Morgunblaðið - 26.01.2019, Blaðsíða 22

BAKSVIÐ
Pétur Hreinsson
peturhreins@mbl.is
Í mars næstkomandi munu sérfræð-
ingar frá OECD í samstarfi við ís-
lensk yfirvöld framkvæma sam-
keppnismat á ferðaþjónustu og
byggingariðnaði. Umfang þessara
tveggja geira nam 15% af landsfram-
leiðslu árið 2016. Í matinu verður
gildandi regluverk greint með að-
ferðafræði OECD. Hin danska Ania
Thiemann mun stýra matinu sem
stendur yfir í átján mánuði. OECD
hefur nýlega framkvæmt sambæri-
legt mat í Portúgal og á Grikklandi.
Ríkisstjórnin og samkeppniseftir-
litið sýndu því áhuga að fá slíkt sam-
keppnismat framkvæmt hér á landi
en þar til bærir aðilar munu einnig
auka þekkingu sína og getu til þess að
taka á slíkum málum í framtíðinni, að
sögn Thiemann.
„Þessir aðilar lýstu yfir áhuga á að
fá þetta mat vegna þess árangurs sem
hefur náðst í öðrum löndum,“ segir
Thiemann við Morgunblaðið, sem sló
á þráðinn til höfuðstöðva OECD við
Boulogne-skóginn í París en OCED
mun ásamt innlendum sérfræðingum
framkvæma matið í samtali við hags-
munaaðila. „Við munum fara vand-
lega yfir regluverkið og reyna að sjá
hvort gildandi reglur hamli á ein-
hvern hátt markaðnum til að starfa á
sem skilvirkastan hátt.“
Kaffiverð lækkaði um 50%
Spurð hvort neytendur muni sjá
einhvern áþreifanlegan árangur af
samkeppnismatinu segist Thiemann
binda vonir við að svo verði. „Við
reynum að reikna út kostnaðinn sem
hlýst af þeim viðskiptahindrunum
sem við finnum samfara þeim ábata
sem hlýst af því að breyta þeim,“ seg-
ir Thiemann og tekur dæmi frá
Grikklandi en OECD gerði sambæri-
lega rannsókn þar í landi á fjórum
geirum. Þar nam ábatinn af matinu
um 5,2 milljörðum evra, eða sem nam
2,5% af landsframleiðslu.
„Á Grikklandi lögðum við fram til-
lögu um að aflétta banni á sölu á kaffi
til þess að taka með, en það máttu
bara kaffi- og veitingahús gera. Þegar
þessu banni var aflétt lækkaði verð á
kaffi um 50%. En við munum ekki
horfa á kaffiverð á Íslandi en þetta er
gott dæmi um það hverju litlar breyt-
ingar á regluverkinu geta skilað,“
segir Thiemann sem býst aftur á móti
ekki við jafn umfangsmiklu reglu-
verki hér á landi.
Í ljósi þess að matið hefur ekki far-
ið fram er óljóst hvaða tillögur OECD
mun gera en Thiemann telur þó að
vísbendingar séu um að of flókið sé að
fá byggingarleyfi hér á landi og vísar í
skýrslu Alþjóðabankans.
17 skref til að fá byggingaleyfi
„Ísland er nokkuð neðarlega á lista
þegar kemur að því að fá bygging-
arleyfi og er í 71. sæti af 180 löndum
og langt á eftir helstu nágrannalönd-
um. „Fjöldi skrefa sem þarf að taka er
nokkuð mikill miðað við að þetta er
lítið hagkerfi. Það eru 17 skref og get-
ur tekið allt að 84 daga. Sem er nokk-
uð hátt í samanburði við hátekjulönd.
En við munum einnig skoða ástæð-
urnar fyrir því, sem geta átt rétt á
sér.“ Í sambandi við ferðaþjónustuna
nefnir hún áskoranir við deilihag-
kerfið sem stundum geti verið vanda-
samar.
Hún segir stóran gagnagrunn
OECD vera einn af styrkleikum
stofnunarinnar. „Það er ein ástæðan
fyrir því að lönd leita til okkar vegna
þess að við getum byggt á þessum
gögnum. Okkar mat byggist alltaf á
gögnum og er að auki alltaf ráðgef-
andi,“ segir Thiemann.
Spurð hvort hún hafi mætt and-
stöðu hagsmunahópa í þeim löndum
þar sem slíkt mat hefur farið fram
segir Thiemann að það séu alltaf ein-
hverjir sem hagnist á óbreyttu reglu-
verki. „Ég held að það sé hluti af
mannlegu eðli að vera hrædd við
breytingar. Það eru alltaf fyrirtæki
eða einstaklingar sem hagnast á kerf-
inu eins og það er. En við reynum að
útskýra fyrir fólki að það hafi ekkert
að óttast. Við höfum ekki ákveðna
hugmyndafræði um það hvernig
markaðurinn eigi að líta út. Við mun-
um meta þessa tvo geira, skoða reglu-
verkið og meta það með tilliti til þess
hvert markmiðið er.“ Thiemann segir
að samkeppnismat af þessu tagi
hjálpi til við að leggja mat á kostnað
og að gögn OECD sýni að óþarflega
þungt regluverk geti virkað á sama
hátt og auðhringir (e. cartel) þar sem
verð er allt að því 20% hærra en það
þarf að vera. „Við erum ekki að segja
að reglur séu slæmar en reglusetning
þarf að vera snjöll.“
Ekki á móti reglum heldur
með snjallri reglusetningu
Morgunblaðið/Eggert
Samkeppni Byggingargeirinn og ferðaþjónustan verða í brennidepli.
