Morgunblaðið - 12.08.2019, Blaðsíða 10

10 FRÉTTIRInnlent
MORGUNBLAÐIÐ MÁNUDAGUR 12. ÁGÚST 2019
M A Z D A 2
S U M A R T I L B O Ð !
MAZDA2 NISEKO 1.5 BENSÍN, 90 HESTÖFL, BEINSKIPTUR
VERÐLISTAVERÐ 2.470.000 KR.
-200.000 KR.
AFSLÁTTUR
Reykjavík
Bíldshöfði 8
515 7000
Akureyri
Tryggvabraut 5
515 7050
Komdu núna og nýttu þér þetta frábæra sumartilboð á Mazda2!
mazda.is
2.270.000 KR.
Einnig fáanlegur sjálfskiptur á sumartilboði.
Afsláttur gildir á öllum útfærslum Mazda2.
SUMARTILBOÐ
Sigurður Ægisson
Siglufirði
Víxlnefur, norræn finkutegund, sem
í fyrsta sinn varð vart á Íslandi 6.
ágúst 2009, að því er næst verður
komist, hefur verið að skjóta upp
kollinum víða um land síðustu daga
júlí og það sem af er ágústmánuði
þetta árið.
Fuglar hafa sést á Stöðvarfirði,
Höfn í Hornafirði, Reynivöllum í
Suðursveit, Kirkjubæjarklaustri, í
Skaftártungu, á Ströndum, Vatns-
nesi og Húsavík og þykir ljóst að þá
hljóti að vera mun víðar að finna.
Binda sumir fuglaáhugamenn vonir
við að þetta geti jafnvel orðið upphaf
að varpstofni, enda eru víxlnefir
harðgerir fuglar sem eiga nátt-
úruleg heimkynni í barrskógabelt-
inu umhverfis norðurhvel jarðar.
Þeir næstu okkur eru í norðaust-
anverðri Skandinavíu.
Aðrir telja hæpið að þessi tegund
muni setjist hér að, því í raun sé
þetta einstakur viðburður núna,
langstærsta ganga í manna minnum,
jafnt hér sem í Færeyjum og Skot-
landi.
Það sem auðveldað hefur nýjum
smáfuglategundum landnám á Ís-
landi er m.a. hýnandi veðurfar og
aukin skógrækt. Í því sambandi má
nefna, að glókollur, sem nú er talinn
vera minnsti varpfugl landsins, hóf
líklega varp hér árið 1996, í kjölfar
stórrar göngu haustið 1995, þótt
ekki hafi fengist staðfesting á því
fyrr en sumarið 1999.
Og fleiri tegundir mætti nefna,
s.s. gráþröst, sem verpir í skógum
og kjarrlendi í Norður-Evrópu og
Asíu og hefur verpt hér óreglulega
frá 1950 en er árviss varpfugl á
Akureyri, krossnef, náfrænda víxl-
nefsins, sem hefur verpt hér reglu-
lega frá 2008, og silkitoppu, sem
kom í þó nokkrum mæli í lok árs
2010 og verpti á nokkrum stöðum
árið 2011 í kjölfarið en svo ekki
meira, fyrr en nú í vor að hún kom
upp ungum bæði á Austur- og Norð-
urlandi.
Barrfinkan á erfiðara uppdráttar,
einhverra hluta vegna, en það er
tegund sem er útbreidd í norð-
anverðri Evrópu og í austurhluta
Asíu og var lengi fremur sjaldgæfur
flækingur á Íslandi, árið 2002 höfðu
aðeins 209 slíkir fuglar sést hér á
landi svo staðfest væri. Hún fór að
verpa hér skömmu fyrir síðustu
aldamót, en þrátt fyrir mikla göngu
hingað í lok október 2007, sem talið
var að hefði að geyma yfir 1.000
barrfinkur, hefur hún einungis fund-
ist verpandi á einstaka stað, teljandi
á fingrum annarrar handar.
