Skessuhorn


Skessuhorn - 27.03.2018, Blaðsíða 27

Skessuhorn - 27.03.2018, Blaðsíða 27
ÞRIÐJUDAGUR 27. mARs 2018 27 Krossgáta Skessuhorns Hér er ný krossgáta fyrir lesendur að spreyta sig á. Auk þess birtum við lausn á krossgátu síðustu viku. Þeir sem vilja geta sent skessuhorni lausnarorð/in á netfangið: krossgata@skessuhorn.is fyrir klukkan 15 á mánudögum. Athugið að fullt nafn og heimilisfang þarf að fylgja með lausninni. Þeir sem ekki hafa að- gang að tölvupósti sendi lausnir á: „skessuhorn - krossgáta, Kirkjubraut 56, 300 Akranesi (póstleggja þarf lausnir í síðasta lagi á föstudegi). Dregið verður úr réttum innsendum lausnum og fær vinningshafinn bókargjöf frá skessuhorni. Alls bárust 87 lausnir við krossgátunni í blaðinu í síðustu viku. Lausnin var: „Kampakát.“ Vinningshafi er Erla Jóna Guðjónsdóttir, Klettavík 15, 310 Bor- garnesi. Úthlið Snertill Beita Komm- óða Massi Mauk Klær Endur- nýja Nafn- laus 501 Ófúsar Nískur Vagga Gekk Mála Fruma 3 Umsvif Æsir Tunna Kusk Títt Hetja Nöldur Fennir 6 13 Tölur Dáð Drykkur Rótar Röð Veisla Titill Hryggur Hégómi Loftop 8 Ógætin Blossi Tvíhlj. 7 Mál Lund Gleði 14 Sam- hljóðar 2 Sk.st. Væn Þökk Rasa Skemmd Töluorð Skoðar Átt Rödd Beiskar Fugl Tré Mjúka Hnúður Hætta Þófi Sk.st. 5 Til fulls Menn Ólíkir Kaffi- brauð Í bítið Risa Silast Aurasál Röð Forsk. Rispa Samhlj. Slá Væta Reipi Ekrur Anga Tíma- mælir- inn Liðugur Men 9 Frjó- angi Óttast Grípa Suddi Áma Berg- skora Fugl Rit Tónn 1 Korn Nr. 33 Kostur Sjór Piltar Hlífa Ögn Mjúk Fag 4 1 2 3 4 5 6 7 8 9 L O F T L J Ó S M Y N D U N O F U R J Ó S K U L Ý S A F Á N Ú Á R Á N A V A L A E I N I N G A L D R A Ð A R Ð B A L L M E I N I N G K R M A L L Ö N G U L L L A Ó A Ð I Ó L L M D I M A R Ð S K I L D R A G T Ó E Ð L I K L A A E S A T A R A K T A U M R Á Ð R Ö S T K R U L L A Ð I I D L A U K A R D Y R R U B A T T A N A N S T E F R U T L L I S T D Y N D I L O G E F L A I Ð A Ð S A U P G L Ó Ð U G G U R I Ð N A U Ó A K R A R R Ú Ð A T R I Ð I U R R Á T S K A M P A K Á TL A U S N Ú R S ÍÐ A S T A B L A Ð I Í þessum þriðja pistli um E-efni er komið að flokknum þráavarn- arefni eða E 300-399. E-efna listi þráavarnarefna er ótrúlega langur og inniheldur 52 númer fyrir utan undirnúmer. Tilgang- ur þráavarnarefna er að „draga úr hættu á að fita og olíur þráni fyrir áhrif súrefnis. Efnin geta einnig hindrað litabreytingar í afhýddum eða skornum ávöxt- um og grænmeti. Það sama á við um litarbreytingar í ýmsum drykkjarvörum. Af þráavarnar- efnum sem geta valdið óþoli ber helst að nefna BHA og BHT sem hafa númerin E 320 og E 321. Þá má geta þess að ýmsar sýrur og sýrustillar hafa númer á bilinu E 300-399.“ Þetta er allt og sumt og svo kemur listi af númerum og nöfnum sem fæstir skilja. En það sem vekur athygli er að þessi efni eiga að draga úr hættu á að fita og olíur þráni, en er það hin eiginlega hætta? Hvað ger- ist þegar maður innbyrðir olíur sem hafa þránað? Við spýtum henni út úr okkur. En hvað ger- ist þegar þráavarnarefni eru innbyrt? Ekki gott að segja. Náttúrulegu þráavarnar efnin er ætíð skásti kostur en þau helstu eru ýmist unnin úr C eða E vít- amínum. En bæði C og E vítam- ín flokkast undir svokallaða an- doxara. Heilsugeirinn hefur ver- ið mjög upptekin af andoxunar efnum til að viðhalda æsku og ljóma og hefur oft fengið bágt fyrir og telja margir stórhættu felast í því að innbyrða of mik- ið magn af andoxunarefnum. En aldrei er