Samkeppnismat
» Hefst í mars og tekur um 18
mánuði.
» Byggingargeirinn og ferða-
þjónustan til skoðunar.
» Sérfræðingar OECD munu
vinna að matinu með inn-
lendum sérfræðingum og
hagsmunaaðilum.
 OECD framkvæmir samkeppnismat á ferðaþjónustu og byggingargeiranum
22 FRÉTTIRViðskipti | Atvinnulíf
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. JANÚAR 2019
PFAFF • Grensásvegi 13 • 414 0400 • www.pfaff.is
Verð áður 9.900 kr.
Tilboð: 6.500 kr.
Verð áður 29.900 kr.
Tilboð: 15.000 kr.
Verð áður 59.900 kr.
Tilboð: 25.000 kr.
Verð áður 45.900 kr.
Tilboð: 35.000 kr.
LjÓMaNdI
ÚTsÖLuLoK
ENN MEIRI VERÐLÆKKUN!
26. janúar 2019
Gengi Kaup Sala Mið
Dollari 120.28 120.86 120.57
Sterlingspund 156.83 157.59 157.21
Kanadadalur 90.03 90.55 90.29
Dönsk króna 18.271 18.377 18.324
Norsk króna 14.035 14.117 14.076
Sænsk króna 13.253 13.331 13.292
Svissn. franki 120.88 121.56 121.22
Japanskt jen 1.0952 1.1016 1.0984
SDR 167.28 168.28 167.78
Evra 136.42 137.18 136.8
Meðalgengi/Viðskiptavog þröng 167.9631
Hrávöruverð
Gull 1279.75 ($/únsa)
Ál 1877.0 ($/tonn) LME
Hráolía 61.02 ($/fatið) Brent
Skannaðu kóð-
ann til að sjá
gengið eins og
það er núna á
● Íslandsbanki hefur sent frá sér
uppfærða þjóðhagsspá. Gerir bank-
inn nú ráð fyrir því að 1,1% hag-
vöxtur verði á árinu en að hann
aukist á árinu 2020 og nemi þá
3,1%. Í spá bankans er talið að hag-
vöxtur hafi numið 3,7% allt árið í
fyrra. Íbúðafjárfesting muni leiða
vöxt fjárfestingar í landinu og hún
muni vaxa um 52% út árið 2020.
Þrátt fyrir hægari vöxt ferðaþjón-
ustu geri bankinn ráð fyrir að við-
skiptaafgangur muni áfram verða
viðvarandi og muni nema 2,7% af
vergri landsframleiðslu út áratug-
inn.
Í spánni er gert ráð fyrir að verð-
bólga verði talsverð á næstunni
en að draga muni úr henni að nýju
á næsta ári. Þannig verði 3,6%
verðbólga á þessu ári en 3,2% á
árinu 2020. Þá gerir bankinn ráð
fyrir að kaupmáttur launa muni
vaxa um 1,9% í ár og hið sama
verði uppi á teningnum á næsta ári.
Spá 1,1% hagvexti í ár
og 3,1% á árinu 2020
STUTT
Af þeim fyrirtækjum sem hættu
starfsemi árið 2015 voru flest þeirra í
tækni- og hugverkaiðnaði eða um
12%. Þetta kemur fram á vef Hag-
stofunnar. Fyrirtæki teljast hætt
starfsemi hafi þau hvorki starfs-
menn né rekstrartekjur í tvö ár en
2.895 fyrirtæki hættu starfsemi árið
2015 að undanskilinni fjármála- og
vátryggingastarfsemi. Rekstrar-
tekjur þessara fyrirtækja námu 36,5
milljörðum króna og höfðu þau um
3.000 stafsmenn. 92% þessara fyrir-
tækja voru með 0 til 1 starfsmann.
Fæst fyrirtæki hættu starfsemi í
framleiðslu án fiskvinnslu, eða um
6% og 8% lögðu upp laupana í sjávar-
útvegi. 10% fyrirtækja í byggingar-
starfsemi hættu árið 2015. Á árunum
2011-2015 voru 12 til 13% sem hættu
starfsemi í tækni- og hugverkaiðn-
aði, ef undanskilið er árið 2013 þegar
10% þeirra hættu.
„Einkenni þessara fyrirtækja í
tækni- og hugverkaiðnaði er mikil
nýsköpun. Þessi fyrirtæki eru að
verja fjármunum í rannsóknir og
þróun og þar með er verið að reyna á
ný tækifæri til verðmætasköpunar.
Þegar vel tekst til er það grundvöllur
fyrir aukna verðmætasköpun og út-
flutningstekjur. Nýjar greinar verða
til. En á móti kemur að það er meiri
áhætta að vera í brautryðjenda-
starfi. Það er mikil gróska í greininni
og þrátt fyrir þetta er fyrirtækjum í
þessari grein að fjölga. Starfs-
mannafjöldinn vex og verðmæta-
sköpun greinarinnar eykst. Svona
fyrirtæki eru mikils virði fyrir hag-
kerfið og fyrir vöxt þess,“ segir Sig-
urður Hannesson, framkvæmda-
stjóri Samtaka iðnaðarins, í samtali
við Morgunblaðið.
AFP
Hætta Flest fyrirtæki hættu starf-
semi í tækni- og hugverkaiðnaði.
Mest brottfall
tæknifyrirtækja
 Fæst fyrirtæki
hætta starfsemi í
framleiðslugreinum