Heimsmynd - 01.05.1993, Side 89

staðreyndir og settu þær í allt annað og
hneykslanlegt samhengi. Þetta mun vera
rétt og lítið sem ekkert mun vera hæft í því
sem birtist í þessum blöðum. Að mati út-
gefenda mun salan þó réttlæta fyrirhöfnina
við að skálda og prenta ruglið.
En þessar milljónir lesenda? Hvað telja
þær sig vera að lesa? Ekki er endilega
öruggt að lesendur trúi hverju einasta orði,
en samt má ætla að þeir geti margir hverjir
vel hugsað sér að allt hafi þetta gerst
nokkurn veginn eins og því er lýst. Og
hvers vegna ekki? Að hvaða leyti eru
fréttir þessara blaða svo sem frábrugðnar
fréttum sem birtast í „virtari" fjölmiðlum?
Enginn eðlismunur er að minnsta kosti á
tíðindum þessara blaða og annarra af
hetjum samtímans í Bandaríkjunum,
skemmtikröftum og leikurum. Um daginn
birti virt vikurit langt mál um að leikkonan
undurfagra Julia Roberts hefði ekki sést
opinberlega um nokkra hríð. Nú fylgir
National Examiner á eftir með frásögn um
að hún sé ekki sjón að sjá og þoli ekki að
hitta fólk vegna þess að hún ráði ekki við
athygli fjölmiðla og hafi klúðrað
ástarlífinu. Af hverju ætti það ekki að vera
satt og rétt? Julia Roberts er til, alveg eins
og annað frægt og fínt fólk sem sagt er frá,
til að mynda Dolly Parton (sem fór í mis-
heppnaða andlitslyftingu) og Jack
Nicholson (sem neitar pabba sínum um að
hitta sonarsoninn). Þetta er raunverulegt
fólk og áberandi í fjölmiðlum fyrir. Allir
þekkja til þess og vilja endilega vita meira.
Skiptir einhverju máli hvað það er ef það
er skemmtilegt og krassandi?
Aðrar sögur þessara blaða eru urn
sögulegar persónur og ættu þess vegna
ekkert endilega að vera fráleitar. Þetta fólk
var til. Þannig fullyrðir Weekly World
News að brunnið lík Hitlers hafi fundist í
Argentínu nýverið, sem þýðir að líkið sem
fannst ásamt líki Evu Braun í Berlín á
sínum tíma var lík einhvers annars manns.
Til sönnunar gerðist það að vaxmynd af
Hitler á safni í Póllandi, sem grátið hafði
raunverulegum tárum undanfarin þrjú ár,
hætti því um leið og líkið fannst. Svona
dæmi eru þó fremur sjaldgæf og fyrir utan
sögur af frægu fólki er algengast að fluttar
séu fréttir af furðulegum og ofboðslegum
atburðum úti í hinum stóra heimi eða frá
afskekktari héruðum Bandaríkjanna. I
Osló (svo það mætti kanna) komu tveir
ungir menn að manni sem lá meðvitundar-
laus eftir bílslys og drógu úr honum sex
gulltennur. í norðausturhluta Alabama
skáru geimverur nautpening á háls og
svolgruðu í sig blóðið. Ólétt kúbversk
kona datt í sjóinn og varð léttari með
aðstoð höfrunga. Mannætur í Brasilíu
fengu alnæmi eftir að þær átu franskan
homma sem átti leið hjá. Barn einhvers
staðar fæddist grænt. í syðsta bæ veraldar,
Punta de Arenas í Chile, gerðust allskyns
hlutir vegna eyðingar ósonlagsins. Kýr
urðu blindar, kindur og laxar ærðust, villi-
kanínur urðu gæfar og fólk fékk brunasár
af því að vera hálftíma utan dyra. Þremur
dögum síðar linnti ósköpunum. Þannig er
augljóslega lognum sögum komið fyrir á
raunverulegum stöðum. Oft eru þær settar
í samhengi við hluti sem mikið er talað um
á opinberum vettvangi, svo sem eyðingu
ósonlagsins. Þær eru því engan veginn
ótrúverðugar, bara ótrúlegar. Uppsetning
er heldur ekki ósvipuð því sem tíðkast í
„alvöru“ fréttaritum, svo sem Newsweek
eða Time. Blaðamaður er á vettvangi (einn
reyndar bæði í Kólombíu og Kína í sama
tölublaði Weekly World News), talað er við
sjónarvotta og leitað til nafngreindra
sérfræðinga ef þess gerist þörf (og sumir
þeirra eru til í raun og veru þótt ekki sé víst
að þeir hafi verið spurðir). Veigameiri
fréttum fylgja myndir af mönnum sem
talað er við og jafnvel af vettvangi.
