Morgunblaðið - 23.10.2018, Blaðsíða 17

FRÉTTIR 17Erlent
MORGUNBLAÐIÐ ÞRIÐJUDAGUR 23. OKTÓBER 2018
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Fjárlagahallinn í Bandaríkjunum jókst á fjár-
hagsárinu sem lauk 30. september og hagtölur
benda til þess að skattalækkanir sem tóku gildi í
janúar hafi ekki aukið tekjur ríkisins eins og
leiðtogar repúblikana hafa spáð. Fjárlagahall-
inn jókst um 17%, fór í 779 milljarða banda-
ríkjadala úr 666 milljörðum frá árinu áður.
Embættismenn í Hvíta húsinu og fjárlagaskrif-
stofa Bandaríkjaþings spá því að hallinn stefni í
1.000 milljarða á fjárhagsárinu sem var að hefj-
ast.
Fréttaskýrandi The Wall Street Journal seg-
ir að óvenjulegt sé að fjárlagahalli Bandaríkj-
anna aukist á hagvaxtarskeiði eins og nú er.
Góður hagvöxtur verði yfirleitt til þess að hall-
inn minnki vegna aukinna skatttekna þar sem
tekjur heimilanna, hagnaður fyrirtækja og fjár-
magnstekjur aukist. Á sama tíma minnki yfir-
leitt ríkisútgjöld vegna atvinnuleysistrygginga
og aðstoðar við efnalítið fólk. „Svo mikill fjár-
lagahalli þegar efnahagurinn er öflugur á sér
ekki fordæmi í sögunni,“ hefur The Wall Street
Journal eftir Jason Furman, hagfræðiprófessor
við Harvard-háskóla, sem var formaður efna-
hagsráðs Bandaríkjaforseta í tíð Baracks
Obama. Hann sagði þetta sanna að kenningar
repúblikana um að skattalækkanir þeirra
myndu auka tekjur ríkisins væru ekki réttar.
Embættismenn í Hvíta húsinu sögðu hins
vegar að ávinningurinn af skattalækkununum
kæmi fram síðar og yrði að lokum til þess að
skatttekjur ríkisins stórykjust.
Hætta á stórauknum skuldum
Skattgreiðslur einstaklinga jukust um 1% á
fjárhagsárinu sem var að ljúka en tekjur ríkis-
ins af sköttum á fyrirtæki minnkuðu um 31%.
Er það einkum rakið til þess að tekjuskattur
fyrirtækja var lækkaður úr 35% í 21%.
Þegar skattalækkanirnar voru samþykktar
spáðu leiðtogar repúblikana því að þær myndu
örva hagvöxtinn svo mikið að tekjur ríkisins
ykjust verulega, þannig að skuldir þess ykjust
lítið eða ekkert þegar upp væri staðið. Greg Ip,
aðalfréttaskýrandi The Wall Street Journal í
efnahagsmálum, dró þessa spádóma í efa. Hann
sagði að rök leiðtoga repúblikana væru „póli-
tískt hentug“ en „léttvæg“ og hætta væri á að
skattalækkanirnar yrðu til þess að fjárlagahall-
inn og skuldir ríkissjóðs ykjust. Ip benti m.a. á
að vextir seðlabanka Bandaríkjanna voru ná-
lægt núlli en byrjaðir að hækka vegna þess að
atvinnuleysið var um 4,4% og talið var að það
gæti ekki minnkað mikið meira án þess að verð-
bólgan ykist. Telji seðlabankinn að skattalækk-
anir leiði til of mikillar þenslu er líklegt að hann
hækki vextina frekar og það gæti eytt efnahags-
lega ávinningnum af lægri sköttum, að mati
fréttaskýrandans. Hann taldi það hættulegt að
auka fjárlagahallann á sama tíma og skuldir
ríkisins væri um 77% af vergri landsframleiðslu
og stefndu í að verða 91% innan áratugar vegna
fjölgunar aldraðra og aukins kostnaðar af al-
mannatryggingum.
Svo fór að útgjöld ríkisins jukust um 3% á
fjárhagsárinu sem var að líða. Vaxtakostnaður
ríkissjóðs jókst um 14% frá fjárhagsárinu 1017.
Ríkisútgjöldin til varnarmála jukust um 6% á
fjárhagsárinu 2018 og útgjöld vegna almanna-
trygginga um 4%.
Ríkisútgjöldin minnkuðu sem hlutfall af
vergri landsframleiðslu, úr 20,7% í um 20,3%.
Tekjur ríkisins minnkuðu þó enn meira, eða úr
17,2% í um 16,5%. Fjárlagahallinn jókst í 3,9%
af vergri landsframleiðslu, úr 3,5%.
0
2
4
6
8
10
1,0
1,5
2,0
2,5
3,0
3,5
20
40
60
80
100
Sept.
