Morgunblaðið - 03.08.2019, Blaðsíða 19

FRÉTTIR 19Erlent
MORGUNBLAÐIÐ LAUGARDAGUR 3. ÁGÚST 2019
Lesið vandlega upplýsingarnar á umbúðumog fylgiseðli fyrir
notkun lyfsins. Leitið til læknis eða lyfjafræðings sé þörf á frekari
upplýsingumumáhættu og aukaverkanir.
Sjá nánari upplýsingar um lyfið áwww.serlyfjaskra.is
Ofnæmið burt!
Zensitin
10mg töflur -10, 30 og 100 stk
Reykjavíkurvegur 62 | Sími 527 0640 | 220Hafnarfjörður | www.wh.is
King’s Point. AFP. | Ferðamennirnir
horfa dolfallnir á stóra borgarísjaka
brotna niður í ljósaskiptunum eftir
langa ferð jakanna frá Grænlandi til
austurstrandar Kanada sem er nú
kjörinn staður fyrir þá sem vilja sjá
bráðnun hafíssins á norðurslóðum
með eigin augum. Á sama tíma og
heimsbyggðin hefur áhyggjur af hlýn-
un jarðar og afleiðingum hennar hef-
ur hröð bráðnun Grænlandsjökuls og
fjölgun ísjaka vegna framrásar skrið-
jökla blásið nýju lífi í afskekkt sjávar-
þorp á eyjunni Nýfundnalandi og
austurhluta Labradorskaga.
Fylkið var áður miðstöð þorskveiða
í Kanada en tekur nú á móti stórum
hópum ljósmyndara og annarra
ferðamanna sem vonast eftir því að ná
stórfenglegum myndum af bráðnun-
inni. Þegar vetrinum lýkur hefjast ís-
jakaferðirnar.
„Þetta heldur áfram að batna með
hverju árinu,“ segir Barry Strickland,
58 ára sjómaður sem stundaði áður
þorskveiðar en fer nú í skoðunarferðir
með ferðamenn á báti sínum í grennd
við þorpið King’s Point í norðurhluta
fylkisins. „Við höfum fengið 135, 140
rútur sem koma með eldri borgara í
bæinn á hverju sumri, þannig að þetta
er frábært fyrir efnahagslífið.“
Borgarísjakarnir geta verið tugir
metra á hæð og vegið hundruð þús-
unda tonna. Vindar og hafstraumar
bera þá þúsundir kílómetra frá norð-
vesturhluta Grænlands að ströndum
Kanada. Þúsunda ára gamall ís getur
bráðnað þar og horfið í sjóinn á örfá-
um vikum.
Vegur upp hrun í sjávarútvegi
Strickland hefur boðið upp á ísjaka-
siglingar síðustu fjögur ár og þær
hafa oft verið fullbókaðar á aðalferða-
mannatímanum, frá maí til júlí.
„Það er ekki margt sem heldur
fólki hér í sjávarbæjunum núorðið,
þannig að ferðaþjónustan er stór þátt-
ur í efnahagslífinu,“ segir Devon
Chaulk, afgreiðslumaður minjagripa-
verslunar í þorpinu Elliston. „Ég hef
búið hér alla ævina og fjölgun ferða-
mannanna síðustu tíu til tólf árin hef-
ur verið ótrúleg. Það kæmi ekki á
óvart að sjá þúsundir ferðamanna hér
næstu tvo mánuðina.“
Um hálf milljón ferðamanna kom
til Nýfundnalands og Labradors á
síðasta ári og eyddi alls nær 570 millj-
ónum kanadadala, jafnvirði 53 millj-
arða króna, samkvæmt opinberum
tölum. Íbúar þorpanna vita þó að ekki
er á vísan að róa því að dæmi eru um
að ferðamönnunum hafi fækkað þeg-
ar lítið er af borgarísjökum á svæð-
inu.
Vöxturinn í ferðaþjónustunni hefur
vegið upp á móti samdrætti í sjávar-
útvegi vegna ofveiði sem leiddi til
hruns fiskistofna í lok aldarinnar sem
leið. Enn fremur hafa nokkur fyrir-
tæki markaðssett „ísjakavatn“ sem
þau segja að sé hreinasta vatn á jörð-
inni. Það hefur verið notað í vodka,
bjór og snyrtivörur.
Þénar vel á „hvítagullinu“
Á meðal þeirra sem njóta góðs af
aukinni eftirspurn eftir ísjakavatni er
kanadíski sjómaðurinn Edward Kean.
Síðustu tuttugu árin hefur hann dreg-
ið „hvítagullið“ úr sjó til að selja fyrir-
tækjunum vatn úr ísjökunum með
góðum ágóða. Bátur hans, með fjög-
urra manna áhöfn, getur fengið um
800.000 lítra af vatni úr ísjökunum frá
maí til júlí og selt fyrirtækjunum það
fyrir einn dal (tæpar 93 krónur) á lítr-
ann.
Laurent Lucazeau, 34 ára franskur
ferðamaður, segir að það hafi í senn
verið stórfenglegt og ógnvekjandi að
sjá ísjakana bráðna og verða þannig
vitni að áhrifum hlýnunar jarðar.
