Skessuhorn - 01.11.2017, Qupperneq 14

MIÐVIKUDAGUR 1. NÓVEMBER 201714
Í liðinni viku var haldinn opinn
fundur í sal Landbúnaðarháskóla
Íslands á Hvanneyri þar sem fjöldi
manns kom saman, meðal annarra
frambjóðendur flestra flokka sem
buðu fram í nýafstöðnum þing-
kosningum. Að fundinum stóðu,
auk skólans, Samtök ungra bænda
og Matís en yfirskrift fundarins
var: „Aukið virði landbúnaðaraf-
urða – Hvað ætlar Ísland að gera?“
Ungt fólk var áberandi á fundin-
um enda fjöldi ungmenna á staðn-
um við nám í búfræði og búvísind-
um meðal annars og efni fundarins
án efa bein tengt hagsmunum ungra
og verðandi bænda, framtíðarfólks-
ins í landbúnaði. Einar Freyr El-
ínarson, formaður Samtaka ungra
bænda, setti fundinn og hafðu um
leið orð á því hvernig önnur und-
irstöðugrein landbúnaðarins hefur
orðið fyrir miklum skerðingum, þá
sérstaklega núna í haust. Á hann við
hina umtöluðu lækkun afurðaverðs
til sauðfjárbænda.
„Það gefur auga leið að sá hópur
sem hvað mest er hætta á að falli út
úr greininni eru ungir bændur sem
hafa gjarnan lagst í miklar fjárfest-
ingar til framtíðar, þó að sjálfsögðu
séu það þeir sem síst skyldu hætta.
Það er stór hætta á mikilli byggð-
aröskun ef ekkert verður að gert
og í þessu máli geta stjórnmála-
flokkarnir ekki skilað auðu,“ sagði
Einar er hann horfði til frambjóð-
enda. Á sama tíma séu þó tækifæri
í greininni almennt, hvert sem litið
sé. Með stórauknum ferðamanna-
straumi megi sækja mikið fram og
þá með sérstöku tilliti til sérstöðu
íslensks landbúnaðar. Til að mynda
sé sýklalyfjanotkun með því minnsta
sem gerist og það skipti ekki einung-
is miklu máli í dag, heldur sé hún
einnig grundvöllur farsæls gengis
greinarinnar í framtíðinni. Minntist
hann einnig á að mikilvægt væri að
stytta bilið milli neytenda og fram-
leiðslunnar sjálfrar, auka upplýs-
ingaflæði á því hvaðan matvæli komi
sem boðið sé upp á. Það stuðli að
heilbrigðri samkeppni á markaðn-
um þar sem allt sé uppi á borðun-
um. Telur hann að jafnvel hafi hall-
að á íslenskar afurðir sem séu fram-
leiddar á öðrum forsendum en mörg
önnur innflutt matvæli.
Þekking á landbúnaði
á heimsvísu
Sæmundur Sveinsson, nýskipaður
rektor Landbúnaðarháskólans, tók
einnig til máls og ræddi mikilvægi
margra opinberra stofnana á sviði
landbúnaðar, sérstaklega þegar lit-
ið sé til þróunar í framtíðinni. Þekk-
ingin, rannsóknir og kennsla sé al-
mennt á heimsvísu, það sé þó nánast
talið sjálfsagt mál eins og svo margt
annað á okkar frábæra Íslandi. Jafn-
framt minnti hann viðstadda á að
þetta hafi ekki orðið til í neinu
tómarúmi, frekar en annað. Stjórn-
völd fyrri ára höfðu lagt áherslu á
og fjármagn í þessar stofnanir hér
áður fyrr og það væri mikilvægt að
bæta í þegar kæmi að þessu. Marg-
ar hverjar af þessum grunnstofn-
unum fræðasviðsins séu fjársvelt-
ar í dag, þeirri þróun sé mikilvægt
að snúa við til að efla þekkingu og
auka skilning á landbúnaði og vist-
kerfum yfir höfuð. Þannig væri hægt
að sækja fram.
Miklar framfarir í sjávar-
útvegi á fáum árum
„Er sauðfjárrækt umhverfisspjöll,“
byrjaði Sveinn Margeirsson, for-
stjóri Matís, á að spyrja fundargesti.
Það væri orðræða sem hann heyrði
víða og væri gott dæmi um það
hvernig tengingin milli neytenda og
bænda væri rofin og mikilvægt væri
að brúa bilin aftur. Lykill í því væri
að efla praktíska tengingu iðnaðar
og fræða líkt og gert hafi verið í sjáv-
arútvegi. Þar hafi aflaverðmæti ver-
ið tvöfaldað á síðustu tíu til fimmtán
árum. Efling og fjárfesting í fræðum
og rannsóknum þurfi að skila sér út í
atvinnulífið en ekki einungis í formi
fleiri birtra vísindagreina. Gagn-
rýndi Sveinn fráfarandi landbúnað-
arráðherra fyrir niðurskurð á fjár-
veitingum til Matís, það væri slæm
þróun.
„Fyrsta atriðið sem var virkilega
horft til í sjávarútvegi var bætt með-
ferð hráefnis, það er lykilatriði í því
að búa til meiri verðmæti og þar
liggja tækifærin í því að auka verð-
mætin,“ sagði Sveinn. Þetta geti
verið allt frá mjög einföldum hugs-
unum eins og hreinlega, að kæla á
réttum tíma. Í tilfelli landbúnaðar
að láta til dæmis kjöt hanga lengur
en gert er í dag eftir slátrun og svo
framvegis. Með aukinni nýtni, þró-
un nýrra vara, hafði Sveinn trú á að
hægt væri að þrefalda verðmæta-
sköpun og arðsemi landbúnaðar á
næstu fjórum árum. Þar spilar einn-
ig rekjanleiki augljóst hlutverk, eins
og formaður SUB minntist á. Auka
þurfi staðbundna framleiðslu og
samhengi Íslands sem hreins lands
með hreinar afurðir í huga fólks,
fyrir ferðamenn og almenna neyt-
endur utan sem innanlands. Tæki-
færi væru í að sameina landbúnað-
ar-, sjávarútvegs- og utanríkisráðu-
neyti þegar horft væri til útflutnings,
þar væri hægt að ná ennþá lengra.
