Fréttablaðið - 14.11.2019, Blaðsíða 12

EKKI MISSA AF SÝNINGU ÁRSINS
Allra síðustu sýningar komnar í sölu
6 Grímuverðlaun
borgarleikhus.is
Skert samkeppnishæfni íslensku
bankanna gerir það að verkum að
viðspyrnan sem vaxtalækkunum
Seðlabankans er ætlað að veita sam-
drætti í hagkerfinu verður minni en
hún gæti annars verið. Þetta segir
Finnur Árnason, forstjóri Haga, í
samtali við Fréttablaðið.
Hagar réðust nýverið í útgáfur
skuldabréfa upp á samtals 8 millj-
arða króna á skuldabréfamarkaði
en að sögn Finns bauðst fyrirtækinu
ekki bankalán á þeim kjörum sem
stjórnendur þess sóttust eftir.
„Það virðist ekki vera nægt fram-
boð af krónum á hagstæðum kjörum
þrátt fyrir að vextir hafi lækkað
töluvert. Þegar bankarnir geta ekki
boðið samkeppnishæf kjör þá verða
þeir að lána á hærri vöxtum, þeir
missa af bestu lántakendunum og
útlánin verða áhættusamari. Þeir
eiga ekki kost á því að bjóða í bestu
lántakendurna. Þar eru þeir ekki við
borðið,“ segir Finnur.
Skerta samkeppnishæfni bank-
anna megi einkum rekja til heimatil-
búins vanda. Þeir búi við háar eigin-
fjárkröfur, háar arðgreiðslukröfur
frá eigendum og sértæka skattlagn-
ingu á borð við bankaskattinn, sem
er hluti af kostnaðarverði á lána-
markaði. Þessir þættir hafi töluverð
áhrif á kjörin sem bankarnir geta
boðið heimilum og fyrirtækjum.
Hagar gátu gripið til þess að gefa
út skuldabréf í krafti stærðar og
trausts rekstrar. Finnur segir að skert
samkeppnishæfni bankanna geti
hins vegar bitnað verulega á fyrir-
tækjum sem hafa ekki aðra valkosti
en bankalán. Nauðsynlegt sé fyrir
heimilin og atvinnulífið að hafa val-
kosti þegar kemur að fjármögnun.
„Hagar eru komnir fyrir vind en
ég óttast að þeir sem eru að fara að
endurfjármagna sig á næstu mánuð-
um eða á næstu misserum geti lent
á vegg. Kjörin verða ekki með þeim
hætti sem æskilegt er þrátt fyrir að
stýrivextir hafi lækkað.“
Eins og greint var frá í Markað-
inum í gær stefnir Arion að því að
minnka lánasafn bankans til fyrir-
tækja um 20 prósent fyrir árslok
2020 en í lok þriðja ársfjórðungs
nam bókfært virði fyrirtækjalána
bankans um 404 milljörðum.
Útlánasafn Arion til fyrirtækja
hefur dregist saman um tæplega sjö
prósent á fyrstu þremur fjórðungum
ársins. Stjórnendur bankans telja að
arðsemi af fyrirtækjaútlánum bank-
ans sé ekki ásættanleg og er stefnt að
því að hún verði yfir tíu prósent.
Vaxtamunur minnkar
Lilja Björk Einarsdóttir, bankastjóri
Landsbankans, segir að banka-
skatturinn sé vissulega einn þáttur
sem taka þurfi með í reikninginn
þegar bankinn ákvarðar vexti.
„Það sem skiptir mestu máli er að
það sé fyrirsjáanleiki í því hvernig
skatturinn muni breytast þann-
ig að við getum stýrt verðlagningu
með réttum hætti. Vaxtamunurinn
á Íslandi er vissulega hærri en víða
annars staðar, aðallega vegna þess
að við verðum að standa undir tölu-
vert hærri gjöldum en þekkjast í
nágrannalöndunum. Vaxtamunur-
inn hjá Landsbankanum hefur á
hinn bóginn verið að minnka á sama
tíma og hagkvæmni í rekstri hefur
aukist. Það hefur gert okkur kleift
að lækka vexti umtalsvert.“
Á heildina litið hafa ný útlán
íslensku bankanna til fyrirtækja
dregist töluvert saman á milli ára.
Nettó ný útlán til fyrirtækja miðað
við síðustu sex mánuði á undan
námu um 150 milljörðum í ágúst á
síðasta ári en í sama mánuði í ár nam
upphæðin tæplega 70 milljörðum.
Lilja Björk bendir á að á síðasta ári
hafi bankarnir lánað umtalsvert
meira til fyrirtækja en árin á undan.
Samanburður milli ára verði að taka
mið af því. Á síðasta fjórðungi ársins
2018 hafi bankarnir hins vegar byrj-