Víxlnefur hefur sést víða
á landinu á síðustu vikum
Morgunblaðið/Sigurður Ægisson
Nýr landnemi? Víxlnefur, karlfugl, á Vatnsnesi 31. júlí í sumar. Víxlnefir hafa sést víða á síðustu vikum.
Ljósmynd/Mikael Sigurðsson
Finka Barrfinkukarl í varpi á Suð-
urlandi. Myndin var tekin 30. júlí.
Veronika S. Magnúsdóttir
veronika@mbl.is
Þónokkuð er um stöðvun innflutn-
ings fæðubótarefna þar sem efnin
uppfylla ekki kröfur eða innihalda
efni sem ekki eru leyfileg, að sögn
Baldurs Höskuldssonar, aðstoðaryf-
irtollvarðar.
Tollstjóri bannaði nýlega inn-
flutning á „töfrakaffi“, kaffinu Slim-
roast Optimum, ásamt kakóinu
Prevail Slimroast frá framleiðand-
anum Valentus en báðar vörurnar
innihéldu örvandi lyfið Beta-Pheny-
lethylamine, sem er amfetamíns-
skylt efni og á bannlista Alþjóða-
lyfjaeftirlitsins.
Spurður segir Baldur í skriflegu
svari að ekki sé mögulegt að skoða
allar sendingar fæðubótarefna
nema í sérstökum tímabundnum
átaksverkefnum og því sé notast við
áhættugreiningu við val viðfanga
„til að ná sem skilvirkastri notkun á
tollvörðum við eftirlitið“.
„Ef tollverðir sjá við skoðun
fæðubótarefna að einhver vafi er á
um innihald þá er haft samband við
Matvælastofnun og þeir fengnir til
að ákvarða um lögmæti til innflutn-
ings,“ segir hann og bætir við að
MAST sé með markaðseftirlit á
fæðubótarefnum í verslunum.
Stofnunin hafi samband við toll-
gæslu ef grunur liggur fyrir um að
ólögleg efni hafi komist á markað.
Hættuleg efni sífellt
að bætast við
Þó MAST gegni eftirlitsskyldu
bera framleiðendur eða fyrirtæki
sem selja vöruna hér á landi ábyrgð
á því að fara með matvöru sína í
flokkun og ganga úr skugga um að
hún innihaldi engin lyfjavirk né
ólögleg efni, að sögn Zulemu Sullca
Porta, fagsviðsstjóra hjá neytenda-
vernd MAST. Hættuleg efni bætast
sífellt á lista MAST, sem embætti
tollstjóra starfar eftir.
„Í raun og veru er aðalatriðið að
stöðva það að hættuleg efni komist á
markað en síðan er aldrei hægt að
vera hundrað prósent viss um að
innflutningur á öllum hættulegum
efnum í matvörum sé stöðvaður,“
segir hún.
Í febrúar síðastliðnum lést mann-
eskja vegna meintrar neyslu á fæðu-
bótarefnum sem innihéldu efnið tia-
neptine. Í kjölfarið varaði MAST og
Lyfjastofnun við neyslu á fæðubót-
arvörum sem gengu undir heitinu
Nootropics og innihéldu tianeptine.
Zulema segir að stofnunin sé vissu-
lega á eftir í málum fæðubótarefna,
þar sem málaflokkurinn er tiltölu-
lega nýr, en þó þurfi ávallt að upp-
lýsa neytendur um vörur sem þeir
festa kaup á.
„Því miður hef ég orðið vitni að
því að margir hafa treyst á auglýs-
ingar og eru tilbúnir að taka inn efni
sem eru ef til vill varasöm. Þess
vegna kveða matvælalögin á um það
að matvælafyrirtæki eigi að bera
ábyrgð á sinni framleiðsluvöru,“
segir hún en ítrekar að MAST
standi í ströngu við að upplýsa neyt-
endur á heimasíðu stofnunarinnar.
Mikið um stöðvun
innflutnings á
fæðubótarefnum
 Margar vörur innihalda óleyfileg efni
Morgunblaðið/Ófeigur
Innflutningur Oft hefur þurft að
stöðva innflutning á fæðubótarefni,
að sögn aðstoðaryfirtollvarðar.