Hagskýrslur um sveitarsjóðareikninga - 01.11.1997, Page 11

Sveitarsjóðareikningar 1996
9
Afkoma sveitarfélaga 1996
I þessari skýrslu um fjármál sveitarfélaga á árinu 1996 er í
yfirlitstöflum reynt að sýnaþau í samhengi við afkomu þeirra
árið á undan. Með því móti fæst gleggri mynd en ella af helstu
breytingum sem urðu á fjárhag sveitarfélaganna á árinu
1996. Annars vegar verður fjallað um sveitarfélögin í heild,
hins vegar borin saman fjármál þeirra á fbúa miðað við
mismunandi fiokkun sveitarfélaga.
Fjárhagur sveitarfélaga í heild
Afkoma sveitarfélaga batnaði á árinu 1996 annað árið í röð.
Kom það fram bæði í minni tekjuhalla og lægri lánsfjárþörf.
2. yfirlit sýnir í hnotskum fjármál sveitarfélaga á árunum
1995 og 1996. Árið 1996 voru heildargjöld sveitarfélaga 0,6
milljarðar króna umfram heildartekjur samanborið við halla
sem nam 1,9 milljörðum króna árið áður og 7,4 milljörðum
króna árið 1994. Sem hlutfall af landsframleiðslu lækkaði
tekjuhallinn úr 1,7 % árið 1994í0,4%árið 1995 og0,l%árið
1996. Hrein lánsfjárþörf sveitarfélaga lækkaði jafnframt úr
6,0 milljörðum króna árið 1994 í 4,0 milljarða króna árið
1995 og 1,4 milljarða króna árið 1996. Lánsfjárþörfm nam
0,3% af landsframleiðslu árið 1996 borið saman við 0,9%
árið 1995 og 1,4% árið 1994.
Tekjuhalli sveitarfélaganna svaraði til 1,3% af tekjum
þeirra á árinu 1996 en hann nam 4,6% af tekjum þeirra árið
á undan. Árið 1994 nam hallinn 19,4% af tekjum sveitar-
félaganna og 15,1% árið 1993, en þau tvö ár var halli þeirra
mun meiri en þekkst hafði um langt skeið. I 3. yfirliti er
dregin upp mynd af tekjuafkomu sveitarfélaga árið 1995 og
1996.
3. yfírlit. Tekjur og gjöld sveitarfélaga 1995-1996
Summary 3. Local government revenue and expenditure 1995-1996
Milljónir króna á verðlagi hvers árs Hlutfall af vlf *>
Million ISK at current prices Percent of GDP
1995 1996 1995 1996
Heildartekjur 42.076 49.055 9,3 10,1 Total revenue
Skatttekjur 28.713 33.575 6,4 6,9 Tax revenue
Beinir skattar 21.032 25.244 4,7 5,2 Direct taxes
Óbeinir skattar 7.681 8.330 1,7 1,7 Indirect taxes
Þjónustutekjur 9.884 10.994 2,2 2,3 Service revenue
Vaxtatekjur 510 565 0,1 0,1 lnterest
Tekjur til fjárfestingar 2.969 3.922 0,7 0,8 Capital transfers received
Ýmsar tekjur 0 - 0,0 - Other revenue
Heildargjöld 43.993 49.690 9,7 10,3 Total expenditure
Rekstrargjöld 32.259 37.195 7,1 7,7 Operational outlays
Fjármagnskostnaður 2.051 2.132 0,5 0,4 Interest
Gjöld til fjárfestingar 9.683 10.363 2,1 2,1 Investment outlays
Tekjujöfnuður -1.917 -635 -0,4 -0,1 Revenue balance
» Verg landsframleiðsla, en hún nam 451.637 m. kr. árið 1995 og 484.348 m. kr. árið 1996, samkvæmt gögnum Þjóðhagsstofnunar. Landsframleiðslan jókst
um 1,0% að raungildi fyrra árið og um 5,2% seinna árið. Gross domestic product amounted to 451,637 million ISK 1995 and 484,348 million ISK in 1996.
Heildartekjur sveitarfélaga námu 10,1% af landsfram-
leiðslu ársins 1996 og heildargjöld þeirra 10,3%. Áratuginn
1986-1996 mældust umsvif sveitarfélaga allt frá tæpum 9%
aflandsframleiðsluhversársuppítæp 11%. Ásamatímabili
jókst landsframleiðslan um 20% að raungildi, en bæði tekjur
og gjöld sveitarfélaga voru 35% hærri að raungildi á árinu
1996 en þau voru árið 1986. Aukin umsvif sveitarfélaga
skýrast einkum af tilflutningi verkefna frá ríki til sveitarfélaga.
Tekjur sveitarfélaga eru einkum af þrennum toga; skatt-
tekjur, eigin rekstrartekjur og framlög frá öðrum. Síðasttaldi
tekjustofninn er aðallega vegna sölu á eignum hjá sveitar-
félögum og greiðslur til sveitarfélaga frá ríkissjóði og öðrum
sveitarfélögum til að standa skil á hlutdeild í kostnaði af
sameiginlegum verkefnum. I þeim yfirlitum sem hér eru
sýnd er hugtakið þjónustutekjur notað sem samheiti fyrir
rekstrartekjur sveitarfélaga af veittri þjónustu að viðbættum
rekstrarframlögum frá öðrum, svo sem vegna kostnaðar-
hlutdeildar í sameiginlegum rekstri.
Rekstrar- og fjármagnsgjöld sveitarfélaga vega sem fyrr
langþyngst hjá sveitarfélögum og námu tæplega fjórum
fimmtu hlutum af gjöldum þeirra á árinu 1996. A níunda
áratugnum var þetta hlutfall tiltölulega stöðugt, en þá rann
umfjórðungurafheildargjöldumsveitarfélagatilfjárfestingar.
Árin 1989-1992 hækkaði hlutfall fjárfestingarútgjalda í um
ogyfir30%. Þaðlækkaðií28%áárinu 1993, f 25% árið 1994
og22%árið 1995.Áárinu 19961ækkaði hlutdeildíjárfestingar
í heildargjöldum sveitarfélaga enn frekar og nam 21%.
Neikvæð afkoma sveitarfélaga á allra síðustu árum hefur
valdið því að þau hafa í auknum mæli þurft að taka lán til
framkvæmda og rekstrar. Áður voru framkvæmdir sveitar-
félaga að stærstum hluta fjármagnaðar af samtímatekjum
þeirra fremur en lánsfé. Mikil umskipti í afkomu sveitarfélaga