Morgunblaðið - 04.02.2019, Blaðsíða 18

Morgunblaðið - 04.02.2019, Blaðsíða 18
18 UMRÆÐAN MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 4. FEBRÚAR 2019 Matarstefna Reykjavíkurborgar 2018-2022 var lögð fyr- ir borgarráð 30. apríl 2018. Markmið borg- arinnar í matarmálum eru vissulega metn- aðarfull. Þær aðgerðir sem stefnt er á að ljúka á þessu ári eru t.d. að bæta starfsaðstöðu kokka/matartækna með þróun og innleiðingu á að- stöðustaðli. Ábyrgð á þessari aðgerð hefur svokallað Mathús Reykjavík- ur. Segir í stefnunni að starfsemi Mathúss Reykjavíkurborgar eigi að hefjast 2019. Hvað er Mathús Reykjavíkurborgar? Mathús Reykjavíkur á að verða ný deild á skrifstofu þjónustu og rekst- urs sem hefur meðal annars það hlutverk að styðja máltíðaþjónustu borgarinnar og fræðslu og símennt- un mötuneytisstarfsfólks borg- arinnar. Þetta er byggt á fordæmi Köbenhavns Madhus. Á móti kostn- aði á að koma m.a. minni matarsóun. Stefnt er að því að þarna verði 3-5 stöðugildi til að byrja með og 30-60 m.kr. fari í reksturinn í fyrstu og hækki upp í 100-130 m.kr. á næstu þremur árum. Mötuneytin í Reykjavík Í upplýsingum frá borgaryf- irvöldum við fyrirspurn frá borg- arfulltrúa Flokks fólks- ins um mötuneyti, rekstur og fleira þeim tengt, kom fram að alls eru 110 mötuneyti í leik- og grunnskólum borgarinnar, þar af 20 með aðkeypta mötu- neytisþjónustu. Um það bil 19.800 leik- og grunnskólabörn njóta þjónustu mötuneyta. Skrifstofa þjónustu og reksturs rekur tvö mötuneyti, í Ráðhúsi og á Höfðatorgi. Velferðarsvið rekur 18 mötuneyti. Mötuneyti á Lind- argötu sendir mat í 15 móttöku- eldhús. Ennfremur kemur fram í svari að ekki er haldið utan um rekstur allra þessara mötuneyta á einum stað. Segir í svari frá Reykja- víkurborg að óljóst sé hver mat- arsóun er í mötuneytum og ekki er vitað hversu miklum mat er hent af þeim sem nýta þjónustuna. Matarsóun og græni fáninn Samkvæmt matarstefnunni á minni matarsóun að koma á móti kostnaði hins nýja Mathúss. Það er vissulega rétt að heilmikil vitund- arvakning hefur orðið í borginni hvað varðar að sporna við mat- arsóun. Í mörgum skólum (ekki vit- að hve mörgum) er það vigtað sem hent er og það skráð. Það hefur þó einnig verið staðfest að ekki er vitað hve miklu er hent af þeim sem nýta sér þjónustu mötuneyta skóla- og frístundasviðs. Vel færi á því að allir skólar væru grænfánaskólar. Í þessu sambandi er vert að segja frá því að tillaga Flokks fólksins þess efnis fékk ekki hljómgrunn hjá meirihlutanum og var felld í borg- arstjórn. Kostnaður við að gerast græn- fánaskóli er 135 kr. á hvern nem- anda skólans en þó að lágmarki 25.000 kr. á skóla og að hámarki 75.000 kr. Grænfánaskólar í borginni eru 14 grunnskólar og 23 leikskólar en skólar í Reykjavík eru alls 43 grunnskólar og 79 leikskólar. Með því að stíga þetta skref væri borgin að leggja sitt á vogarskálarnar í um- hverfismálum þótt vissulega geti skólar verið grænir og heilsueflandi þótt þeir séu ekki grænfánaskólar. Fáninn er engu að síður skýr mæli- kvarði og merki um að skóli hafi náð ákveðnu viðmiði í umhverfismálum. Fátt er eins hvetjandi fyrir börnin og að fá sjálf að taka virkan og áþreifanlegan þátt í að sporna við matarsóun í nærumhverfinu með að- gerðum sem sýna þeim strax mæl- anlegan ávinning. Öll þurfum við að borða Eftir Kolbrúnu Baldursdóttur » Í Reykjavíkurborg er óljóst hver matar- sóun er í mötuneytum og ekki er vitað hversu miklum mat er hent af þeim sem nýta þjón- ustuna. Kolbrún Baldursdóttir Höfundur er sálfræðingur og borg- arfulltrúi Flokks