að að draga úr nýjum útlánum vegna
óvissu um framtíð WOW air.
„Við þurftum að horfa gagnrýnum
augum á efnahagsumhverfið eins
og önnur fyrirtæki og frekar draga
úr heldur en að gefa í, enda mikil
óvissa um hversu víðtæk áhrifin af
falli WOW air yrðu,“ segir Lilja Björk.
Ný útlán Landsbankans á fyrstu
níu mánuðum þessa árs námu alls
70 milljörðum króna. Þar af voru 40
milljarðar vegna lána til einstakl-
inga, aðallega til fasteignakaupa, og
um 30 milljarðar vegna lána til fyrir-
tækja. „Það er mikilvægt að einstakl-
ingar hafi aðgang að hagstæðum og
góðum kjörum á fasteignalánum.
Þetta skiptir meðal annars miklu
máli fyrir byggingaverkefni sem nú
er unnið að,“ segir Lilja Björk.
Á fundi efnahags- og viðskipta-
nefndar Alþingis í október var
rætt um að aðgerðarleysi stjórn-
valda þegar kemur að rekstrarum-
hverfi bankanna geti orðið til þess
að niður sveifla hagkerfisins verði
dýpri en ástæða er til. Þar sagði Ásdís
Kristjánsdóttir, forstöðumaður
efnahagssviðs Samtaka atvinnu-
lífsins, að verulegt áhyggjuefni væri
að sjá snarpan viðsnúning í útlánum
bankanna. Stjórnvöld gætu brugðist
við með því að lækka sérstaka skatta
á banka hraðar en áform væru um
en í vor var lækkun bankaskattsins
frestað til ársins 2021.
thorsteinn@frettabladid.is
Geta lent á vegg við endurfjármögnun
Skert samkeppnishæfni bankanna dregur úr áhrifum vaxtalækkana Seðlabankans. Ný útlán til fyrirtækja hafa dregist saman á
árinu. Bitnar á fyrirtækjum sem hafa ekki aðra valkosti við fjármögnun en bankalán. Fyrirtækjalánasafn Arion minnkar hratt.
Lausafjárstaðan gæti
verið betri
Á síðasta fundi Fjármálastöð-
ugleikaráðs í lok september
kom fram að viðnámsþróttur
bankanna væri enn töluverður
en lausafjárstaða þeirra, sér-
staklega í íslenskum krónum,
gæti verið betri. Einnig var vikið
að lausafjárstöðunni á fundi
ráðsins í sumar en þá var tekið
fram að staðan hefði versnað.
Í riti Seðlabankans um fjár-
málastöðugleika í október kom
fram að hágæða lausafjáreignir
bankanna í krónum hefðu
lækkað um 182 milljarða króna
frá miðju ári 2017. Þannig var
lausafjárhlutfallið í lok annars
fjórðungs lægst hjá Landsbank-
anum, 45 prósent, 94 prósent
hjá Íslandsbanka og 116 pró-
sent í tilfelli Arion banka. Til
samanburðar var sambærilegt
hlutfall á bilinu 90 til 193 pró-
sent á árinu 2016.
Íslensku viðskiptabankarnir hafa dregið töluvert úr útlánum til fyrirtækja á milli ára. FRÉTTABLAÐIÐ/EYÞÓR
250
200
150
100
50
0
de
s.
1
3
ap
r.
14
ág
ú.
14
de
s.
14
ap
r.
15
ág
ú.
1
5
de
s.
15
ap
r.
16
ág
ú.
16
de
s.
16
ap
r.
17
ág
ú.
17
de
s.
17
ap
r.
18
ág
ú.
18
de
s.
18
ap
r.
19
ág
ú.
19
✿ Nettó ný útlán til fyrirtækja
í milljörðum króna síðustu 6 og 12 mánuði n 6 mánuðir n 12 mánuðir
60
50
40
30
20
10
0
-10
-20
-30
Ég óttast að þeir
sem eru að fara að
endurfjármagna sig á næstu
mánuðum eða á næstu
misserum geti lent á vegg.
Finnur Árnason,
forstjóri Haga
Við þurftum að
horfa gagnrýnum
augum á efnahagsumhverfið
og frekar draga úr heldur en
að gefa í.
Lilja Björk Einarsdóttir, bankastjóri
Landsbankans
MARKAÐURINN
1 4 . N Ó V E M B E R 2 0 1 9 F I M M T U D A G U R12 F R É T T I R ∙ F R É T T A B L A Ð I Ð
1
4
-1
1
-2
0
1
9

0
5
:4
3
F
B
0
7
2
s
_
P
0
6
4
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
6
1
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
0
9
K
.p
1
.p
d
f
F
B
0
7
2
s
_
P
0
1
2
K
.p
1
.p
d
f
A
u
to
m
a
ti
o
n
P
la
te
r
e
m
a
k
e
:
2
4
3
B
-0
0
8
C
2
4
3
A
-F
F
5
0
2
4
3
A
-F
E
1
4
2
4
3
A
-F
C
D
8
2
7
5
X
4
0
0
.0
0
1
9
A

F
B
0
7
2
s
_
1
3
_
1
1
_
2
0
1
C
M
Y
K