„Það er eitthvað dularfullt og áhrifa-
mikið við þetta, en vitneskjan um að
þeir ættu ekki að vera hérna vekur
mann til umhugsunar og er nokkuð
ógnvekjandi.“
Ferðafólk flykkist til Ný-
fundnalands vegna ísjaka
 Borgarísjökum frá Grænlandi fjölgar vegna hlýnunar
AFP
„Hvítagull“ Barry Strickland, fyrrverandi trillukarl, siglir með ferðamenn
á báti sínum að borgarísjaka við strönd Nýfundnalands í Kanada.
Ferðir ísjaka
400 km
KANADA
BANDARÍKIN
ÍSLAND
Nýfundnaland
ATLANTSHAF
Hvarf
Baffin-eyja
Baffin-
flói
Hudson-
flói
Davis-
sund
GRÆNLAND
Ísjakasundið
Heimild: Stjórnvöld í Kanada
Hafstraumar
Bogi Þór Arason
bogi@mbl.is
Sérfræðingar í afvopnunarmálum
óttast að nýtt vígbúnaðarkapphlaup
hefjist eftir að stjórnvöld í Banda-
ríkjunum og Rússlandi riftu í gær
formlega INF-samningi ríkjanna um
bann við meðaldrægum eldflaugum.
Jens Stoltenberg, framkvæmda-
stjóri Atlantshafsbandalagsins,
sagði að aðildarríki þess vildu koma í
veg fyrir nýtt vígbúnaðarkapphlaup
og NATO hygðist ekki koma kjarn-
orkueldflaugum fyrir í Evrópu.
INF-samningurinn bannar eld-
flaugar sem draga 500 til 5.500 kíló-
metra, meðal annars flaugar sem
geta borið kjarnavopn. Ronald
Reagan, þáverandi forseti Banda-
ríkjanna, og Míkhaíl Gorbatsjov, síð-
asti leiðtogi Sovétríkjanna, undirrit-
uðu hann árið 1987. Vladimír Pútín
Rússlandsforseti lýsti því yfir árið
2007 að samningurinn þjónaði ekki
lengur hagsmunum landsins. George
W. Bush, þáverandi forseti, hafði
ákveðið fimm árum áður að segja
upp ABM-sáttmála ríkjanna um tak-
markanir á eldflaugavörnum.
Sakaðir um samningsbrot
Barack Obama, eftirmaður Bush,
sakaði Rússa um að hafa brotið INF-
samninginn árið 2014 með því að
þróa meðaldræga stýriflaug. Hermt
er að hann hafi ákveðið að segja ekki
samningnum upp vegna þrýstings
frá leiðtogum Evrópuríkja sem hafi
varað hann við því að það gæti leitt
til nýs vígbúnaðarkapphlaups.
Donald Trump Bandaríkjaforseti
tilkynnti síðan í febrúar að hann
hygðist rifta INF-samningnum eftir
sex mánuði vegna brota Rússa á
honum. Atlantshafsbandalagið hefur
tekið undir ásakanir Bandaríkja-
manna um að Rússar hafi brotið
samninginn með því að framleiða
eldflaugar af nýrri gerð, 9M729, sem
dragi um 1.500 kílómetra. Rússar
neita þessu og segja að eldflaugarn-
ar dragi aðeins 480 kílómetra og falli
því ekki undir INF-samninginn.
Stoltenberg sagði í viðtali við BBC
í síðasta mánuði að nýju rússnesku
eldflaugarnar gætu borið kjarna-
vopn, mjög erfitt yrði að finna þær
væri þeim beitt og það myndi aðeins
taka mínútur að skjóta þeim á borgir
á meginlandi Evrópu.
Eiga 90% kjarnaoddanna
Trump og Pútín hafa einnig fundið
INF-samningnum það til foráttu að
önnur lönd eru ekki bundin af honum
og a.m.k. tíu ríki hafa þróað meðal-
drægar eldflaugar sem geta borið
kjarnavopn, þ. á m. Kína. Kínverjar
hafa sagt að krafa Trumps um að
þeir fallist á kjarnorkuafvopnun sé
undarleg í ljósi þess að þeir eigi
miklu færri kjarnavopn en Banda-
ríkjamenn.
Talið er að Bandaríkin og Rúss-
land eigi um 90% allra kjarnaodda í
heiminum, Rússland 6.500 og
Bandaríkin 6.185. Frakkland er talið
eiga 300 kjarnaodda og Kína 290, að
sögn samtaka bandarískra vísinda-
manna, FAS, sem beita sér fyrir
kjarnorkuafvopnun í heiminum.
5.500 km
500 km
Stjórnvöld í Bandaríkjunum og Rússlandi hafa formlega sagt upp INF-samningnum
um bann við eldflaugum sem draga 500 til 5.500 kílómetra
Drægi eldflauga sem INF-
samningurinn bannaði
INF-samningnum formlega sagt upp
MOSKVA
RÚSSLAND
BANDA-
RÍKIN
Heimildir: CC0, Khartis
Hætta á vígbún-
aðarkapphlaupi
 INF-samningnum sagt upp formlega