Morgunblaðið - 27.03.2019, Qupperneq 36

Þættir úr Messíasi eftir Händel
verða fluttir á tvennum tónleikum í
kirkjum Rangárþinga á föstunni, í
Þykkvabæjarkirkju í kvöld kl. 20 og
í Breiðabólstaðarkirkju í Fljótshlíð
3. apríl kl. 20. Flytjendur eru Þór-
unn Elfa Stefánsdóttir sópran,
Aðalheiður Margrét Gunnarsdóttir
messósópran, Sigríður Aðalsteins-
dóttir alt, Bjarni Guðmundsson ten-
ór, Kammerkór Rangæinga, Rut Ing-
ólfsdóttir fiðluleikari og Guðjón
Halldór Óskarsson, orgelleikari og
kórstjóri.
Messías í Rangárþingi
MIÐVIKUDAGUR 27. MARS 86. DAGUR ÁRSINS 2019
Sími: 569 1100
Ritstjórn: ritstjorn@mbl.is Auglýsingar: augl@mbl.is
Áskrift: askrift@mbl.is mbl.is: netfrett@mbl.is
Í lausasölu 670 kr.
Áskrift 7.240 kr. Helgaráskrift 4.520 kr.
PDF á mbl.is 6.420 kr. iPad-áskrift 6.420 kr.
Kvennalið Vals í körfuknattleik hef-
ur verið algjörlega óstöðvandi síð-
an í janúar og það tók í gærkvöld
við bikarnum fyrir sigur í Dominos-
deild kvenna. Valur varð bikar-
meistari á dögunum, hefur unnið 21
leik í röð í deild og bikar og er sig-
urstranglegasta liðið fyrir úr-
slitakeppnina um Íslandsmeist-
aratitilinn. »3
Óstöðvandi Vals-
konur fengu bikar
ÍÞRÓTTIR FÓLK Í FRÉTTUM
Markvörður handknattleiksliðs ÍBV
og íslenska landsliðsins, Guðný
Jenny Ásmundsdóttir, er með slitið
krossband í hné og leikur ekki
meira á þessu ári. Þar með er ljóst
að ÍBV-liðið verður án hennar á
lokaspretti deildarkeppn-
innar og í úrslitakeppn-
inni um Íslandsmeist-
aratitilinn, en flest
bendir til að ÍBV
mæti Val í undan-
úrslitum. Einnig
verður landsliðið
án Jennyjar í vor
þegar það mætir
spænska lands-
liðinu í umspils-
leikjum um keppn-
isrétt í lokakeppni
HM. » 1
Jenny úr leik með ÍBV
og landsliði Íslands
Steinþór Guðbjartsson
steinthor@mbl.is
Mikil gróska var í íslensku leiklistar-
lífi í Vesturheimi frá 1880 fram á
sjötta áratug liðinnar aldar. Magnús
Þór Þorbergsson leiklistarfræðingur
vinnur að rannsókn á málinu og hef-
ur meðal annars komist að því að vel
á þriðja hundrað leikrit voru sett upp
vestra á þessu tímabili.
Fyrir ári fékk Magnús nýdoktors-
styrk til þess að rannsaka sögu leik-
listar Vestur-Íslendinga. „Þegar ég
byrjaði að skoða málið kom mér á
óvart hvað íslenskir innflytjendur í
Vesturheimi byrjuðu snemma að
setja upp leiksýningar, hvað starf-
semin var útbreidd og hvað hún stóð
lengi yfir,“ segir hann.
Jóhann Magnús afkastamestur
Á liðnu hausti var Magnús í um tvo
mánuði við rannsóknir og öflun
gagna vestra, einkum í Manitoba í
Kanada. „Ég hef fundið dæmi um
leiksýningar Íslendinga frá Chicago
vestur til Vancouver,“ segir hann.
Jóhann Magnús Bjarnason var af-
kastamesta leikritaskáldið vestra,
skrifaði 25 leikrit á árunum 1890 til
1905. Magnús bendir á að ekkert
þeirra hafi verið flutt á Íslandi og
ekkert þeirra hafi varðveist.
„Af einhverjum ástæðum leit hann
ekki á leikritin sem hluta af bók-
menntasköpun sinni og hélt ekki vel
utan um leikhandrit sín.“ Enn frem-
ur hafi lestrarfélög, kvenfélög, góð-
templarar og aðrir áhugahópar, sem
hafi sett upp leikrit hans, haldið mis-
jafnlega vel utan um starfsemina og
því ýmislegt glatast. „Sum leikrit-
anna voru sýnd víða um sveitir Mani-
toba, Norður-Dakóta og Saskatchew-
an. Til þessa hef ég rekist á vel á
þriðja hundrað leikritatitla, sem sett-
ir voru upp vestra en fæstir þeirra
hér á landi.“ Áréttar samt að ekki séu
öll kurl komin til grafar. „Þarna er
mikill fjársjóður sem erfitt er að
finna,“ segir hann og bætir við að
hugsanlega leynist margt djásnið í
heimahúsum. „Vegna þess að tungu-
málið er ekki endilega til staðar áttar
fólk sig kannski ekki á því hvað það
er með í höndunum.“
Fyrstu dæmi, sem Magnús hefur
fundið um leiksýningar Vestur-
Íslendinga á íslensku, eru frá 1880,
en þau síðustu frá sjötta áratug lið-
innar aldar. Hann segir athyglisvert
hvað starfsemin var umfangsmikil og
samskiptin á milli hópa mikil. Leik-
listin hafi verið vettvangur til þess að
koma saman, efla sjálfsmyndina og
tengslin og styrkja böndin. „Fljót-
lega eftir að Íslendingar fluttu vestur
eru dæmi um leikferðir á milli
byggða. Um 1930 eru dæmi um aug-
lýsta samkeppni á milli leikhópa sem
mættu með sýningar til Winnipeg
þar sem þær voru metnar til verð-
launa samkvæmt nákvæmu og ítar-
legu stigakerfi.“
Leikritin voru bæði frumsamin og
þýdd á íslensku. Magnús nefnir að
Jóhannes Páll Pálsson, læknir og
nemandi Jóhanns Magnúsar, hafi til
dæmis skrifað nokkur leikrit og
Guttormur J. Guttormsson hafi skrif-
að leikrit sem aldrei hafi verið leikin.
„Þau voru mjög athyglisverð og ný-
stárlegri en leikrit sem komu upp á
sama tíma á Íslandi, á þriðja ára-
tugnum,“ segir Magnús, sem vinnur
að því að draga efnið saman í bók.
Morgunblaðið/Árni Sæberg
Leiklistarfræðingur Magnús Þór Þorbergsson rannsakar leiklist Vestur-Íslendinga.
Íslensk leikrit falinn
fjársjóður vestra
 Magnús Þór hefur rekist á vel á þriðja hundrað titla
Smiðjuvegi 4C | 200 Kópavogur | Sími 587 2202
hagblikk@hagblikk.is | hagblikk.is
HAGBLIKK
Álþakrennur
& niðurföll
Þakrennurnar eru frá GRÖVIK VERK
í Noregi
Þær eru einfaldar í uppsetningu
HAGBLIKK
Ryðga ekki
Brotna ekki
Litir á lager:
Svart, hvítt, ólitað, rautt
silfurgrátt og dökkgrátt