Morgunblaðið - 08.02.2019, Síða 15

VIÐTAL
Stefán Gunnar Sveinsson
sgs@mbl.is
„Ég hlakka mikið til ferðarinnar,“
segir Ed Miliband, fyrrverandi leið-
togi breska Verkamannaflokksins, en
hann mun heimsækja Ísland í fyrsta
sinn um helgina. Miliband mun þar
flytja erindi á opnu málþingi Vinstri
grænna á Grand Hóteli, sem haldið
verður á morgun kl. 12.30 í tilefni af
tuttugu ára afmæli flokksins, og ber
erindið heitið: „Er ástæða til glað-
værðar á vinstri vængnum?“
Miliband segir tildrög ferðarinnar
þau að hann hafi rætt við Katrínu
Jakobsdóttur forsætisráðherra í
hlaðvarpsþætti sínum á síðasta ári.
„Það var mér mikill heiður að ræða
við hana þar og við urðum sammála
um að það væri frábært ef tækifæri
gæfist til að heimsækja landið,“ segir
Miliband og bætir við að á mál-
þinginu gefist mikilvægt tækifæri til
að skiptast á hugmyndum og ræða
það sem við er að glíma um þessar
mundir á Bretlandi. „En ég er að auki
spenntur að heyra um margt af því
góða sem gert hefur verið á Íslandi,
sem er leiðandi á heimsvísu, sér-
staklega í jafnréttismálum og lofts-
lagsmálum, þannig að ég held að við
getum lært af því sem Íslendingar
eru að gera.“
– En þið mynduð væntanlega ekki
taka upp svipað stjórnarmynstur í
Bretlandi og nú er á Íslandi? „Það er
ólíklegt,“ svarar Miliband kíminn.
„Okkar kerfi er með ögn meiri átaka-
hefð en ykkar, eins og sést.“
Mikill heiður að leiða flokkinn
Talið berst í kjölfarið að breskum
stjórnmálum og leiðtogaferli Mili-
bands, en hann gegndi embættinu í
fimm ár, frá 2010 til 2015. „Það er
mikill heiður og forréttindi að leiða
Verkamannaflokkinn og fá þannig
tækifæri til að ekki bara stýra flokki
sem stendur á svo gömlum merg,
heldur að fá að móta umræðuna um
framtíð Bretlands,“ segir Miliband.
„Það kemur kannski ekki á óvart
að lágpunkturinn var að tapa kosn-
ingunum 2015, en eitt af því sem ég
hef reynt að gera síðan ég steig til
hliðar er að vinna áfram að þeim hug-
myndum sem mér er annt um, sum-
um þeirra sem ég fylgdi sem leiðtogi
flokksins, en einnig að læra um annað
sem ég sinnti ekki nóg þá. Stjórnmál
eru síbreytileg og ein af helstu lexíun-
um er að það er mikilvægt að sýna
auðmýkt og vera tilbúinn að læra ný
svör við þeim spurningum sem maður
hefur.“
Miliband bætir við að eitt af því
sem hann muni ræða á málþinginu sé
að vinstriflokkar þurfi að hafa svör
sem nái utan um þau vandamál sem
lönd þeirra standa frammi fyrir. „Ef
ég horfi til Bretlands er augljóslega
Brexit-málið fyrirferðarmest, en þar
eru einnig stórar spurningar um
ójöfnuð og hvaða framtíð næsta kyn-
slóð muni eiga, loftslagsbreytingar og
meira. Ég tel að í því stjórnmála-
landslagi sem við búum við nú sé fólk
með réttu að krefjast þess að flokk-
arnir veiti stór svör við stóru spurn-
ingunum.“
Forgangsmál að leysa Brexit
Ein af stærstu spurningunum sem
Bretar standa frammi fyrir er hvern-
ig þeir muni taka á útgöngu landsins
úr Evrópusambandinu. Miliband
studdi áframhaldandi veru Breta og
er gagnrýninn á það hvernig málinu
hefur undið fram. „Við erum hér, því
að David Cameron [þáverandi for-
sætisráðherra] lofaði þjóðaratkvæða-
greiðslu um málið fyrir kosningarnar
2015. Ég studdi það ekki, að hluta til
þar sem ég taldi að það væru önnur
og mikilvægari mál sem landið þyrfti
að horfa á, framtíð heilbrigðiskerf-
isins, fátækt og ójöfnuður og atvinnu-
stig meðal annars, því ég taldi það
vera brýnna og að fólkið hefði meiri
áhyggjur af þessu en aðildinni að
Evrópusambandinu.“
Miliband segir að hann hafi ekki
talið að andstæðingar sambandsins
myndu verða ofan á í atkvæðagreiðsl-
unni. Hann segir að hann hefði viljað
að ríkisstjórn Bretlands hefði reynt
meira að ná samstöðu, bæði í neðri
deild breska þingsins og hjá þjóðinni í
heild um það hvert framhaldið yrði.
