Morgunblaðið - 24.05.2019, Qupperneq 6

SVIÐSLJÓS
Anna Lilja Þórisdóttir
annalilja@mbl.is
Til að stytta bið og fækka á biðlistum
eftir liðskiptaaðgerðum dugar ekki
að fjölga slíkum aðgerðum. Þörf er á
samstilltu átaki heilbrigðisyfirvalda,
Embættis landlæknis og heilsugæsl-
unnar. Þriggja ára átak, sem átti að
stytta bið eftir þessum aðgerðum,
bar ekki tilætlaðan árangur. Land-
læknir leggur m.a. til að þessum að-
gerðum verði útvistað tímabundið.
Þetta er meðal þess sem fram kom
á blaðamannafundi í gær þar sem
kynntar voru niðurstöður skýrslu
Embættis landlæknis um árangur af
biðlistaátakinu. „Biðtíminn hefur
vissulega styst,“ sagði Alma Möller
landlæknir á fundinum. „En ekki
eins og vonir stóðu til. Við erum
ennþá að glíma við afleiðingar hruns-
ins og verkfalla hjúkrunarfræðinga
2015.“
Alma sagði að þegar átakið var
hannað hefði verið gengið út frá til-
teknum forsendum, en komið hafi í
ljós að þær stóðust ekki. Eftirspurn
eftir aðgerðunum jókst meira en ráð
hafði verið gert fyrir. Þá hafi fjölgað í
efri aldurshópum og vaxandi offita
ásamt auknum kröfum um hreyfingu
valdi því að sífellt yngra fólk fari í að-
gerðir sem þessar.
Duldi biðlistinn
Umrætt átak stóð yfir árin 2016 –
’18 og var samið um 911 „átaks-
aðgerðir“ á þessu tiltekna tímabili.
Það náðist að gera 827 af þeim og því
voru 84, eða 9% fyrirhugaðra að-
gerða sem ekki tókst að gera, þrátt
fyrir að tíðnin hefði aukist. Í byrjun
febrúar beið 331 eftir að komast í lið-
skiptaaðgerð á mjöðm og 695 biðu
eftir slíkri aðgerð á hné. Til sam-
anburðar biðu 548 eftir mjaðmaað-
gerð á sama tíma árs 2016 og 867
biðu eftir hnéaðgerð. Meðalbiðtími í
mjaðmaaðgerð á Landspítala í fyrra
var 22 vikur og í hnéaðgerð var hann
36 vikur. Alma sagði mikilvægt að
hafa í huga að biðtími sjúklings hæf-
ist í raun og veru þegar læknir hans
sendi bæklunarskurðlækni beiðni um
mat á liðskiptaaðgerð. Sú bið væri nú
6-8 mánuðir á Landspítalanum. „Sá
tími er fólki gjarnan erfiður,“ sagði
Alma.
Að þessu mati loknu fer fólk ann-
aðhvort á biðlista eftir aðgerð eða fær
það mat að aðgerðar sé ekki þörf.
Alma sagði að þessi fyrri biðtími væri
stundum kallaður duldi biðlistinn.
Sóknarfæri í heilsugæslunni
Svandís Svavarsdóttir heilbrigð-
isráðherra sagði á fundinum að þess-
ar tölur endurspegluðu þann vanda
sem Landspítali hefur lengi glímt við;
skort á legurýmum sem má að
stórum hluta rekja til fráflæðisvand-
ans sem myndast þegar aldrað fólk,
sem bíður vistar á hjúkrunarheimili,
dvelur langtímum á sjúkrahúsinu.
„Eftir að hafa verið í ráðuneytinu um
nokkurra mánaða skeið varð ég sann-
færð um að lausnin væri ekki einföld,
hún væri margþætt,“ sagði Svandís.
„Það er of þröngt að hugsa þetta bara
út frá lengd biðlista og fjölda á hon-
um, heldur skoða þetta út frá heil-
brigðiskerfinu í heild. Heilbrigð-
isþjónustan verður aldrei rekin sem
átaksverkefni.“
Í þessu skyni verða fleiri aðilar inn-
an heilbrigðiskerfisins kallaðir að
borðinu og gerð verður aðgerðaáætl-
un til lengri og skemmri tíma. Svan-
dís sagðist sjá sóknarfæri í aukinni
aðkomu heilsugæslustöðvanna. „Hún
gæti t.d. undirbúið fólk betur undir
þessar aðgerðir þannig að það þurfi
að liggja skemur á sjúkrahúsum og
verði fljótara að ná sér,“ segir Svan-
dís.
