún hafi
kynnt sér Vatnajökulsþjóðgarð og
komið hafi fram að þar sé víða pottur
brotinn í rekstri og innviðauppbygg-
ingu. „Það virðist ekki vera til fjár-
magn til alls sem þarf að gera í þeim
þjóðgarði. Okkur heimamönnum hef-
ur tekist að reisa með litlum tilkostn-
aði þrjá veglega fjallaskála og hest-
hús á okkar afrétti, í Árbúðum,
Fremstaveri og Gíslaskála, sem öll
eru með vatnssalernum. Mikið var
unnið í sjálboðavinnu og einstakl-
ingar gáfu að hluta efniskostnaðinn.
Öllu því fólki sem fer um afréttinn
stendur til boða að nýta þessa góðu
aðstöðu og þjónustu.“
Uppsetning Fyrir langflestum skiltunum var handmokað og tók það sinn tíma. Hér eru bræðurnir Ólafur og Egill
Jónassynir, frændur Guðrúnar, að grafa fyrir einu af mörgum skiltum og harla ánægðir þegar upp var komið.
Allir fúsir til að leggja sitt af mörkum
Tungnamenn hafa í ára-
tugi lagt kostnað og
ómælda vinnu í að skapa
góða aðstöðu á afrétti
sínum og við uppgræðslu.
Þeir vilja ekki að ríkið
taki yfir sjálfboðavinnu-
verkefni þeirra.
Hestakona Guðrún Magnúsdóttir fjallkóngur á góðum degi með reiðskjóta sínum,
HURÐIR
Tunguháls 10, 110 Reykjavík, sími 567 3440, vagnar@vagnar.is, vagnar.is
• Stuttur afhendingartími
• Hágæða íslensk
framleiðsla
• Val um fjölda lita í
RAL-litakerfinu
• Vindstyrktar hurðir
Bílskúrs- og iðnaðarhurðir
Iðnaðarhurðir
Iðnaðarhurðir með gönguhurð
Bílskúrshurðir
Hurðir í trékarma
Tvískiptar hurðir
Smíðað eftir máli
Fyrsta flokks þjónusta og ráðgjöf