fólksins. kolbrun.baldursdottir@reykjavik.is Iðjuþjálfar vinna með einstaklingum með það í huga að þeir nái jafnvægi í daglegu lífi á eigin forsendum. Við erum að styrkja ein- staklinginn í að bjarga sér sjálfur. Iðjuþjálfun getur brúað bilið milli þess sem við getum, vilj- um og þurfum að gera í lífinu. Iðjuþjálfun er til að þú finnir leiðina til að gera hlutina sjálfur, stundum þarf aðeins að sjá hlutina í öðru ljósi. Þess vegna eru verkefni iðjuþjálfa eins fjöl- breytt og þau eru mörg. Það sem hefur mikla þýðingu fyrir mig hef- ur ekki sömu þýðingu fyrir þig. Hvort sem þú ert ungur eða gam- all, kona eða maður þá viljum við öll finna tilgang í lífi okkar. Öll viljum við gera gagn, við viljum vera til staðar fyrir aðra, við vilj- um gefa og þiggja. En við áföll í lífinu getur þetta orðið erfitt. Hlutverk eru tekin af okkur á ör- skammri stundu. Líf getur breyst meðal annars vegna bílslyss, sjúk- dóms, kulnunar eða áfalls. Þá þarf að finna nýja leið. Iðjuþjálfar finna ekki leiðina fyrir þig, við að- stoðum þig til að finna þína leið, á þínum forsendum. Iðjuþjálfar veita margvíslega og fjölbreytta þjónustu sem er aðlöguð getu og þörfum hvers og eins. Við notum meðal annars matstæki, þjálfun, endurhæfingu, útvegum ýmis hjálpartæki ásamt því að veita hagnýta fræðslu og ráðgjöf. Mark- miðið er að styðja og styrkja ein- staklinginn í að taka þátt í þeirri iðju sem veitir honum ánægju og skiptir hann máli. Iðjan getur þróast og mótast þegar á líður, tekur mið af þörfum og óskum einstaklingsins. Hvað er svo iðja? Þessa spurn- ingu fá iðjuþjálfar oft. Er það ekki að prjóna eða stunda handverk? Jú, það er það meðal annars. En iðja er allt það sem fólk tekur sér fyrir hendur í þeim tilgangi að annast sig og sína, njóta lífsins og leggja sitt af mörkum til sam- félagsins. Við höfum þörf fyrir að stunda iðju sem veitir okkur til- gang, ýtir undir þroska og eykur færni okkar. Dæmi um iðju getur verið að geta séð um sig sjálfan, klæða og snyrta, elda mat, stunda atvinnu, hjóla, keyra bíl, lesa, spila tölvuspil, borða, lesa, fara í göngutúr og í sjálfu sér allt það sem við gerum í daglegu lífi. Iðja er öllum nauðsynleg og rann- sóknir sýna að ef við lendum í að- stæðum þar sem við getum ekki stundað okkar iðju þá hefur það neikvæð áhrif á heilsufar okkar og líf. Nám í iðjuþjálfunarfræði Nám í iðjuþjálfun hófst við Heil- brigðisvísindasvið Háskólans á Akureyri haustið 1997 og útskrif- uðust iðjuþjálfarnir vorið 2001. Námið varir í þrjú ár (180 ECTS) grunnnám til BS-gráðu í iðjuþjálf- unarfræði og þar til viðbótar eins árs (60 ECTS) viðbótarnám á meistarastigi sem veitir diplómu í iðju- þjálfunarfræðum. Brautskráning úr við- bótarnáminu tryggir leyfisveitingu Emb- ættis landlæknis til að starfa sem iðjuþjálfi á Íslandi. Hægt er að leita sér nánari upp- lýsinga á heimasíðu Háskólans á Akureyri. Iðjuþjálfastéttin og fagfélag iðjuþjálfa Iðjuþjálfar eru rétt rúmlega 300 og starfa víðs vegar í samfélaginu. Við erum með fagfélag sem heitir Iðjuþjálfafélag Íslands (IÞÍ) og þjónar það margþættu hlutverki eins og að gæta hagsmuna iðju- þjálfa, efla samvinnu og samheldni innan stéttarinnar. Félagið stuðlar að bættri menntun og aukinni fag- legri vitund iðjuþjálfa. IÞÍ stendur vörð um gæði iðjuþjálfunar á Ís- landi og eflir þróun fagsins. Félag- ið kynnir menntun og störf iðju- þjálfa og stuðlar að betra heilbrigði landsmanna. IÞÍ er vax- andi félag og í ár ákvað félagið að staða formanns yrði fullt starf og stendur því félagið frammi fyrir formannskosningum í fyrsta skipti í