minnst á að það geti verið skaðlegt að innbyrða of mikið magn af þráavaranarefnum. Ef megnið af framleiddu vörun- um innihalda bæði C og E vítam- ín, þ.e. náttúruleg þráavarnarefni, erum við þá kannski komin með of stóra skammta af vítamínum? Tala nú ekki um ef við tökum svo bætiefni með. Umhugsunar efni? Já það myndi ég telja. Á vef doktor.is kemur fram um C vítamín: „Möguleg eitrunaráhrif; höfuð- verkur, þreyta, svefnleysi, ógleði, magakrampi, niðurgangur, svita- kóp og útbrot á hörundi. Hjá ein- staklingum sem hafa tilhneigingu til myndunar þvagsýrugigtar og hjá þeim sem hafa af erfðafræði- legum ástæðum afbrigðilegheit með tilliti til niðurbrots á C-vítam- íni aukast líkur á myndun nýrna- steina. Einnig getur mikil óhófs- neysla vítamínsins leitt til eitrun- aráhrifa vegna of mikil járns í blóði en C-vítamín bætir upptöku járns í blóð.“ Á vef doktor.is kemur þetta fram um E vítamín: „Ef neytt er meira en eins gramms á dag, getur það valdið höfuð- verk og þrautum í iðrum en það er ekki oft sem slíkt gerist. Gríð- arleg neysla á E-vítamíni (10 gr. á dag) hefur valdið verri frjósemi um skamman tíma hjá körlum og kon- um. Þeir sem fá blóðþynnandi lyf, eða eru í áhættuhóp vegna heila- blæðinga, ættu að hafa samráð við lækni áður en þeir hefja töku E-vít- amíns, því áhrif lyfjanna geta auk- ist við neyslu E-vítamíns.“ En skoðum nokkur þráavarnarefni bara til að fá smá innsýn í hvað þau innihalda, hámarks skammta dag- legrar neyslu og svo mögulegar aukaverkanir. E 300 Askorbínsýra, E 301 Natrí- umaskorbat, E 302 Kalsíumaskor- bat: náttúrulegt C vítamín, hámark daglegrar inntöku ekkert viðmið. E 304 Askorbýlpalmit iðnaðar- framleiðsla, fituleysanlegt form af C vítamín, hámarks inntaka 1,25 mg/kg líkamsþyngd. E 306 Tókóferól (náttúrulegt) E vítamín unnið úr olíu, hámarks inntaka 2mg/kg líkamsþyngd. E 307 Alfa-Tókóferól iðnaðar- framleiðsla unnið úr sólblóma- olíu há- marks inn- taka 2mg/kg lík- amsþyngd. E 308 Gamma-Tókóferól iðn- aðarframleiðsla unnið úr Soja- baunaolía hámarks inntaka 2mg/kg likamsþyngd. E 309 Delta-Tókóferól iðn- aðarframleiðsla unnið úr Soja- bauna olíu, hámarks inntaka 2mg/kg líkamsþyngd. E 310 Própýlgallat, iðnaðar- framleiðsla unnið úr tannínum planta með propanoli og gallic sýru. Hámarks inntaka 1,4mg/ kg líkamsþyngd. Mögulegar aukaverkanir, exem, maga- vandamál og ofvirkni. E 311 Oktýlgallat iðnaðar- framleiðsla unnið úr tannínum planta með octanol og gallic sýru. Hámarks inntaka 0,5mg/ kg líkamsþyngd. Mögulegar aukaverkanir, exem, maga- vandamál og ofvirkni. Hægt er að kíkja á vefin http://www.food-info.net/ uk/e/e300.htm til að sjá inni- hald hinna 44 þráavarnar efnana. Verum meðvituð um hvað við borðum því hvergi kemur fram á innihaldslýsingu hversu mikið magn af þráavarnarefnum var- an inniheldur og fæstir reikna út hversu mikið magn þeir inn- byrða yfir daginn. Borðaðu því hreina og E efna lausa fæðu. Lífrænar kveðjur, Kaja Ertu að innbyrða of mikið magn af C eða E vítamíni? Heilsuhorn Kaju

x

Skessuhorn

Beinir tenglar

Ef þú vilt tengja á þennan titil, vinsamlegast notaðu þessa tengla:

Tengja á þennan titil: Skessuhorn
https://timarit.is/publication/1096

Tengja á þetta tölublað:

Tengja á þessa síðu:

Tengja á þessa grein:

Vinsamlegast ekki tengja beint á myndir eða PDF skjöl á Tímarit.is þar sem slíkar slóðir geta breyst án fyrirvara. Notið slóðirnar hér fyrir ofan til að tengja á vefinn.