„Að því sögðu stóð Theresa May
frammi fyrir mjög erfiðu verkefni,
hún erfði ástandið frá Cameron, en
forgangsmálið nú, sem ég held að Je-
remy Corbyn [núverandi leiðtogi
Verkamannaflokksins] sé einnig að
reyna, er að finna leið í gegnum ferlið
án þess að stórskaða efnahagslífið og
án þess að Brexit taki yfir öll önnur
mál líkt og nú, þannig að báðar hliðar,
óháð því hvernig fólk kaus, telji að
skoðanir sínar hafi verið virtar. En
það er mjög erfitt í ljósi þess hversu
mjótt var á mununum í þjóð-
aratkvæðagreiðslunni, sérstaklega
þar sem ekki var ljóst hvers konar út-
göngu var verið að kjósa um,“ segir
Miliband.
Hann bætir við að fólk í öllum
flokkum sé nú að reyna að vinna sam-
an. „Mér finnst forsætisráðherrann
hafa verið nokkuð ósveigjanleg, en
það er gott fólk í báðum flokkum að
reyna að finna lausnir.“
– En getur breskt samfélag jafnað
sig á þeirri misklíð sem útgangan hef-
ur vakið? „Ég er sammála því að
Brexit hefur skipt okkur í fylkingar.
Ég veit ekki hver sagan er á Íslandi,
en reynsla Breta er sú að þjóðar-
atkvæðagreiðslur duga ekki alltaf til
að brúa gjár á milli fólks, líkt og upp-
haflegur tilgangur Brexit-atkvæða-
greiðslunnar var. Því miður hefur
þetta orðið að málaflokki þar sem fólk
skilgreinir sig með eða á móti og í
raun skipt samfélaginu í tvennt um
leið. Ég tel að það sé forgangsmál ef
við eigum kost á að finna lausn sem
virðir skoðanir beggja hliða, því að
svo þurfum við að taka á helstu
ástæðum þess að fólk kaus með út-
göngunni, því að Brexit varð ekki til
af sjálfu sér. Það snerist auðvitað að
miklu leyti um Evrópusambandið, en
það voru einnig aðrar ástæður fyrir
því að fólk vildi fara,“ segir Miliband
og bendir á að í sínu kjördæmi, Norð-
ur-Doncaster, hafi um 70% stutt út-
gönguna, þó að hann væri á móti
henni. „Að miklu leyti taldi þetta fólk
að ekki hefði verið hlustað á það, að
það væri skortur á velmegun, það
hafði áhyggjur af framtíð barnanna
sinna og vildi breyta því hvernig sam-
félagið væri skipulagt,“ segir Mili-
band, sem segist einnig finna til eft-
irsjár vegna þess að ríkisstjórnin hafi
ekki getað tekið á þessum áhyggju-
efnum fólksins. „Og þar til við tökum
á þessum málum mun óánægjan vera
áfram til staðar. Ég held að þegar
Brexit sleppir eigi stuðningsmenn og
andstæðingar aðildarinnar meira
sameiginlegt en þá grunar varðandi
hin ýmsu málefni, en þar til Brexit
verður leyst verður bara hægt að tala
um Brexit.“
Húsnæðismálin skipta miklu
Meðal þeirra málefna eru húsnæð-
ismál, en Miliband situr nú í sjálf-
stæðri nefnd ásamt Warsi barónessu,
fyrrverandi fulltrúa Íhaldsflokksins í
lávarðadeildinni, en sú nefnd lagði til í
upphafi ársins að meira yrði byggt af
félagslegu húsnæði í Bretlandi. „Við
létum byggja mikið af slíku húsnæði á
árunum eftir stríð og báðir flokkar