Ein af þeim leiðum, sem land-
læknir leggur til sem leið til úrbóta í
skýrslunni, er að ef ekki takist að
fjölga liðskiptaaðgerðum á þeim
þremur sjúkrahúsum sem þegar
sinna þeim, verði þeim útvistað,
a.m.k. tímabundið. Spurð um hvort
þetta sé hluti lausnar vandans segir
Svandís að sér þætti skjóta skökku
við að flóknustu verkefnin færu út af
spítalanum, nær væri þá að bjóða út
einfaldari þjónustu og nefnir þar
umönnun aldraðra og langlegu-
sjúklinga. „Í samræmi við lög um
Sjúkratryggingar Íslands þarf að
gæta að því að vega ekki að innviðum
opinbera kerfisins. Að við tryggjum
að sérþekkingin sé til staðar innan
þess og fari ekki þaðan. Þetta er ein
af fjölmörgum ábendingum land-
læknis sem við þurfum að fara yfir.
En það er ljóst að það verður ekki
farið í neitt slíkt á þessu ári, það eru
einfaldega ekki til peningar til þess.“
Heilbrigðisþjónustan verður
aldrei rekin sem átaksverkefni
 Landlæknir leggur til útvistun liðskiptaaðgerða takist ekki að fjölga þeim á spítölum
Morgunblaðið/Hari
Biðlistar Á fundinum kynntu Svandís Svavarsdóttir heilbrigðisráðherra og Alma Möller landlæknir skýrslu. María
Heimisdóttir, forstjóri SÍ og Óskar Reykdalsson forstjóri Heilsugæslunnar á höfuðborgarsvæðinu voru þar einnig.
6 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ FÖSTUDAGUR 24. MAÍ 2019
Breski siglingakappinn Andrew
Bedwell sigldi smáskútu sinni, 241
Blue One, í einum áfanga frá Nes-
kaupstað til Patreksfjarðar. Leið
hans lá nokkuð langt norður fyrir
landið og síðan suður með Vest-
fjörðum. Hann þurfti að snarvenda
framhjá fiskiskipum í sterkum
vindi og við það brotnuðu slár við
stög mastursins. Unnið er að við-
gerð á Patreksfirði.
Andrew lætur mjög vel af ferð-
inni en vildi hafa haft betra skyggni
fyrir Norðurlandi því hann sá lítið
til lands. Hann vonast til að geta
haldið siglingunni áfram á laugar-
dag ef veður leyfir.
Íslendingar hafa reynst Andrew
mjög hjálplegir og hann segir við-
tökurnar á Patreksfirði hafa verið
mjög góðar. Konan hans sagði frá
siglingunni í grunnskóla dóttur
þeirra í gær, en Andrew safnar
áheitum til skólans. Búið er að
kaupa leiktæki á skólalóðina fyrir
söfnunarfé. gudni@mbl.is
Sigldi í einum rykk
til Patreksfjarðar
Patreksfjörður Skútan 241 Blue One við
bryggju á meðan gert er við mastrið.
Verslunarmiðstöðin Kringlan stefnir
að því að verða plastpokalaus á
næsta ári, strax frá 1. janúar nk.
Verður verslunum Kringlunnar þá
eingöngu heimilt að bjóða við-
skiptavinum sínum upp á umhverf-
isvæna poka.
Að sögn Sigurjóns Arnar Þóris-
sonar, framkvæmdastjóra Kringl-
unnar, hefur á undanförnum 10 ár-
um markvisst verið unnið eftir
umhverfisstefnu er nefnist Græn
spor Kringlunnar. Jafnt og þétt sé
búið að stíga nauðsynleg skref til að
vera umhverfis- og vistvænni.
Kringlan leggi mikinn metnað í að
vel sé að málum staðið.
Fyrst fyrir 10 árum var öllum
rekstraraðilum Kringlunnar gert að
flokka pappa og plast sem til fellur í
húsinu. Næst var allur lífrænn úr-
gangur flokkaður og þá var ljósa-
búnaður í Kringlunni endurnýjaður
með umhverfisvernd að leiðarljósi.
Að sögn Sigurjóns var fjöldi
hleðslustæða fyrir rafbíla settur upp
á síðasta ári.
Síðla árs 2017 byrjuðu nokkrar
verslanir í Kringlunni að bjóða upp á
umhverfisvæna poka og nú eru þær
orðnar 48 talsins, eða um þriðjungur
allra verslana. Sigurjón segir stefnt
að því að allar verslanirnar 138 hafi
skipt plastpokunum út árið 2020.
Kringlan Um næstu áramót verða allar verslanir lausar við plastpoka.
Kringlan án plast-
poka á næsta ári
Eimskipafélagið tapaði jafnvirði
347 milljóna króna á fyrsta árs-
fjórðungi, samanborið við 219 millj-
óna tap á sama fjórðungi í fyrra. Í
tilkynningu frá félaginu segir að
einskiptiskostnaður vegna skatta-
máls sem félagið tapaði fyrir Yf-
irskattanefnd hafi valdið gjald-
færslu upp á tæpar 470 milljónir
króna og því hefði verið 123 millj-
óna króna hagnaður af starfsem-
inni ef ekki hefði verið fyrir hana.
Tekjur félagsins jukust um 5,4%
milli samanburðartímabila en
rekstrarkostnaður stóð nokkurn
veginn í stað.
Tap Eimskips 347
milljónir króna