Fréttinni frá Alabama fylgir til að mynda
systur sinni og homaboltakylfu? Það hefði
vel getað gerst hvar sem er í Bandaríkjun-
um að minnsta kosti og „sannar“ sögur í
dagblöðum eru margar mjög svipaðar ef
ekki enn furðulegri. Hvers vegna ætti þá
ekki að vera að marka frétt um að átta
lögregluþjónar í smábæ í Kanada hafi
rakað af sér allt hárið til stuðnings við þann
níunda sem missti hárið vegna krabba-
meinsmeðferðar?
Oft er líka vísað til atburða sem eru
daglega í sjónvarpsfréttum, til dæmis í
grein National Examiner um fimm
hættulegustu sértrúarhópa Bandaríkjanna í
tilefni af umsátrinu í Waco, Texas. Þar
hefur hópur vistir til margra mánaða og
vopn upp á milljónir króna. Sögumar sem
umsátrið gefur blaðinu tilefni til að segja
eru þó einum of finnst manni, því séu þær
sannar eru margir ámóta hópar vígbúnir og
á kafi í samsærum um að drepa og limlesta
börn og heiðvirða borgara. Eða er þetta
kannski nokkuð sem gæti gerst? Sama má
segja um melluna sem Weekly WorldNews
segir að hafi smitað þúsundir karla með
alnæmi. Það er þó kannski ekki svo fjarri
lagi miðað við umræður undanfarið, þótt
þetta einstaka dæmi sé áreiðanlega logið,
Ólétt kúbversk kona datt í sjóinn og varð léttari með
aðstoð höfrunga. Mannætur í Brasilíu fengu alnæmi
eftir að þær ótu franskan homma sem ótti leið hjó.
óhugnanleg mynd af liggjandi kálfi sem er
skorinn á háls og hefur greinileg göt um
allan skrokkinn. Ekkert blóð er sjáanlegt,
enda drukku geimverurnar það allt.
Eins eru sögupersónur oftast nær ákaf-
lega mögulegt fólk, í þeim skilningi að það
gæti allt eins búið í næsta húsi eða næsta
bæ. Eini munurinn er að fjarstæðukenndir
hlutir koma fyrir það. (En hver hefur ekki
heyrt um slíkt hjá fólki sem hægt er að
treysta eða séð eitthvað sambærilegt
sjálfur?) Weekly World News segir frá
stúlku í Kólombíu sem fór út með
kærastanum sínum að borða í hádeginu og
hann gaf henni rós sem bjargaði lífi hennar
vegna þess að þegar þau gengu út lentu þau
í miðjum skotbardaga tveggja óaldar-
flokka. Kúla hæfði hana, en stöðvaðist í
rósinni og datt máttvana á gangstéttina.
Það spillti örlítið fyrir að blaðið birti mynd
af rós með brunagat á meðan stúlkunni
segist svo frá í viðtali að rósin hafi
splundrast, en það skiptir ekki öllu máli.
Og hvað um drenginn sem skipti á litlu
89
því heilu sjónvarpsþættirnir hafa farið í að
ræða við fólk sem smitaðist við samræði
við fólk sem vissi að það var með veiruna,
jafnvel að dauða komið, en stóð á sama og
sagði aldrei neitt. Sagan er því trúverðug
sem möguleiki á atburði, nær því að vera
sönn en skálduð. Blaðið bætir reyndar um
betur og fer yfir strikið með frétt af glæ-
nýjum „sjúkdómi ástarinnar“ sem fólk
deyr úr á skömmum tíma en hefur aðrar
smitleiðir: kossa, handabönd og fleira. Nú
þegar hafa 250 látið lífið og milljónir gætu
dáið. Þriðja frétt blaðsins um alnæmi varð
röð 110 söfnunarkorta (sem annars eru
mjög vinsæl í Bandaríkjunum, einkum af
íþróttamönnum og leikurum) með mynd-
um af fólki sem hefur fengið alnæmi, lífs
og liðið (Rock Hudson og fleiri). Tólf
korta pakki kostar dollara og útgefendur
ætla röðinni að upplýsa almenning um
veikina, auk þess (því ekkert er heilagt)
sem þeir ætla að þau verði afar verðmæt og
eftirsótt meðal safnara innan skamms.
(framhald á hls. 97)
HEIMS
MYND