2008
Sept.
2013
Sept.
2018
Sept.
2023
Sept.
2028
2008 2018 2028 2008 2018 2028
Fjárlagahallinn eykst Skuldir ríkisins aukast
Spár
Spár Spár
OBAMABUSH TRUMP
Þróunin á fjárhagsárum (1. október til 30. september), sem % af vergri landsframleiðslu
Vaxtagreiðslur ríkissjóðs að aukast
779$
milljarðar
15,75$
billjónir
28,7$
billjónir 915$
milljarðar
Fall bankans
Lehman Bros
1,5$
billjónir
522$
milljarðar
Fjárlagahallinn í Bandaríkjunum og skuldir ríkisins frá fjármálakreppunni árið 2008
Heimildir: Fjárlagaskrifstofa Bandaríkjaþings, fjármálaráðuneyti Bandaríkjanna
Fjárlagahallinn í Bandaríkjun-
um jókst eftir skattalækkanir
 Útlit fyrir að fjárlagahallinn og skuldir ríkisins haldi áfram að aukast
Donald Trump Bandaríkjaforseti
sagði í gær að stjórn sín myndi
stöðva eða draga verulega úr fjár-
hagsaðstoð við þrjú Mið-
Ameríkuríki, Gvatemala, Hond-
úras og El Salvador, vegna þess
að stjórnvöld þeirra hefðu ekki
stöðvað þúsundir manna sem ætla
að reyna að komast til Bandaríkj-
anna. Hann sagði að á meðal
fólksins væru „glæpamenn og
óþekktir Mið-Austurlandamenn“
og kvaðst hafa gert her Banda-
ríkjanna viðvart. Á myndinni bíða
farandmenn við landamæri
Gvatemala og Mexíkó.
Hótar að
draga úr
aðstoðinni
AFP
Stjórnmálamenn í Bretlandi gagnrýndu í gær
ofstækisfull ummæli sem höfð voru eftir
ónafngreindum brexitsinnum í þingflokki
íhaldsmanna um Theresu May, forsætisráð-
herra landsins, í blöðum um helgina.
„Nú er sú stund runnin upp að hnífurinn er
hitaður, honum stungið í hana og snúið. Hún
verður dauð bráðlega,“ er haft eftir þingmanni
í grein í The Sunday Times. May var einnig
sagt að koma „með eigin snöru“ á fund sem
fyrirhugaður er í þingflokki íhaldsmanna síðar
í vikunni. Í öðru blaði var haft eftir einum
þingmannanna að May væri á leiðinni á „blóð-
völl“ og annar bætti við: „Það er morð í loft-
inu.“
Þingmenn í helstu stjórnmálaflokkum Bret-
lands gagnrýndu ummælin, þ. á m. íhaldsmenn
sem styðja útgöngu Bretlands úr Evrópu-
sambandinu. Andrew Bridgen, brexitsinni í
Íhaldsflokknum, sagði að slíkt orðbragð væri
„ekki gagnlegt“ og gæti orðið til þess að stuðn-
ingurinn við forsætisráðherrann ykist. „Þetta
fær ekki félaga okkar í flokknum til að styðja
leiðtogaskipti,“ sagði hann. „Þetta hefur raun-
ar þveröfug áhrif núna.“
Ummæli
um May
gagnrýnd
 „Hún verður dauð bráð-
lega,“ sagði brexitsinni
AFP
Í vörn Theresa May hefur sætt heiftúðugri
gagnrýni brexitsinna í Íhaldsflokknum.
Norska þjóðhetjan Joachim
Rønneberg lést á sunnudag,
99 ára að aldri. Rønneberg
fór fyrir fimm manna and-
spyrnuhópi sem sprengdi
þungavatnsverksmiðju í
Noregi í febrúar 1943 og
kom þannig í veg fyrir að
þýskir nasistar gætu fram-
leitt kjarnavopn. Erna Sol-
berg, forsætisráðherra
Noregs, sagði að Rønne-
berg hefði verið á meðal merkustu andspyrnu-
manna Noregs í stríðinu. Fjallað hefur verið
um árás andspyrnumannanna á þungavatns-
verksmiðjuna í bókum, heimildarmyndum og
kvikmyndum, m.a. í myndinni „Hetjurnar frá
Þelamörk“ frá árinu 1965 með Kirk Douglas
og Richard Harris í aðalhlutverkum.
NOREGUR
Ein af hetjunum frá Þela-
mörk látin, 99 ára að aldri
Joachim
Rønneberg
Mest seldu ofnar
á Norðurlöndum
áreiðanlegur hitagjafi
10 ára ábyrgð
Draghálsi 14 - 16 · Sími 4 12 12 00 · www.isleifur.is