Morgunblaðið - 26.01.2019, Blaðsíða 27

27
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 26. JANÚAR 2019
Fjallastund Snjónum hefur kyngt niður sunnan heiða undanfarna daga og nætur, skíðaunnendum og útivistarfólki til
mikils fögnuðar. Þessi röski skíðagarpur naut stundarinnar fyrir ofan snævi þakið Eldborgargil í Bláfjöllum.
Hari
Helga Vala Helga-
dóttir skrifar furðu-
lega grein um Morg-
unblaðið í nefnt blað,
en segir jafnframt að
til að koma málum sín-
um á framfæri neyðist
hún til að skrifa um
þau þar, því enginn
miðill nái til viðlíka
fjölda landsmanna –
og takið eftir – hún
hefur aldrei þessu
vant rétt fyrir sér, það er um vin-
sældir blaðsins.
Hún fer ófögrum orðum um rit-
stjórann Davíð Oddsson og þykist
reka illsku hans langt aftur á síð-
ustu öld. Samt var það þessi sami
ritstjóri sem úthlutaði henni ramma
á tíu daga fresti á
leiðarasíðu blaðsins.
Kannski lítur hún á það
sem tákn mannvonsku
ritstjórans gagnvart
lesendum blaðsins, en
það mun hún eiga við
sjálfa sig. En hins veg-
ar mætti álykta, að því
er Morgunblaðið svona
víðlesið að ritstjórinn
er slíkur ágætismaður
og á þvílíka samleið
með lesendum sínum að
ekki verður saman
jafnað. Hitt þykist ég þó vita að ill-
yrtir pistlar á tíu daga fresti eru
ekki það sem dregur að lesendur.
Vera má að Golfstraumurinn
vermi land okkar, sólin skíni hátt á
himni og fiskurinn gangi á grunn-
mið fyrir náð Samfylkingarinnar,
en hitt vita færri hvað stofnandi
hennar hafðist við í hjáverkum á
þeim sama tíma og hún varð til.
„Eftir stendur viðfangsefnið,
stundum laskað, stundum fíleflt, en
fjölmiðillinn, og þar af leiðandi hið
upplýsta samfélag, ber skaðann.“
Eftir Kristján Hall » Því er Morgunblaðið
svona víðlesið, að rit-
stjórinn er slíkur ágætis-
maður og á þvílíka sam-
leið með lesendum sínum
að ekki verður saman
jafnað.
Kristján Hall
Höfundur er lesandi og áskrifandi
Morgunblaðsins.
Viðbrögð við pistli Helgu Völu
Eins og komið hefur
fram síðustu daga var
skipaður átakshópur um
aukið framboð á íbúðum
og aðrar aðgerðir til að
bæta stöðu á húsnæðis-
markaði, en tillögur
hópsins voru kynntar í
vikunni. Vinna hópsins
gekk vel og ég hef sagt
að hún sé mikilvægur
liður í samtali ríkis-
stjórnarinnar, sveitar-
félaga og heildasamtaka á vinnumark-
að fyrir yfirstandandi kjaraviðræður.
Átakshópurinn skilaði af sér 40 til-
lögum sem allar eru til þess fallnar að
bæta stöðu á húsnæðismarkaði. Allir
hagsmunaaðilar eru sammála um að
tryggja þurfi aukið framboð íbúða á
hagkvæman og skjótvirkan hátt og
bæta stöðu þeirra sem standa höllum
fæti á húsnæðismarkaði, ekki síst
stöðu leigjenda. Tillögurnar varða allt
frá almennu íbúðakerfi, húsnæðis-
félögum og leiguvernd, til skipulags-
og byggingarmála, samgönguinnviða
og ríkislóða, auk upplýsingamála og
eftirlitsmála ýmiss konar.
Niðurstaða hópsins er að töluverður
skortur er á húsnæði hér landi, hvort
sem er í þéttbýli eða dreifbýli, en sem
stendur vantar á bilinu 5.000-8.000
íbúðir á landinu öllu. Um 10.000 nýjar
íbúðir eru á leið á markaðinn á næstu
þremur árum en vegna
fyrirsjáanlegrar fólks-
fjölgunar mun okkur
vanta í kringum 2.000
íbúðir í upphafi árs 2022.
Jafnvel mun vanta enn
fleiri íbúðir ef aðflutt
vinnuafl sem hingað hef-
ur komið ákveður að festa
rætur hér. Stjórnvöld
þurfa því að bregðast við
með sérstökum aðgerð-
um sem auka framboð
húsnæðis og lækka
húsnæðiskostnað al-
mennings.
