Úti - 15.12.1928, Blaðsíða 6

4
ÚTI
Freyr, sólarguðinn, var sjerstaklega blótað-
ur á jólunum.
Um blótveislur forfeðra vorra segir Snorri:
»Þá skyldi blóta i mót vetri til árs, en að
miðjum vetri blóta til gróðrar, hið þriðja
að sumri; það var sigurblót«. Þetta miðs-
vetrarblót, sem Snorri nefnir, var jólaveisl-
an Hún stóð í 3 daga. Þá stefndu höfð-
ingjar að sjer fjölmenni, vinum, frændum og
skjólstæðingum. Á þessari hátíð var margt
gert tii skemtunar og hátíðabrigða. Þá
frömdu menn ýmsa leiki og íþróttir, strengdu
heit og blótuðu goðin. Þá voru drykkjur
miklar; var því kallað að drekka jól.
»Úti vill jól drekka«, segir Þorbjörn horn-
klofi um Harald hárfagra.
Jólablótið hófst fyrrum miðsvetrarnótt,
um 12. janúar. Þegar kristni var lögtekin,
hjeldu menn jólahátíðinni undir sama nafni
sem áður og iíku fyrirkomulagi. En nú var
hún haldin hátíðleg í minning um fæðing
frelsarans, og helgir menn og englar guðs
komu i stað goðanna í áköllum öllum og
minnisdrykkjum. Hin kristna jólahátíð byrj-
ar nokkru fyr en jólablótið, en Snorri segir
svo frá, að Hákon Aðalsteinsfóstri hafi
breytt jólahaldinu og fært það fram á þann
tíma, sem kristnir menn hjeldu síu jól. Há-
kon var kristinn, en varð ekki ágengt um
kristniboð í Noregi vegna samheldni hinna
heiðnu höfðingja; ætlaði hann að vinna
Norðmenn smátt og smátt til kristinnar trú-
ar, og var þessi breyting á jólahaldinu und-
irbúningur í þá átt, að sögn Snorra, en
þetta var um hálfri öld áður en Noregur
væri kristnaður.
Af því að jólahátíðin er þannig upprunn-
in í sambandi við átrúnað forfeðra vorra,
er það auðskilið, að við hana voru tengdir
ýmsir siðir og margskonar hindurvitni. Þessir
siðir hjeldust við í kristnum sið og margir
fram á þennan dag. Jólasiðirnir eru ýmis-
legir í ýmsum löndum, sumir ganga um öll
lönd, aðrir eru tíðkaðir einungis í einu landi.
Þessir siðir eiga sjer margvíslegan uppruna
og eru misjafnlega gamlir. Sumir eru úr
kristinni tíð, aðra má rekja til Ásatrúarinn-
ar og sumir eru ennþá eldri, frá þeim tíma,
þegar forfeður vorir trúðu á ýmsa náttúru-
vætti. Er þó erfitt og oft ógerningur að
greina á milli, hvað er frá hverjum tima.
Þó telja menn til jaessa elsta tímabils þann
sið, að gefa jólagjafir og nð tendra ljós
bæði hátt og lágt. Það er ennfremur frá
sama tíma, að á jólunum eru allir jafnir,
bæði húsbændur og hjú, ríkir og fátækir,
ungir og gamlir. Þetta þrent, sem er einná
eftirtektarverðast í jólahaldinu, er því ekki
til vor komið með krisininni, heldur miklu
eldri arfur frá forfeðrum vorum.
P. S.
Væringjafjelagið.
1913 — 15 ára — 1928.
Þótt skátafjelagið Væringjar sje ekki hið
fyrsta skátafjelag, sem stofnað var hjer á
landi, má það þó
teljast brautryðj-
andi skátahreyfing-
arinnar á íslandi.
Það var á sumar-
daginn fyrsta 1913,
aðsjeraFriðrik Frið-
riksson vígði flokk
drengja, sem ætlað
var að heyja hina
góðu baráttu. Sjera
Friðrik, sem var og
stofnandi flokksins,
hafði þó ekki í huga
þá, að þetta yrði
skátaflokkur, en góð
og göfug verkefni
voru honum ætluð,
svo sem að temja
drengjunum: sannsögli, hlýðni, gott orð-
bragð, kurteisi, sjálfsaga og sjálfsafneitun.
Þetta voru andlegu íþróttirnar, sem þeir
áttu að temja sjer, en í líkamlegum íþrótt-
um áttu þeir
einnig að
þjálfa sig, svo
sem í: göngu-
æfingum, leik-
fimi, sundi og
glímu. Þeir
hlutu nafnið
Væringjar,
eftir norrænu
vikingunum,
ersátuíMikla-
garði (Kon-
stantinopel) á
11. öld. Ein-
kennisbúning
báru þeir,
gerðan eftir A. V. Tulinius, skáiahöfðingi tslands.
Sjera Fr. Fridriksson, stofn-
andi Vœringjafjelagsins.