Hlynur - 15.06.1974, Síða 10

Fiskveiðar
Norðmanna
Svo sem kunnugt er liggja
gjöful fiskimið á landgrunninu
undan ströndum Noregs. Þar
hafa fiskveiðar verið stundaðar
frá fornu fari, og eru enn, svo
að í dag eru Norðmenn meðal
mestu fiskveiðiþjóða heimsins.
Á svipaðan hátt og hér á landi
hafa Norðmenn, einkum i norð-
urhéruðum landsins, um alda-
raðir sameinað sjósókn við land-
búnað, sem leitt hefur af sér, að
sjórinn hefur einkum verið sótt-
ur skammt út og á litlum bátum,
oftast í eigu sjómannanna
sjálfra.
Með aukinni tækni er þetta að
breytast nokkuð. Tekin hafa
verið í notkun stærri skip með
aflmiklar vélar og nýtízku fiski-
leitartæki. Líka hafa gerviefnin
leyst önnur eldri af hólmi við
gerð veiðarfæra. Af þessu hefut-
líka leitt það, að fiskveiðar eru
í stöðugt rikari mæli að verða
sérhæfð atvinnugrein, þó að hitt
sé enn nokkuð algengt, einkum
í afskekktari héruðum, að sjór-
inn sé stundaður meðfram land-
búnaði. Þá hefur sókn á fjarlæg
mið einnig vaxið nokkuð, m. a.
á miðin kringum Bjarnarey og
Svalbarða, og líka í Barentshaf,
Norðursjóinn og norðvestur At-
lantshafið.
í heild sýna skýrslur þó, að
það séu ekki nema um 4%
norsku þjóðarinnar, sem starfi
við og hafi tekjur af sjósókn og
fiskiðnaði. Þetta hlutfall er þó
mun hærra í norðurhéruðunum,
eða allt upp í um einn þriðja í
Finnmörku. Sömuleiðis verður
að hafa í huga, að víða bvggja
heil þorp og byggðarlög afkomu
sína og atvinnu að heita má al-
gjörlega á sjósókn og fisk-
vinnslu, þótt önnur séu þeim
síður háð.
Á síðustu fjórum árum hefur
meðaltalsaflinn, sem borizt hef-
ur í land í Noregi, numið 2,8
miljónum lesta. Þar með eru
Norðmenn í fimmta sæti af
mestu fiskveiðiþjóðum heims-
ins, á eftir Japan, Sovétríkjun-
um, Kína og Perú. Verðmæti afl-
ans upp úr sjó árið 1973 nam
um tveimur miljörðum norskra
króna. Loðna og fleiri tegundir,
sem einkum fara í mjöl- og lýs-
isvinnslu, voru um 70—80% af
heildarmagninu og um 40% af
heildarverðmætinu. Þorskur,
ufsi, ýsa o. fl. námu um 16% af
heildaraflanum, en 44% af sam-
anlögðu verðmætinu. Á sama
hátt og er hér á landi var aðeins
örlítill hluti aflans seldur fersk-
ur til neyzlu, en yfirgnæfandi
meirihluti hans fór í einhvers
konar vinnslu.
Landhelgi.
Yfirgnæfandi hluti aflans er
eins og við mátti búast sóttur á
miðin undan Noregsströndum.
Samkvæmt yfirlitum, sem gerð
hafa verið fyrir árin 1966—70,
eru um 50—60 % alls aflans veidd
innan 12 milna landhelginnar
undan ströndum landsins, og
25% til viðbótar koma frá haf-
svæðum, sem liggja undan
ströndunum á milli landhelgis-
línunnar og 50 mílna marka frá
ströndinni. Það sem þá er eftir
kemur frá svæðum utan 50
mílna línunnar og af fjarlægari
miðum. Eins og hér við land eru
togveiðar að mestu bannaðar
innan landhelginnar, svo að
fiskveiðar þar fara fyrst og
fremst fram með netum og línu.
Norski fiskiflotinn saman-
stendur fyrst og fremst af smá-
um bátum. Samtals eru skráð
þar um 30.000 skip og bátar, og
af þeim eru um 27.000 bátar inn-
an við 40 fet að lengd, og um
2.600 eru á stærðarbilinu 40—100
fet. Um helmingur bátaflotans
undir 40 fetum er skráður í
Norður-Noregi og fæst fyrst og
fremst við þorskveiði undan
ströndinni og innanfjarðar. Að-
eins hluti af þessum bátaflota
stundar veiðarnar að staðaldri
allt árið um kring. Mestur hluti
bátanna á stærðarbilinu 40—100
fet veiðir einnig á svipuðum
slóðum, en sækir þó lika nokkuð
á fjarlæg mið, m. a. í Norðursjó-
inn, á svæðið í íshafinú á milli
Grænlands og Noregs og norður
í Barentshaf, og yfirleitt skipta
þessir bátar um veiðarfæri eftir
árstímum og veiðitegundum.
Auk þess eiga Norðmenn 76 tog-
ara og 11 verksmiðjutogara, sem
fyrst og fremst sækja á fjarlæg-
ari mið.
Samanlagður brúttólesta-
þungi norska fiskiskipaflotans
er um 370.000 lestir. Sá hluti
hans, sem er yfir 100 fet að
lengd, nemur um 45% af honum
samanlögðum.
Á liðnum árum hefur sjó-
mönnum í Noregi fækkað veru-
lega. Manntal árið 1948 sýndi
samtals 86.000 sjómenn í land-
inu, en 1960 hafði þeim fækkað
niður i um 61.000 og 1971 niður
í um 35.000. Af þeim höfðu 16.000
eingöngu atvinnu af sjósókn,
8.500 töldu hana vera aðalstarf
sitt og 10.500 höfðu hana að
aukastarfi. Lækkunin hefur
orðið mest meðal þeirra, sem
hafa fiskveiðar sem aðalstarf,
en heldur minni hjá þeim, sem
hafa hana að aukastarfi. Hins
vegar hefur fjöldi þeirra, sem
hafa lífsframfæri sitt eingöngu
af fiskveiðum, staðið nokkurn
veginn í stað frá 1948.
Á hinn bóginn sýna skýrslur,
að unnum mannárum í fiskiðn-
10 HLYNUR