Húsnæðismálin eru dreifð innan
stjórnkerfisins og lutu nokkrar tillögur
hópsins að því að einfalda stjórn-
sýsluna. Þessi staða hefur leitt til
minni samhæfingar, óþarfa flösku-
hálsa og ógagnsæis á húsnæðis-
markaði. Meðal annars til að bregðast
við þessu lagði ég fram frumvarp sem
varð að lögum á síðasta ári þar sem ég
fól Íbúðalánasjóði aukið hlutverk að
safna upplýsingum um húsnæðismál
og vera stjórnvöldum innan handar
þegar kemur að stefnumótandi
ákvörðunum varðandi húsnæðis-
markaðinn. Um síðust áramót færðist
Mannvirkjastofnun undir félagsmála-
ráðuneytið. Aukið samstarf Íbúðalána-
sjóðs og Mannvirkjastofnunar mun
gera stjórnvöld betur í stakk búin að
samhæfa greiningar á framboði og
eftirspurn á húsnæðismarkaði og eftir-
liti með byggingarmarkaðinum. Þess-
ar breytingar munu nýtast mjög vel
við að hrinda í framkvæmd þeim að-
gerðum sem átakshópurinn lagði til á
húsnæðis- og vinnumarkaði.
Verkefnið fram undan er stórt en í
góðu samstarfi við aðila vinnumark-
aðar og aðra hagsmunaaðila er ég
sannfærður um að við getum náð til-
ætluðum árangri. Húsnæðistillögurnar
sem kynntar voru eftir samráð stjórn-
valda og aðila vinnumarkaður eru
góðar. Þær sýna okkur að samtal og
samvinna getur skilað árangri. Stjórn-
völd eru tilbúinn til samtals um frekari
útfærslur þessara tillagna og um önn-
ur mikilvæg mál sem tengjast kjara-
málum. En forsenda slíks er auðvitað
alltaf sú að aðilar vinnumarkaðar nái
saman um skynsamlegar lausnir sín á
milli. Ég er sannfærður um að ef allir
leggjast á eitt er mögulegt að ná hag-
stæðri niðurstöðu þessara mála.
Eftir Ásmund Einar
Daðason » Verkefnið er stórt en í
góðu samstarfi við
aðila vinnumarkaðar og
aðra hagsmunaaðila er
ég sannfærður um að við
getum náð tilætluðum
árangri.
Ásmundur Einar
Daðason
Höfundur er félags- og
barnamálaráðherra.
asmundur.dadason@frn.is
Átak í húsnæðismálum
og kjarasamningar
Við viljum stuðla
að því að íslenskir
vísinda- og fræði-
menn hafi greiðan
aðgang að nútíma-
legum rannsókn-
arinnviðum sem
standast alþjóð-
legan samanburð.
Í vikunni mælti ég
fyrir frumvarpi um
breytingar á lög-
um um opinberan
stuðning við vís-
indarannsóknir.
Inntak þess snýr
að tveimur mikil-
vægum sjóðum á
sviði rannsókna og
nýsköpunar. Ann-
ars vegar er um að
ræða Innviðasjóð
sem veitir styrki til
kaupa á rann-
sóknarinnviðum
eins og tækjum,
gagnagrunnum og hugbúnaði.
Hins vegar tengist frumvarpið
Rannsóknasjóði sem styrkir vís-
indarannsóknir og rannsókna-
tengt framhaldsnám.
Markvissari uppbygging
rannsóknarinnviða
Með samþykkt frumvarpsins
verður sú breyting gerð að sér-
stök stjórn verður sett yfir Inn-
viðasjóð sem mun skerpa á
stefnumótandi hlutverki hans
og málefnum rannsóknarinn-
viða. Góðir rannsóknarinnviðir
stuðla að auknum gæðum í
rannsóknastarfi, samstarfi um
rannsóknir og hagnýtingu
þekkingar í þágu lands og þjóð-
ar. Á árinu 2018 bárust 67 um-
sóknir að upphæð 679 milljónir
kr. til Innviðasjóðs og voru 27
þeirrar styrktar, að upphæð alls
296 milljónir kr. eða 43,6% um-
beðinnar upphæðar. Nýlega
voru skilgreindar í opnu sam-
ráði þær samfélagslegu áskor-
anir sem brýnast er talið að ís-
lenskt vísindasamfélag takist á
við. Innviðasjóður mun meðal
annars gegna mikilvægu hlut-
verki í því að mæta þeim áskor-
unum.
Auknir möguleikar í
alþjóðlegu samstarfi
Önnur breyting sem gerð
yrði með samþykkt frumvarps-
ins er að veita stjórn Rann-
sóknasjóðs heimild til þess að
taka þátt í samfjármögnun al-
þjóðlegra rannsóknaáætlana í
samstarfi við erlenda rann-
sóknasjóði. Slík samfjármögnun
felur í sér að rannsóknasjóðir
frá mismunandi löndum koma
sér saman um áætlanir með
áherslu á sérstök svið ásamt því
að skipa sameiginlega fagráð til
að meta umsóknir. Þetta er já-
kvæð breyting enda er Rann-
sóknasjóður afar þýðingamikill
fyrir rannsókna- og vísindastarf
í landinu. Fyrr í mánuðinum út-
hlutaði sjóðurinn 850 milljónum
kr. til 61 rannsóknarverkefnis.