sögu félagsins. Allt það góða og frábæra starf sem farið hefur fram í IÞÍ síðustu áratugi og sú ómælda vinna iðjuþjálfa í félaginu er ein- stök. Ég hef verið þátttakandi í því starfi ásamt fjölmörgum öðr- um og vil halda því áfram. Ég er með átján ára starfsreynslu og hef unnið mest í öldrunargeiranum. Síðastliðin 15 ár hef ég starfað á Hrafnistu þar sem ég var fyrsti iðjuþjálfinn sem hóf störf á heim- ilinu. Mikil stefnumótandi vinna hefur farið fram síðastliðin 15 ár sem fólst í að byggja upp deild iðjuþjálfunar. Í dag er iðjuþjálfun á öllum Hrafnistuheimilunum og af því er ég afar stolt. Iðjuþjálfun er komin til að vera á öldr- unarheimilum. Undirrituð er varaformaður fé- lagsins síðan árið 2016 og býður sig fram sem formann Iðjuþjálfa- félags Íslands 2019-2021. Rafræn- ar kosningar fara fram 4.-8. febr- úar og geta aðeins atkvæðisbærir félagsmenn Iðjuþjálfafélags Ís- lands kosið. Hægt er að sjá nánar um framboð mitt á heimasíðu Iðju- þjálfafélags Íslands www.ii.is og á fb-síðunni @sibbaframbod. Jafnvægi í daglegu lífi Eftir Sigurbjörgu Hannesdóttur » Við erum að styrkja einstaklinginn í að bjarga sér sjálfur. Sigurbjörg Hannesdóttir Höfundur er varaformaður IÞÍ. sibba32@hotmail.com Fram hefur verið lagt frumvarp á Al- þingi með það að mark- miði að setja fyrir þann leka sem verið hefur um árabil úr Fram- kvæmdasjóði aldraðra til reksturs en ekki uppbyggingar hjúkr- unarrýma fyrir þennan hóp. Fyrsti flutnings- maður frumvarpsins er Ólafur Ísleifsson alþingismaður og mælti hann fyrir því í liðinni viku og gekk það til velferðarnefndar. Er greinarhöfundur meðal meðflutn- ingsmanna að frumvarpinu. Afmörkuð gjaldtaka Sjóðurinn er fjármagnaður með sérstöku gjaldi sem lagt er á alla þá sem skattskyldir eru á aldrinum 16- 70 ára, svokallað gjald í Fram- kvæmdasjóð aldraðra. Sjóðnum er ætlað að stuðla að uppbyggingu og efla öldrunarþjónustu um allt land og skal fé úr honum varið til byggingar stofnana fyrir aldraða, þjónustu- miðstöðva og dagdvala og mæta kostnaði við nauðsynlegar breytingar á slíku húsnæði, auk annarra verk- efna sem stuðla að uppbyggingu öldr- unarþjónustu. Framangreint frum- varp um breytingu á lögum nr. 125 frá 1999 um málefni aldraðra gengur einfaldlega út á að fella brott ákvæði til bráðabirgða, sem heimilar að fé renni annað en í ofangreinda liði, eins og í almennan rekstur dvalarrýma. Skýrt hlutverk Hlutverk Framkvæmdasjóðs aldr- aðra er alveg skýrt, bæði hvert hlut- verk hans átti að vera og er enn. Sjóðurinn hefur skýrar tekjur, sem hver skattþegn greiðir sérstaklega, og sú skipan mála er gerð til þess að skattgreiðendur sjái og viti hvert þessir skattpeningar þeirra renna, nefnilega til framkvæmda til bygg- ingar hjúkrunarrýma fyrir aldraða. En hver er svo raunin? Raunin er sú að nú um áralangt skeið, en bráða- birgðaákvæði þetta hef- ur verið framlengt árum saman frá því það var sett í tíð norrænu velferðarstjórnarinnar 2010, hefur lunginn af tekjum sjóðsins verið notaður í eitthvað allt annað. Allan þennan tíma hefur hinn skýri til- gangur og það tæra hlutverk þessara laga verið lagt til hliðar og féð notað í allt annað en upphaflegt markmið var. Féð veitt í annað Á venjulegu máli kallast þetta blekking. Skattgreiðendur eru blekktir með því að skjóta bráða- birgðaákvæði inn í lögin og heimila að stór hluti þessa fjármagns sé settur í allt aðra hluti en upphaflega mark- miðið var með þessu gjaldi og nafnið á sjóðnum gefur til kynna, Fram- kvæmdasjóður aldraðra. Væntingar gjaldenda Gjaldendur hafa væntanlega í upp- hafi, þegar