Hlynur - 15.12.1984, Blaðsíða 22

Nútíminn verður safn á morgun
Spjallað við Gunnstein Karlsson um Skjaiasafn Sambandsins og
nauðsynina á varðveislu muna og minja
í norðurenda Holtagarða er gengið inn í tölvudeild Sambandsins.
Fjölmargir vita um hana og hvað þar er gert. Á sama stað er gengið
inn í Skjalasafn Sambandsins. Það leikur grunur á að mun færri viti
um það eða hvað þar er gert. Til þess að vita frekar um það litum
við þar inn einn fagran haustmorgun með frost í lofti. Innan dyra
var hlýtt og ilmur gamalla rita.
Þaö var fyrst farið aö safna á
einn stað ýmsum gögnum og ritum
frá Sambandinu og geyma vestur
í Jötni, sagði Gunnsteinn Karlsson,
forstöðumaður Skjalasafnsins. En
húsnæðið á Hringbraut 119 var
ekki til frambúðar og árið 1976 var
farið að huga að húsrými hér og
tveim árum síðar var flutt hingað.
Hallgrímur Sigtryggsson hafði
sinnt safninu vesturfrá og vann í
þessu nokkur ár. Þegar Gunnar
Grimsson hætti sem starfsmanna-
stjóri Sambandsins tók hann til
starfa við safnið og vann við það til
ársloka 1982 en 1. janúar 1983 tók
ég við.
Það er Ijóst að 80 ára saga
Sambandsins hefur látið ýmislegt
eftir sig í heimildum og hér höfum
við 900 hillulengdarmetra, að stór-
um hluta bréf, skjöl og skýrslur.
Mikið af þessu var áður í kössum
og hafði verið geymt við misjafnan
aðbúnað. Hér er einnig reitingur af
bókum um samvinnumál og nokk-
uð af tímaritum en margt af þessu
er sundurlaust og vantar víða inní.
Öll skjöl eru óflokkuð og er mikil
þörf á að skrá þau og taka afstöðu
til þess hvað á að varðveita endan-
lega.
- Hér finnst þá væntanlega
margt gott bréfið?
Gunnsteinn brosir við. Jú, hér
eru t. d. öll gögn frá fyrstu skrifstofu
SÍS sem, eins og kunnugt er var
ekki í Reykjavík heldur í Kaup-
mannahöfn, þegar Hallgrímur
Kristinsson fór þangað sem erind-
reki. Þá var allt bókhald handfært
og við höfum það alli hér ásamt
allmiklu af fylgiskjölum. Árið 1977
gaf Kf. Þingeyinga Sambandinu
allan Ófeig Benedikts á Auðnum,
þetta einstaka kaupfélagsrit sem
hann ritstýrði fyrir K.Þ. og hand-
skrifaði í 42 ár. Síðan eru drög að
sögu allra kaupfélaganna fram til
1945. Sú samantekt var gerð að
frumkvæði Vilhjálms Þór einhvern
tíma á árunum kringum 1950. Þá
eru handrit að ræðum forstjóra og
ýmsir minnispunktar þeirra og loks
heimildir um ýmsar framkvæmdir
sem menn veltu fyrir sér, en urðu
sumar aldrei nema minnisblöð eða
drög að framkvæmdaáætlun á ein-
hverju skrifborði.
í rauninni er safnið hugsað sem
fjórar einingar; skjalasafn, bóka-
safn, myndasafn og mynjasafn og
mig langar því helst að kalla það
Sögusafn Sambandsins.
- Myndir segir þú. Það hljóta að
vera til margar myndir úr sögu
samvinnuhreyfingarinnar?
Rétt er það, hér er mikið af
Ijósmyndum. Nýlega var keypt allt
filmusafn Þorvaldar Ágústsönar
sem starfaði hjá Sambandinu á 6.
og 7. áratugnum og tók feikimikið
af myndum. Á vegum Sambands-
ins fór hann t. d. hringferð um
landið árin 1970 og 1971 og tók
myndir af öllum húsum og eignum
Sambandsins, kaupfélaganna og
dótturfyrirtækja þeirra. í safni hans
eru um átta þúsund svart/hvítar
myndir en allar litmyndir úr hring-
ferðinni voru hér fyrir.
Ofurlítð eigum við líka af
munum, s. s. skrifborð og sófasett
af skrifstofu Vilhjálms Þórog nokuð
af smáhlutum frá ýmsum tímum.
Hér hafa líka verið geymd um
lengri eða skemmri tíma málverk
o. fl. sem Listasjóður Sambandsins
hefur keypt.
En það er bráðnauðsynlegt að
tölvuskrá safnið og í því liggur
gífurleg vinna. Hugmyndin er, að
síðan sé unnt að gera lista yfir
safnið allt og/eða einstaka hluta
þess og miðla upplýsingum um
hvað hér er að finna og aðstoða þá
sem þurfa að leita heimilda úr sögu
samvinnuhreyfingarinnar. Þetta
verður máski einhverntíma nytja-
safn sem hægt er að vinna í.
Gunnsteinn Karlsson með gamla bókhaldsbók.
22
HLYNUR