Fréttabréf Ættfræðifélagsins - 01.09.2015, Side 22

22http://www.ætt.is
Fréttabréf Ættfræðifélagsins í september 2015
aett@aett.is
Sérhver hlutur á sér sögu þótt frásögn hafi ekki
alltaf verið hátt flutt eða skrifuð, enda ekki ætíð
kunn. Hér verður gerð tilraun til frásagnar af
vegferð bókakistu einnar en að hluta þó byggð
á líkum; kistu sem tapaðist en kom síðar meir í
leitirnar.
Upphaf máls er að Þorkell Eyjólfsson (1815–1891)
er útskrifaðist úr Bessastaðaskóla 1841 fékkst um sinn
við kennslu í Reykjavík en vígðist þremur árum síð-
ar til prests að Ásum í Skaftártungu. Hugur hans stóð
til kennslustarfa samhliða prestsskap og þurfti hann
þess vegna á bókakosti að halda en bækur voru óhæg-
ur flutningur á hestum. Hvernig hann eignaðist bóka-
kistuna góðu er nú ekkert til sagnar um en rúmgóð
kista úr sterklegum rekaviði var honum til ráðstöf-
unar við brottför. Áður en giskað er á hverju eigand-
inn raðaði í kistuna sína skal henni lítillega lýst.
Hjálögð mynd lýsir útliti kistunnar sem er ávöl
að lögun. Lengd hennar er 118 cm, breidd 57 cm og
dýpt 52 cm, breidd botnfjalar er 25 cm, þykkt á fjöl
er 2,3 cm og breidd á langborðum er 15,5 cm. Kistan
er þvergirt málmböndum og styrkt við gafla þar sem
handföngin eru; lokið er einnig styrkt með tveim lang-
böndum af viði og handfangi til að ljúka upp svo og
búnaði fyrir lás. Ótalið er að kistuna er unnt að flytja
á hestbaki enda flakkaði hún landshluta í milli.
Innihaldið
Ætla má að Þorkell raði niður námsbókum sínum frá
sex ára vist í Bessastaðaskóla og einnig viðbótar af
sama toga eftir kennslustörf sem Reykjavíkurstúdent
um þriggja ára skeið svo og efni vegna væntanlegra
nemenda. Viðvíkjandi geistlegu starfi hans þá biblíu,
handbókum og sálmabók með nótum (graduale).
Síðan veraldleg rit, flest í áskrift, svo sem eintök
af Skírni, hefti þau sem þá voru komin út af Fjölni
og Nýjum félagsritum, málgagni Jóns Sigurðssonar
og væntanlega síðar Andvara, Tíðindi frá Alþingi
Íslendinga sem frá upphafi löggjafarþings 1874 verða
Alþingistíðindi og enn oma út. Í sendibréfum Þorkels,
síðar á ævinni, má oft merkja fregnir úr Þjóðólfi svo
e.t.v. hafa eintök af því blaði þá flotið með; að öðru
leyti skortir getspeki um frekara innihald kistunnar.
Þorkell Eyjólfsson, nývígður og nýkvæntur
Ragnheiði Pálsdóttur (1820–1905), bjó að Ásum
í Skaftártungu í 15 ár en lagði þá upp með börn og
bú ásamt bókakistu vestur að Borg á Mýrum yfir
stórfljótin hvert af öðru. Eftir 15 ára búsetu á Borg
fluttu hjónin með svipaðan farangur að Staðarstað á
Snæfellsnesi til rúmlega 16 ára dvalar þar, eða uns
Þorkell lét af prestskap. Fluttust þau hjón að Búðum
til Einars (1867–1945) sonar síns og var kistan með
þeim í för eftir senn hálfrar aldar trygga fylgd. Þorkell
lést á Búðum 1891 og var jarðsettur þar en Ragnheiður
flutti sig um set.
Kistan góða varð eftir í eigu Einars sonar þeirra og
í hans farteski þegar hann 12 árum síðar flutti sig til
Reykjavíkur. Hann varð starfsmaður alþingis 1914 og
frá árinu 1916 til 1923 var hann búsettur í þinghús-
inu. Lítið rými var þar fyrir íbúa og kistan, sem enn
Bókakista
séra Þorkels Eyjólfssonar kom í leitirnar
Í tæpa hálfa öld fylgdi bókakistan séra Þorkeli Eyjólfssyni og fór með honum yfir stórfljót Suðurlands.