þessi lög voru sett, kyngt þessu nýja gjaldi í þeirri trú að aurinn færi í þetta góða og brýna málefni sem það er að byggja hjúkrunarheim- ili fyrir aldraða. Þannig hefur rúmur helmingurinn af fé sjóðsins runnið til rekstrar á undanförnum árum og til samans er það fjármagn vel á 11 millj- arð króna á núvirði. Stórátak Því var það eftirtektarvert í fyrra- vor, þegar ráðherra kynnti til sög- unnar stórátak í uppbyggingu hjúkr- unarheimila og gerir ráð fyrir að til verkefnisins verði settir níu millj- arðar á næstu fjórum árum. Það vek- ur einnig athygli að með átakinu skal verja fé af almennu skattfé, þar sem aldraðir eru líka í hópi greiðenda öf- ugt við þá sem greiða í Fram- kvæmdasjóð aldraðra. Sú upphæð dugir ekki einu sinni til að upphefja það fé sem hefur verið veitt út úr Framkvæmdasjóðnum í rekstur frá hruni. Ekki dugir að koma með nýtt lof- orð um að nú eigi að veita sérstakt fjármagn í þessu sama skyni og að nú megi vænta stórátaks í byggingu hjúkrunarheimila. Slíkt er aumt yf- irklór, því að sjálfsögðu á fyrst að snúa sér að því að láta Fram- kvæmdasjóð aldraðra sinna sínu rétta og upphaflega hlutverki. Snúum af rangri braut Þetta ofangreinda frumvarp okkar snýr einmitt að því að afnema þetta bráðabirgðaákvæði sem heimilar stjórnvöldum að veita fé úr sjóðnum í allt annað en hlutverk hans upp- haflega var. Mikilvægt er að gengið verði í það sem bráðast að fjölga verulega hjúkrunarrýmum fyrir aldr- aða og dvalarrýmum fyrir þann hóp. Það er ekkert nýtt og hefur verið fyr- irséð lengi, að öldruðum er að fjölga og mun fyrirsjáanlega fjölga. Ekki síst þarf að fjölga þessum rýmum með skjótum hætti vegna þess að fjöldi aldraðra liggur inni á sjúkra- stofnunum, þrátt fyrir að eiga fremur heima á annars konar dvalarheim- ilum. Þetta er bagalegt, ekki einungis fyrir heilsu hins aldraða og líðan, heldur einnig fyrir sjúkrastofn- anirnar sem fá ekki sinnt sínu hlut- verki á meðan. Við þurfum að gera miklu betur við eldri borgara þessa lands. Þau komu okkur þangað sem við erum núna og þau eiga það inni hjá okkur. Framkvæmdasjóður aldraðra sinni hlutverki sínu Eftir Karl Gauta Hjaltason Karl Gauti Hjaltason » Gjaldendur hafa í upphafi kyngt þessu gjaldi í þeirri trú að aur- inn færi í þetta brýna málefni sem það er að byggja hjúkrunarheim- ili fyrir aldraða. Höfundur er alþingismaður utan flokka. kgauti@althingi.is Móttaka aðsendra greina Morgunblaðið er vettvangur lifandi umræðu í landinu og birtir aðsendar grein- ar alla útgáfudaga. Þeir sem vilja senda Morgunblaðinu greinar eru vinsamlega beðnir að nota innsendikerfi blaðsins. Kerfið er auðvelt í notkun og tryggir öryggi í sam- skiptum milli starfsfólks Morgunblaðsins og höfunda. Morgunblaðið birtir ekki greinar sem einnig eru sendar á aðra miðla. Kerfið er aðgengilegt undir Morgunblaðslógóinu efst í hægra horni forsíðu mbl.is. Þegar smellt er á lógóið birtist felligluggi þar sem liðurinn „Senda inn grein“ er valinn. Í fyrsta skipti sem innsendikerfið er notað þarf notandinn að nýskrá sig inn í kerfið. Ítarlegar leiðbeiningar fylgja hverju þrepi í skráningarferlinu. Eftir að viðkomandi hefur skráð sig sem notanda í kerfið er nóg að slá inn kennitölu notanda og lykilorð til að opna svæðið. Hægt er að senda greinar allan sólar- hringinn. Nánari upplýsingar veitir starfsfólk Morgunblaðsins alla virka daga í síma 569-1100 frá kl. 8-18.

x

Morgunblaðið

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Morgunblaðið
https://timarit.is/publication/58

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.