gerðu það, en svo hættu þeir því þeg-
ar Thatcher tók við og eftirmenn
hennar líka. Nú glímum við við hús-
næðisvanda, meðal annars en ekki
eingöngu vegna þess að þessu var
hætt.“ Miliband segir að breskar fjöl-
skyldur eigi erfitt með að kaupa sér
húsnæði vegna þessa og að leiguverð
sé mjög hátt um þessar mundir. „Og
ef eitthvert málefni gæti sameinað
fylkingarnar í Brexit-málinu og orðið
til gagns fyrir þjóðina, þá tel ég að
það að byggja meira félagslegt hús-
næði, líkt og sumar þjóðir á meg-
inlandi Evrópu hafa gert, sé for-
gangsmál,“ segir Miliband og vísar til
nefndarinnar sem hann situr í. „Þar
er fólk úr báðum flokkum og við von-
um að báðir stóru flokkarnir taki und-
ir þessar tillögur.“ Hann bætir við að
bæði ríkisstjórn Clements Attlee,
sem sat frá stríðslokum til 1950, og
seinni ríkisstjórn Churchills sem tók
þá við hafi hlotið lof á Bretlandi vegna
stefnu þeirra í húsnæðismálum. „Og
ég tel að næstu ríkisstjórnar sem
beitir sér í þessum efnum geti verið
minnst á svipaðan hátt. Og þetta
tengist líka Brexit því að mál eins og
það að ungt fólk komist ekki á „fast-
eignastigann“ og fleira, þetta eru
stórmál, og ef samfélagið getur ekki
leyst úr þessum grundvallarmálum
mun fólk verða mjög ósátt og leita
annarra lausna.“
Stórar spurningar kalla á stór svör
 Ed Miliband, fyrrverandi leiðtogi breska Verkamannaflokksins, sækir landið heim um helgina
 Flytur erindi á afmælismálþingi Vinstri grænna  Þarf að finna lausn sem virðir skoðanir allra
AFP
Í pontu Ed Miliband, fyrrverandi leiðtogi Verkamannaflokksins, talar á málþingi VG um helgina.
FRÉTTIR 15
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 8. FEBRÚAR 2019
Sérstakt málþing Vinstrihreyfingarinnar - græns framboðs, „Staða
vinstrisins og hnattrænar áskoranir: viðbrögð við loftslagsbreytingum og
félagslegum ójöfnuði á afturhaldstímum“, verður haldið á morgun á
Grand Hótel kl. 12:30, en það er haldið í tilefni af tuttugu ára afmæli
flokksins. Þar verða ræddar hvaða leiðir séu bestar til að snúa af braut
ósjálfbærni og byggja upp samfélög hagsældar og velferðar, auk þess
sem spurt verður hvert hlutverk vinstristefnu sé í heimi hraðra tækni-
breytinga og hvernig efla megi alþjóðlega samvinnu til að sporna við
uppgangi valdboðsstjórnmála, afturhalds og þjóðernishyggju? Málþingið
fer fram á ensku og er öllum opið. Auk Eds Miliband, þingmanns og fyrr-
verandi leiðtoga Verkamannaflokksins, munu þau Katrín Jakobsdóttir,
forsætisráðherra og formaður VG, Miatta Fahnbulleh hagfræðingur,
Kristina Háfoss, fjármálaráðherra Færeyja, og Beatrix Campbell, rithöf-
undur og aðgerðasinni, flytja erindi. Málþinginu verður stýrt af John Nic-
hols, blaðamanni bandaríska tímaritsins The Nation, en málþingið fer
fram á ensku og er aðgangur öllum opinn.
Ræða stöðu vinstriflokka
AFMÆLISMÁLÞING VINSTRI GRÆNNA