Morgunblaðið - Sunnudagur - 01.09.2019, Blaðsíða 16

16 MORGUNBLAÐIÐ SUNNUDAGUR 1.9. 2019
B
réfritari hefur lengi sér til gamans
fylgst með hræringum ítalskra stjórn-
mála. Við, þessir þunglamalegu
norðangarramenn, gætum vísast bætt
okkar pólitíska yfirbragð með blöndu
af tilfinningasemi og aðeins glanna-
legri og jafnvel rómantískari litum í þær myndir sem
við komumst ekki hjá að draga upp.
Óþarfar títuprjónastungur
Fyrir alllöngu sat hann á skrafi með Silvio Berlusconi í
draumareit hans í Sardiníu sem hann mun nú hafa selt
á rúmlega 10 milljarða.
Og talið barst að ítölskum sviptingum og þeim fjölda
ríkisstjórna sem höfðu haldið um tauma í Róm frá lok-
um síðustu heimsstyrjaldar. Bréfritari stóðst því mið-
ur ekki mátið og sagði starfsbróður sínum að hann
hefði heyrt sögu um að á upplausnartímum í ítalska
þinginu hefði áhrifamikill eldri stjórnmálamaður setið í
salnum, þreyttur eftir skylmingarnar þar, og blundað í
sæti sínu. Eftir tvær stundir hefði verið ýtt við honum
og hann upplýstur um að á meðan hann svaf hefði hann
orðið forsætisráðherra Ítalíu. Gestgjafinn góði, sem oft
var móttækilegur fyrir sögum þótt þær bæru með sér
að vera spuni, tók þessu skensi ekki vel. Hann sagðist
iðulega heyra slíkar trakteringar frá erlendum gestum
sínum og væri einstaka saga þó fyndnari en þessi.
Jú, sagði hann svo alvörugefinn, að sá fótur sem væri
fyrir þess háttar tali væru staðreyndir sem lægju fyrir
um fjölda forsætisráðherra og samanburður við tölur
annars staðar úr Evrópu. En áfellisdómurinn sem
leyndist í skensinu ætti að vera sá að pólitíska upp-
lausnin, sem fjöldi ríkisstjórna væri sönnunarmerki
um, sýndi að allt væri í kalda koli á Ítalíu. Veruleikinn
styddi ekki þær dylgjur. Þeir sem raunverulega
þekktu til ítalskra stjórnmála vissu að allar þessar
ríkisstjórnir fylgdu í meginatriðum svipaðri stefnu. Og
þess vegna hefði Ítalíu gengið betur en fyndnu menn-
irnir gæfu sér. Evran hefði hins vegar reynst landinu
illa. Bréfritara þótti verra að hafa sært gestgjafa sinn,
sem hann hélt upp á. Orð hans og verk voru gjarnan
afbökuð í fjölmiðlum Evrópu. Auðvitað í hinum vinstri-
sinnuðu og taktlausu ríkisfjölmiðlum á hverjum stað
en ýmsir aðrir smituðust af vondu fordæmi.
Er það lýðskrum að hlusta á fólk?
Á síðustu áratugum hefur enginn ítalskur stjórnmála-
maður fengið traust kjósenda endurnýjað jafn oft og
Silvio Berlusconi og er hann því undantekningin í for-
sætisráðherraflórunni. Flestum þykir fínt að vilja
leggja mál þjóðar í dóm kjósenda en ótrúlega margir
gera lítið úr þeim dómi ef hann fellur ekki í kramið.
ESB og reyndar fylgjendur þess eru fræg að
endemum fyrir slík viðbrögð.
Þeir sem telja eðlilegt í lýðræðisríki að hlusta eftir
sjónarmiðum almennings eru gjarnan uppnefndir sem
„popúlistar“ og sagðir andstæðingar þess að hinir
„faglegu“ fái að ráða. En hinir „faglegu“ eru saman-
þjappaður hópur manna, oftar en ekki skápasósíal-
istar, sem telja sig langt yfir aðra hafna og borna til að
stjórna í krafti yfirburða sinna og gáfna.
Matteo Salvini, sem leiðir (norður)Bandalagið á Ítal-
íu, hefur verið talinn öflugasti leiðtogi fráfarandi
stjórnar Ítalíu. Stuðningur við hann hefur aukist mjög
síðustu misserin. Sú þróun hefur farið mjög fyrir
brjóstið á hinum rétt rúmlega þrítuga (33) leiðtoga 5
stjörnu hreyfingarinnar, Luigi Di Maio. Salvini mat
stöðu sína svo sterka að óhætt væri að kippa grund-
vellinum undan ríkisstjórninni þar sem hann var annar
burðarbitinn.
Fram að þessu hefur M5S jafnan verið flokkað sem
bandalag „popúlista“, elítuhatara, umhverfissinna,
andstæðinga alþjóðavæðingarinnar og ESB-andstæð-
inga. Flokkurinn er einatt stimplaður sem flokkur hins
„nýja hægris“ og er þá helst verið að vísa til andstöðu
hans við aukningu innflytjenda í landinu. Það má segja
að Salvini hafi að nokkru eignað sér síðasttöldu málin í
ríkisstjórninni í óþökk Di Maio, sem lítur réttilega á
sig sem leiðtoga stærri flokksins í stjórninni.
Spilað upp í hendurnar
Strax eftir síðustu ESB-kosningar, þar sem Banda-
laginu gekk betur en M5S, tók að bera á brestum í
samstöðu uppreisnarmannanna í ítölskum stjórn-
málum. Salvini gaf iðulega litríkar yfirlýsingar um
þróun ESB-samstarfsins og lét eins og hann talaði í
nafni ríkisstjórnarinnar. Hann vildi þannig hafna til-
lögu um að þýski varnarmálaráðherrann Ursula von
der Leyen tæki við af Jean-Claude Juncker sem for-
seti framkvæmdastjórnar ESB. Hún náði naumlega
kjöri á þingi sambandsins og var eftir því tekið að
þingmenn Bandalagsins greiddu atkvæði gegn henni
en þingmenn M5S með. Afhjúpaði þetta vaxandi veik-
leika ítölsku stjórnarinnar.
Di Maio hafði margoft lýst því yfir að flokkur sósíal-
demókrata, sem féll með skelli í síðustu kosningum,
væri höfuðóvinur sinn og með þeim myndi hann aldrei
starfa. En andúðin á Salvini og hversu fljótt hann tók
að skyggja á Maio og flokk hans breytti myndinni.
Salvini telur að nýju stjórnarflokkarnir séu eins og
olía og vatn og að auki styðjist þeir við flokka á ysta
jaðri vinstrisins og því sé fráleitt að spá stjórninni
langlífi. En límið í nýju ríkisstjórninni gæti haldið
betur en hann og aðrir ætla. Það er aðallega hrært
Það eru
víðar
myglaðir
ostar en á
Ítalíu
’
En það er ekki aðeins svo að slík höfnun
sé í samræmi við samninginn sjálfan.
Það að hún sé fullkomlega heimil er í raun
forsenda þess að samningurinn var gerður og
að það var stætt á því að gera hann. Þetta er
eins augljóst og verða má. Ef Ísland gæti ekki
hafnað tilskipunum frá Brussel og yrði að
samþykkja þær þvert gegn vilja þjóðarinnar,
þá þýddi það að Ísland hefði flutt löggjafar-
vald sitt úr landinu.
Reykjavíkurbréf30.08.19