Sveinn deildi einnig skoðun sinni á
því hvernig það væri ákveðinn mis-
skilningur að horfa einungis til þess
að fjárfestingar í heilbrigðiskerfinu,
viðgerðakerfinu, væru til framtíð-
ar gagnvart heilsu þjóðarinnar. Það
gleymist að huga að viðhaldinu, lýð-
heilsan væri fólgin í næringaröryggi
í hreinum og ómenguðum matvæl-
um, þar sem Ísland er í fararbroddi.
„Fjárfestum í þekkingu, aukum
stuðning við frumkvöðla og nýtum
drifkraftinn í unga fólkinu,“ sagði
Sveinn að lokum.
Flokkarnir um
margt sammála
Seinni hluta fundar fengu frambjóð-
endur tækifæri til að koma á fram-
færi sínum áherslum í landbúnaði og
leiðum til verðmætasköpunar. Voru
þeir um margt sammála því sem kom
fram í framsögu Einars, Sæmundar
og Sveins. Að styrkja þyrfti tengsl
milli bænda og neytenda en ekki
síst afurðastöðva líka, sérstaklega í
sauðfjárrækt. Einnig að efla þyrfti
fræðasviðið til að auka þekkingu og
hafði Sæmundur, rektor LBHÍ, orð
á því í lok fundar að honum þætti
ljóst að það skipti ekki máli hvaða
flokkar mynduðu ríkisstjórn, aukið
fjármagn yrði alltaf tryggt til skól-
ans miðað við það sem frambjóð-
endurnir lögðu til málanna. Margir
voru sammála um að áherslu ætti að
leggja á nýsköpun og sérstöðu afurð-
anna, fólk væri farið að kaupa minni
og dýrari en betri matvæli í miklum
mæli eins og fulltrúi Bjartrar fram-
tíðar minntist á. Hvað varðaði út-
flutning nefndi fulltrúi Miðflokksins
að ekki ætti að stefna á illa borgandi
markaði, fulltrúa Samfylkingarinnar
þótti það orðið fullreynt að stefna á
erlenda markaði og sama mátti segja
um innflutning ferskra matvæla,
skoðanirnar voru mismunandi. Pí-
ratar og Viðreisn sögðu það skapa
heilbrigða samkeppni, bæði fyrir
neytendur og framleiðendur, að fá
erlend matvæli á markaðinn. Á móti
vildu Framsóknarflokkur og Sjálf-
stæðisflokkur sporna gegn slíkum
hugmyndum. Einnig bar á góma að
landbúnaður væri ekki bara spurning
um framleiðslu matvælaafurða held-
ur einnig sterkt byggðamál og í raun
menning, þá sérstaklega hjá Vinstri
grænum og Flokki fólksins. Mikl-
ar umræður og fyrirspurnir voru í
lok fundar til flokkanna og veltu bú-
fræðinemar því meðal annars fyr-
ir sér hvort flokkarnir hefðu hugs-
að sér einhverja leið til að auðvelda
nýliðun í landbúnaði, því hún væri
mjög kostnaðarsöm. Sumir nefndu
þá að ein leiðin til þess væri meðal
annars að afnema verðtrygginguna
sem rætt hefur verið töluvert um í
aðdraganda kosninganna.
Fundinum streymt
Þess má geta að fundinum var
streymt á facebook-síðu Samtaka
ungra bænda og má sjá hann þar
auk umræðna á twitter undir myllu-
merkinu #aukidvirdi. Fyrirhugað er
að halda landsþing á næsta ári um
fundarefnið og standa vonir til þess
að hægt verði í kjölfar þess að halda
fleiri fundi þessum líkum um land
allt til þess að freista þess að efla
drifkraft og kveikja á hugmyndum til
eflingar á landbúnaði. Ljóst er að lík-
lega mun landbúnaður taka nokkur
þróunarskref á næstu árum ef marka
má umræðuna og viðburði í samfé-
laginu samanber nýyfirstaðið stefnu-
mót matvælaframleiðenda og veit-
ingasala í Hjálmakletti í verkefninu
Matarauður Vesturlands. sla
Landbúnaðurinn horfi til sjávarútvegsins
í verðmætasköpun afurða
„Aukið virði landafurða hlýtur að verða eitt af fyrstu verkefnum nýrrar ríkis-
stjórnar,“ sagði Sveinn Margeirsson forstjóri Matís sem hélt erindi á fundinum.
Ásamt honum fluttu erindi þeir Einar Freyr formaður SUB og Sæmundur Sveinsson
nýskipaður rektor LBHÍ.
Hátt í hundrað manns komu saman í sal LBHÍ til að ræða framtíð landbúnaðar.
Nemandi við Landbúnaðarháskólann biður frambjóðanda um að færa rök fyrir
því að tala fyrir loftslagsmálum á sama tíma og mælt er með auknum innflutningi
matvæla sem skilji eftir sig stór umverfisspor.
Frambjóðendur kynntu sína stefnu í landbúnaðarmálum og svöruðu fyrirspurnum fundargesta á lokaspretti kosningabarátt-
unnar.