Árangurinn
talar sínu máli
Boðaðar breytingar í frum-
varpinu eru til þess fallnar að
bæta enn frekar stoðkerfi rann-
sókna og vísinda á Íslandi og
auka möguleika íslenskra vís-
indamanna á að taka þátt í al-
þjóðlegu rannsóknasamstarfi.
Það er ánægjulegt að geta þess
að íslenskir vísindamenn eru
eftirsóttir í alþjóðlegu samstarfi
og hafa staðið sig einstaklega
vel. Skýrt dæmi um það er
árangur íslenskra að-
ila í Sjóndeildarhring
2020 (e. Horizon
2020), áttundu ramma-
áætlun Evrópusam-
bandsins um rann-
sóknir og nýsköpun. Í
gegnum þá áætlun
hafa um 8 milljarðar
kr. runnið til íslenskra
aðila frá árinu 2014 og
er árangurshlutfallið
rúmlega 18% sem
telst mjög gott. Annað
dæmi er úthlutanir
Evrópska rannsóknar-
ráðsins sem styður við
brautryðjandi rann-
sóknir færustu vís-
indamanna heims, en
fjórir íslenskir vís-
indamenn hafa fengið
styrk frá ráðinu á síð-
ustu árum.
Ísland, norður-
slóðir og vísindi
Annar vettvangur
þar sem Ísland hefur
látið að sér kveða í alþjóðlegu vís-
indasamstarfi er á norðurslóðum
þar sem rannsóknir á lífríki, um-
hverfi og samfélögum norðurslóða
eru í brennidepli. Vísindarann-
sóknir og vöktun breytinga á
svæðinu veita veigamikla und-
irstöðu fyrir stefnumótun stjórn-
valda en alþjóðlegt vísinda-
samstarf er forsenda þess að unnt
verði að skilja og bregðast við af-
leiðingum hlýnunar á umhverfi og
samfélög norðurslóða. Íslenskir
vísindamenn og stofnanir búa yfir
dýrmætri reynslu og þekkingu á
fjölmörgum sviðum slíkra rann-
sókna, má þar sem dæmi nefna
rannsóknir á samfélagslegum
áhrifum loftslagsbreytinga, jökl-
um, breytingum á vistkerfi sjávar
og kortlagningu hafsbotnsins.
Ljóst er að miklir hagsmunir eru
fólgnir í því fyrir Ísland að taka
þátt í alþjóðlegu vísindasamtarfi
tengdu norðurslóðum. Hringborð
norðurslóða (e. Arctic Circle)
gegnir þar lykilhlutverki sem
þungamiðja samvinnu og þekking-
armiðlunar fyrir þjóðir heims sem
láta sig málefni svæðisins varða.
Þá mun Ísland í samstarfi við
Japan standa að ráðherrafundi
um vísindi norðurslóða árið 2020
(e. Arctic Science Ministerial 3).
Fundurinn verður haldinn í Jap-
an. Ákvörðun þessi var tekin á
hliðstæðum ráðherrafundi um vís-
indi norðurslóða í Berlín 2018. Sá
fundur var skipulagður í sam-
starfi Þýskalands, Finnlands og
framkvæmdastjórnar Evrópusam-
bandsins og sóttu hann leiðtogar
25 ríkja auk fulltrúa Evrópusam-
bandsins og sex samtaka frum-
byggja.
Áfram veginn
Rannsóknir, vísindi og hagnýt-
ing hugvits er forsenda fjöl-
breytts atvinnulífs, velferðar og
styrkrar samkeppnisstöðu þjóða.
Ég lít björtum augum til fram-
tíðar vitandi af þeim öfluga mann-
auði í vísinda- og rannsóknastarfi
sem við eigum. Ég er sannfærð
um að íslenskt vísindasamfélag
muni halda áfram að eflast og
hafa jákvæð áhrif á samfélagið
hér innanlands sem og samfélög
erlendis. Við ætlum að halda
áfram að byggja upp öflugt þekk-
ingarsamfélag hér á landi því af-
rakstur þess mun skila okkur
betri lífsgæðum, menntun, heilsu
og efnahag. Fyrrnefnt frumvarp
er mikilvægt skref í að efla um-
gjörð vísindastarfs og mun færa
okkur fram á veginn á því sviði.
Framfaramál
fyrir íslenskt
vísindasamfélag
Eftir Lilju Dögg
Alfreðsdóttur
Lilja Dögg
Alfreðsdóttur
»Ég lít björt-
um augum
til framtíðar vit-
andi af þeim öfl-
uga mannauði í
vísinda- og
rannsóknastarfi
sem við eigum.
Höfundur er mennta- og
menningarmálaráðherra.